د افغانستان د ملي مقاومت جبهه

د افغانستان د ملي مقاومت جبهه چې د دویم مقاومت په نوم هم پېژندل کېږي د پخوانۍ شمالي ټلوالې او د طالب جنګیالیو پر ضد د افغانستان اسلامي جمهوریت ته د وفاداره ځواکونو پوځي ائتلاف دی. د دغې ډلې بنسټګر او مشر احمد مسعود دی. د ۲۰۲۱ زکال د اګست په ۱۵مه وروسته له هغه چې طالبان کابل ته ننوتل، د افغان ولسمشر محمد اشرف غني لومړي مرستیال، امرالله صالح ادعا وکړه چې د ۲۰۰۴ زکال د اساسي قانون پر بنسټ د افغانستان ولسمشر دی او د طالبانو پر وړاندې یې د مقاومت اعلان وکړ. د صالح دغه ادعا د احمد مسعود، د دفاع د پخواني وزیر بسم الله محمدی او په تاجکستان کې د افغانستان د سفیر محمد ظاهر اغبر له خوا تائید شوه.

د مقاومت جبهې د پنجشېر درې د هغو برخو کنټرول په عملي بڼه په واک کې درلود چې د پنجشیر د ولایت له مقام سره یې په ګاونډ کې موقعیت درلود؛ دا په افغانستان کې یوازنۍ برخه وه چې د اګست په میاشت کې د طالبانو له کنټرول بهر پاتې شوه. د مقاومت جبهه ځان په هېواد کې د طالبانو پر وړاندې یوازنۍ هغه منظمه ډله بولي چې د هغوی پر وړاندې چریکي جګړه کوي. د دغې جبهې یو له موخو څخه په افغانستان کې د «ټول شموله» حکومت جوړېدل دي. ورته مهال د طالبانو رهبر ملا هیبت الله اخندزاده د هغوی د مفکورې پر بنسټ د ټول شموله حکومت جوړول رد کړي دي.

د ۲۰۲۱ زکال د سپټمبر په ۲۱مه طالبانو ادعا وکړه چې دغه ولایت یې په بشپړه توګه نیولی. ورته مهال دغې جبهې د طالبانو ادعا رد کړه او څرګنده یې کړه چې د هغوی جنګیالي لا هم په دره کې په خپلو سنګرونو کې دي. د ۲۰۲۲ زکال له ډسمبر را وروسته دغه جبهه د افغانستان هېڅ برخه هم په کنټرول کې نه لري، خو بیاهم ځای ځای غلچکي بریدونه ترسره کوي.

تاریخچه

پنجشېر هغه غرنۍ سیمه ده چې د شوروي سره د جګړې او وروسته هم د شمالي ټلوالې د لومړي مقاومت پر مهال د جنګیالیو د پیاوړي عملیاتي مرکز په توګه پاتې شوې. دغه ولایت د شمالي ټلوالې د پوځي قوماندان احمدشاه مسعود زېږون ځای دی. د هغه زوی، احمد مسعود د ډېرو کسانو له خوا د نوموړي ځای ناستی ګڼل کېږي.  

د طالبانو د ۲۰۲۱ زکال د عملیاتو پر مهال، د ۲۰۲۱ زکال په جولای میاشت کې د شمالي ټلوالې پاتې قوماندانان د دویم مقاومت تر چتر لاندې سره راغونډ او د وسله والې مبارزې هوډ یې وکړ.

د سپټمبر په ۹مه نېټه دغې جبهې اعلان وکړ چې په کابل کې د طالبانو له خوا د دولت جوړولو په غبرګون کې به یو موازي حکومت رامنځته کړي. د  سپټمبر په ۲۹مه نېټه د سویس په جینوا ښار کې د افغانستان د سفارت له خوا په خپره شوې اعلامیه کې د یادې جبهې څخه د ملاتړ وویل شول او امرالله صالح یې د افغانستان د تبعیدي دولت مشر وباله.

د نومبر په لومړۍ نېټه راپور خپور شو چې د ملي مقاومت جبهې د امریکا په عدلیې وزارت کې د ثبت څخه وروسته په واشنګټن ډي سي کې دفتر پرانیستی څو په دغه هېواد کې په بېلابېلو دندو باندې د بوختو سیاستمدارنو ترمنځ دغې ډلې ته لابي ګري وکړي.

د نومبر په ۲۳مه نېټه صبغت الله احمدي د ملي مقاومت د جبهې نوی ویاند وټاکل شو. دغه څوکۍ له دې وړاندې فهیم دښتي ته اړونده وه چې د ۲۰۲۱ زکال د سپټمبر په ۵مه نېټه په پنجشېر کې د شمالي ټلوالې د قوماندانانو ترمنځ د خپل منځي ستونزې له امله ووژل شو په داسې حال کې چې د دغې جبهې یو شمېر غړي ادعا کوي، هغه د طالبانو په برید کې وژل شوی. احمدي د ۲۰۲۳ زکال په اپرېل میاشت کې له دغې دندې استعفا ورکړه.

په پنجشېر کې راټولېدل

د کابل له سقوط وروسته د طالبانو مخالف ځواکونه، له دې ډلې د افغان ولسمشر محمد اشرف غني لومړی مرستیال امرالله صالح پنجشېر ته ولاړ څو د مقاومت نوې جبهه رامنځته کړي؛ دا په ټول افغانستان کې یوازنۍ سیمه وه چې د طالبانو تر کنټرول لاندې لا نه وه راغلې.

د یو شاهد په خبره د اګست تر ۱۷مې نېټې پورې د پنجشېر دره «له هرې خوا څخه کلابنده شوه»، خو مستقیم برید پرې وه نه شو. احمد مسعود د ۲۰۲۱ زکال د اګست په ۱۸مه واشنګټن پوسټ ته په یوه پرانیستي لیک کې له ټولې نړۍ څخه د مرستې غوښتنه وکړه او څرګنده یې کړه، که چېرې پنجشېر ته تجهیزات وه نه رسېږي په پنجشېر کې د دوی د کسانو مهمات او تجهیزات له خلاصېدو سره مخ دي. د دغې جبهې ویاند علی میثم نظري وویل چې طالبان د کابل له نیولو وروسته تر سخت فشار لاندې راغلي.

د ۲۰۲۱ زکال د اګست په ۱۷مه د افغانستان د اسلامي جمهوریت د ملي اردو یو شمېر سرتېري د مقاومت له جبهې څخه د ملاتړ په موخه له ټانګونو او زغره والو موټرو سره د پنجشېر درې ته را ورسېدل. هغوی له کندز، بدخشان، تخار او بغلان ولایت څخه راتښتېدلي و او پنجشېر ته له راتلو وړاندې د بغلان ولایت په اندراب ولسوالۍ کې سره یوځای شوي وو.

د نا تائید شوو راپورونو پر بنسټ د صالح تر قوماندې لاندې کسان وتوانېدل د پروان ولایت مرکز، د چاریکارو ښار چې د اګست په ۱۵مه د طالبانو له خوا نیول شوی و بېرته ونیسي او په پنجشېر کې جګړه پیل کړي. ورته مهال داسې نا تائید شوو نورو راپورونو هم شتون درلود چې د افغان ملي امنیتي ځواکونو ډیری سرتېري د مسعود او د دفاع د پخواني وزیر بسم الله محمدي په ټینګار په پنجشېر ولایت کې راغونډ شوي او سیمه ییزو ملکي وګړو هم د مبارزې لپاره د هغوی غوښتنه منلې.

د ۲۰۲۱ زکال د اګست په ۱۸مه په پنجشېر کې د مقاومت ډلې غړو ادعا وکړه چې عبدالرشید دوستم او عطامحمد نور هم له دوی ملاتړ کړی، په داسې حال کې چې د دوستم د ډلې ډیری غړي له وړاندې ازبکستان ته تښتېدلي و، خو څرګنده یې کړه چې د هغوی ۱۰۰۰۰ سرتېري کولای شي د مقاومت له ځواکونو سره یوځای شي، په دې سره د دغې ډلې د ټولو جنګیالیو شمېر له ۱۵۰۰۰ تنو زیات کېده. همدغه ورځ په تاجکستان کې د افغانستان د سفارت یو شمېر مامورینو د ولسمشر اشرف غني عکسونه له خپلو دفترونو څخه لرې او د امرالله صالح عکسونه یې د هغو پر ځای ولګول.

د یو شمېر ناڅرګندو امریکايي او بریتانوي سرتېرو په خبره چې یو شمېر یې په افغانستان کې قراردادیان و، له هېواده بهر یو شمېر افغانانو په ګډه سره کار پیل کړی څو په پنجشېر کې د جنګیالیو سره د مرستې په موخه پیسې راغونډې کړي.

د بغلان ولایت

د ۲۰۲۱ زکال د اګست په ۲۰مه په بغلان ولایت کې د عبدالحمید دادګر تر مشرۍ لاندې د طالبانو پر ضد بله ډله هم رامنځته شوه. دغې ډلې د بغلان ولایت د اندارب، پل حصار او ده صلاح ولسوالۍ ونیولې او د دغو عملیاتو پر مهال یې شاوخوا ۶۰ طالب سرتېري ووژل.

د افغان امنیتي ځواکونو د یو تن پخواني افسر صدیق الله شجاع په خبره د اندراب درې له کلیو څخه د طالبانو د ویستلو لامل دا و چې طالبانو د خلکو کورونه تلاشي کول، دا د هغوی د هوکړې مخالفه چاره وه. دوی ته یوازې د دې اجازه ورکړل شوې وه چې د ښارونو کنټرول په لاس کې واخلي. شجاع زیاتوي چې طالبان د خلکو کورونو ته ننوتل «او خلک یې ځورول. زموږ کلیوالي خلک پیاوړي مسلمانان او په خپلو دودونو کلک پابند دي. هېڅ اړتیا نه شته چې طالبان راشي او موږ ته اسلام راوښيي». د بغلان ولایت د بندخونې پخواني قوماندان عبدالرحمن څرګنده کړه چې «د درې ټولو خلکو د طالبانو پر ضد پاڅون وکړ. موږ له طالب جنګیالیو نه ډارېږو».

له هېواد څخه بهر چارې

د ۲۰۲۲ زکال د سپټمبر په ۱۶مه احمدمسعود له هېواده بهر افغانانو څخه وغوښتل څو یو بل ته لاس ورکړي او د طالبانو د واکمنۍ د پای ته رسولو په موخه لار ومومي؛ همدارنګه هغوی اړ کړي د مذاکرې مېز ته کښېني.