دنړۍ دچاپېریال موضوع

پورته کوونکی فیض الرحمن احمدی لغمان پوهنتون کرنې پوهنځی چاپيریال ساتنې او ځنګلونوڅانګه راټولوونکی عبد الصمد...

د نړۍ د چاپيريالي پيښې

(Global Environment issues) ۱ـ د ګرين هاوس غازونو اغيزه او د نړۍ ګرميدل د ګرين هاوس اغېزي هغه پروسه چې په هغې کې زيات مقدار ګرين هاوس غازونه د تودوخې وړانګې جذبوي د ګرين هاوس اغېزو په نوم ياديږي .د کوم په پايله کې چې په تدريجي ډول د ځمکي په تودوخه کې زياتوالی راځي چې د Global warming په نوم ياديږي.

(۱)شکل:دګرين هاوس غازونو ښودنه کوي

د نړي ګرميدل

د ځمکي د مخ تودوخه هرکال زياتيږي .په تدريجي ډول د ځمکي د تودوخې زياتيدلو ته Global warming ويل کيږي .په جاري ډول د ځمکي په تودوخه کې زياتوالی د صنعتي کېدو له امله دي.

(۲)شکل:دګرمۍ په واسطه ديخچالونو ويلي کيدل ښايي

د نړي د ګرميدو اغېزي

(Effects of global warming)   

1. په غرونو کې موجود د کنګل د زياتي تودوخې له امله ويلي کېږي. 2. د بحرونو په سطحه کې زياتوالی راځي. 3. ساحلي سيمي په اوبو کې ډوبيږي. 4. هغه حيوانات چې په ډیره ټيټه تودوخه کې ژوند کوي هغه به له منځه ولاړشي لکه Polas bear 5. غنم په زياته تودوخه کېط ژوند نشي کولای .چې په دي سره به زمونږ په غذايي موادو کې کمبود راشي او جوار به د راتلونکي وخت لپاره غالبه نبات شي ځکه په لوړه تودوخه کې د ژوند توانايي لري. 6. ژمی لنډيږي او اوړی اوږديږي. 7. د WHO لخوا يو راپور ورکړی شوی دی چې هرکال (150000) خلک مري. 8. د تودوخې د زياتوالي له امله ځنګلونه ډیر په اسانۍ سره اور اخلي. 9. د ملاريا او Dengue ناروغۍ هم په اوړي کې زياتي وي. 10. د بحرونو او تازه اوبو مزاحمت کوي چې د اوبو د تودخي سره تړلی دی او ترټولو زيات په يخ کې تغيرات،مالګينتوب،د اکسيجن سطحه او د دوران پوري اړه لري . 11. دالجي، بحري نباتاتو ،بحري حيواناتو او ماهيانو په شمير کې کموالی راځي. د زيات مقدار انتروپوجيک کاربن د راجمع کېدو له امله بحرونه تيزابي کېږي چې له دي سره د ph په واسطه کې تر 0.1 پوري کموالی رامينځ ته کېږي

د نړۍ د اقليم تغيرات

(Global climate change) د نړۍ د ګرميدو تاثيرات چې پورته ډول تشريح شو په مجموعي ډول د اقليم د تغيراتو په نوم ياديږي.

                      د اقليم تغيرات(Climate change) 

په عمومي ډول سره په 25 کلونو کې د هوا حالات د اقليم په نوم ياديږي . هغه تغيرات چې په اقليمي شرايطو کې پيداکيږي په اوړي کې اوږدوالی او په ژمي کاډوالی راځي.

اقليم تغيراتو اغېزي

(Impacts of climate change)

د IPCC لخوا په 2007 م کال کې د دسمبر په مياشت کې يو راپور ورکړی شوی چې په انساني او طبعي چاپيريال باندې يې د اقليمي تغيراتو اغيزي څيړلي دي.

د اوبو په ايکوسيستم باندې اغېزي

د يخ د ويلي کېدو له امله د ابو طبعي منابع او د واوري سيندونه وچیږي. د جهيلونو او سيندونو ګرميدل په زياتو ساحو کې د تودوخې په توازن او د اوبو ايکوسيستم په اوبو باندې بدې اغېزي کوي.

د وچي بيولوژيکي سيستم باندې اغېزي

د پسرلي په لومړيو وختونو ګې ځيني پيښي لکه د پاڼو شنه کېدل ،د مرغيو مهاجرت او د هګيو اچونه په حيواني او نباتي انواعو کې تغير مکان رامينځ ته کېدل.

د هند په اقليم کې مشاهده شوي تغيرات

▷ په جنوبي سواحلو،شمالي اندرا پرديشل،او شمال لويديځ هند کې مونسوني بارانونه په زياتيدو دي. ▷ په ختيځ مديا پرديش او ددې سره وصل شوي سيمو کې .شمال ختيځ هند او د ګجرات او کرالي په سيمو کې باران په کمېدو دی. ▷ په اندرا پرديش ،اوريسا ،چاټسيګار او مديا پرديش سيمو کې قوي بارانونه مخ په زياتيدو دي . ▷ په تيره يوه پيړۍ کې د سطحي د هوا کلنۍ اوسطه تودوخه تقريبا ګرمه شويده . ▷ په ساحلي سيمو کې د بحرسطحه هم مخ په لوړيدو ده . ▷ د هماليا د غرونو يخچالونه په ډیره تيزۍ سره مخ په کميدو دي.

د اقليمي تغيراتو وړاندوينه

داسې اټکل شويدی چې د 21 مي پيړۍ په وروستيو کې به باران اندازه د ۱۵ نه تر ۴۰ فيصده پوري زياتولی کوي او کلنۍ اوسط تودوخه به په اندازه په ټول هېواد کې زياتيږي.

اقليمي تغيرات او د بدبختۍ زياتيدل

د اقليم تغير سره مختلف قسم مشکلات رامنځ ته کېږي لکه طوفانونه ،سيلابونه ،وچکالي ،زلزله ،يخې او ګرمې څپې تخريب او داسې نور. د نړيوالې هڅي ترڅو د اقليم تغيرات يا د نړۍ تودوخه کنټرول کړي په (1997)کې د کايوټو پروتوکول (in 1997)Kyoto protocol دا په IPCC کې يوه قانوني موافقه ده چې

د نړۍ د ګرميدو د کنټرول کړنلاره

i. د ګرين هاوس غازونو د (GHG) انتشار بايد کم شي ii. ټکنالوژي ته پرمختګ ورکول. iii. څيړني ترسره کول ترڅو د اقليمي تغير ځای پيداکړي او د حل ستراتيژي ورته جوړه کړي.

د اوزون طبقي تخريب او سوري کېدل

(Ozone layer Depletion or ozonehole) په ستراتوسفير کې د اوزون د طبقي نری کېدل د اوزون د تخريبوونکو موادو د زيات استعمال له امله واقع کېږي .د اوزون تخريب کوونکي دزينتي شيان (Aerosol).يخچالونه او aii conditioner څخه عبارت دي .په ستراتوسفير کې داوزون طبقه د ځمکي سطحي ته د (UV) وړانګو دراښکته کېدو مخنيوی کوي.

د اوزون تخريب (OZONE Destruction)

د اوزون د طبقي تخريب کوونکې د کلورو فلورو کاربنونو څخه عبارت دي چې اتموسفير ته د اريسول، يخچالونو ، جيټ تيارو او نورو څخه علاوه کيږي .کلوروفلورو کاربنونه ډير فعال دی او په جاري ډول د کلورين او فلورين وړانګې توليدوي چې د اوزون د تخريب سبب کېږۍي. چې دغه تعامل يو ځنځيري ميکانيزمي تعامل دي.

اوزون يو دوهمي الوده کوونکی ماده ده ځکه چې دغه طبقه زيات شمير UV وړانګي د لمر څخه جزبوي او ځمکه ورڅخه ژغوري.

تيزابي باران

(Acid Rain)

د تيزابونو هغه ترتيبات چې د باران سره يوځای د محيط د ککړتيا سبب کېږي د تيزابي په نوم ياديږي.

لامل

causes 

هغه لوګی چې د فابريکو او موټرونو څخه راوځي د او کوچنۍ زرې لري چې دغه مواد د باران د اوبو سره تعامل کوي او تيزاب جوړوي.

اغيزي

(Effects) :

▷ د په موجوديت کي شين کلوروفيل په نصواري پګمنټ باندې بدليږي. ▷ په انسانانو کې تنفس او جلدي ناروغۍ رامينځ ته کوي او په شديد حالاتو کې شايد عصبي سيستم تر يرغل لاندې راولي . ▷ تيزابي بارانونه د اهکي ډبرو او مرمرو څخه جوړشويو موادو ته زيان رسوي .

د مخنيوي لاري چاري

(Control Measures) 

د فابريکو خواته د ونو نهالول يا د فابريکو شاوخوا د شين کمربند جوړول .

ELNINO

دا د بحرونو د ګرميدو يوه پيښه ده .او دا يوه هسپانوي کلمه ده چې د عيسوي ماشوم (Chirst child )معنی لري . Fisherman  د عيسويانو د اختر په موسم کې د يوکاردو او پيرو په ساحلي سيمو کې د بحر ګرميدو حالاتو ته مراجعه وکړي او څو کاله پاتي شلو.

دايوه ميترولوژيکي پيښه ده چې د اوبو په تودوخه کې ډير زيات تغير او ټيټ اتموسفيري فشار مشاهده کېږي .د کوم له امله چې په جنوبي کليفورنيا کې سيلابونه او په استراليا ،هند او جنوبي افريقا کې د اکتوبر په مياشت کې وچکالي رامينځ ته شو په 1982 کې د ELNINO پيښه د نړۍ د ګرميدو سره يو ځاي واقع کېږي. په 2001 م کال په Texas کې تودوخه د تودوخه د 30 ورځو لپاره مشاهده شوي ده .

LANINA

داهم د د يوې کوچني خور په ډول پيژندل کېږي .ځکه چې داد څخه وروسته واقع کېږي .داهم د زياتو بارانونو له امله رامينځ ته کېږي .په ۱۹۹۹ م کال کې په استراليا کې LANINA له امله سيلاونه راغلي وو.

دکوچنیو موټرو دګرد لاملونه

i. د هوا د الودګي لويه منبع موټرونه دي. ii. د موټرونو په انجن کې د سون موادو د نامکمل احتراق له امله کاربن مونو اکسايد د نايترونجن اکسايدونو ،او نوري ذري اتموسفير ته ازاديږي.

(۴)شکل: دموټرو ګرد ښايې Effects on environment Pollutants It reduces oxygen carrying capacity of blood by forming carboxyhaemoglobin.

Respiratory problems.

Respiratory diseases.

Degradation of green chlorophyll. Neurotoxin (brain)

Can cause lung-cancer Water diseases. Co

No

Acid rain Lead

Particles

د مخنيوي لاري چاري

(Control measures)

i. د انجن د سون موادو د سوځيدو په ځاي کې بايد کافي (18:1) هوا موجوده وي . ii. موټرونه بايد په مناسب وخت کې سرويس شي. iii. موټر بايد د الودګۍ لپاره چيک شي. iv. د سون ښه موادو استعمالول v. د هند حکومت داسي موټر سايکلي جوړي کړي دي چې د چارج شوي بټرۍ څخه يعني پرته له تيلو څخه کار کوي چې داهم د هوا په پاکوالي کې مرسته کوي. vi. د سون د پاکو موادو لکه CNG اوLPG استعمالول.

ښاريت او چاپيريال

(Urbanizatiol and environment) صنعتي ښارونه ،ښاري سيمو ته د نفوسو د مهاجرت په نتيجه کې جوړيږي. د ښآريت په نتيجه کې زياتي فابريکي جوړيږي کوم چې هوا ،اوبو او ځمکي ته زياته اندازه ککړونکي مواد ازادوي او همدرانګه فابريکي د غږ د ککړتيآ سبب هم کېږي .

(۵)شکل:دښار چاپيريال ښودنه

Pollution

Industrial activity Air,water ,land,noise pollution Air,water ,land,noise pollution Air,water ,land,noise pollution

Mining Modern agriculture Construction ===د مخنيوي لاري چاري=== (Control measures) د نفوس وده Population

د نفوسو اندازه په طبيعت کې نمايي (Exponential) ده .دا په طبعي منابعو باندې زيات فشار واردوي ترڅو د زياتيدونکو نفوس غوښتني پوره کړي .کور ،خواړه ،کالي او نور سهولتونه .نو ځکه د طبعي منابعو په موجوديت کې کموالی راځي.

محيطي زده کړي Environment education هغه پروسه چې د عامه خلکو په منځ د محيط يا چاپيريال په اړه معلومات خپروي. د محيطي زده کړې په نوم ياديږي .زيات شمير چاپيريال پوهان په چاپيريال ساتنه باندې تمرکز کوي.د ANi agarwal په نوم يو عالم چې ژورناليست وو او د ساينس او محيط د مرکز په نوم د NGO مشر وو چې د هند د محيطي حالاتو اړه يې په 1982 کې يو راپور ورکړي وو. د SP GODREJ لخوا په 1999 م کال کې د وحشي ژوو ساتني او د طيعت په اړه د عامه پوهاوي پروګرام شروع کړو. د ANNA HAZARE چې د سولي او جرايمو ضد ګروپ وو په هند کې يې د باران د اوبو راټولول شروع کړه . د محيطي زده کړي اساسات(Pranciples of environmental education) د هيواد په دننه کې د محيطي زده کړه په باره کې مشورې رواني وي چې په ۱۹۷۷ کې تشريح شو چې محيطي زده کړو يوه عامه زده کړه ده او عامه وګړي بايد چې برخه پکې واخلي.

ټولنيز چاپيريال

(Social Environmental Issue) د ټولنيز چاپيريال موضوع د دوامداره پرمختګ د ستراتيژي لپاره مهمه ده . د ټولنيز چاپيريال موضوع مونږ سره مرسته کوي ترڅو د دوامداره پرمختګ په چوکاټ کې د زيات وخت لپآره کار وکړو

د اوبو د بندونو تنظيم

(Watershed management) 

د ابياري په منظور د اوبو استعمالول ،د اوبو د منابعو د غلط استعمالول له امله ،په جاري ډول د اوبو د منابعو د کمېدو ،د ابياري د غلطو ميتودونو ،په غير کرنيزو مقاصدو لپاره د اوبو د استعمالول او د ځمکي د اوبو ککړتيا د کرني په سکتور کې د اوبو محمدودونکي فکتورونه دي. د منابعو بندونه په جوړولو سره کولای شو چې له دغه مشکلاتو څخه وژغورل شو.

د باران د اوبو راټولول(Rain water harvesting)

د باران اوبو راټولولو په عنعنوي تخنيکونو کې ټولني په پراخه پيمانه ونډه لري .

هغه باران اوبه چې په عنعنوي طريقو سره په ټانکرونو کې زخيره کيږي او مصنوعي کوهيان د kundli په نوم ياديږي .د موسوني اوبو څخه په زياته اندازه په لادهاک ،اچارس ،ارجستان او په زياته اندازه په تاميل نادو کې استفاده کيږي.

(۶)شکل دباران داوبو راټولول ښايې د ايکوسيستمونو د سقوط اندازه د وچکالي سره زياتيږي .په پايداره زراعت کې نه يواځي دا چې د ځمکي په منابعو فشار راوړل کېږي بلکي د اوبو په منابعو هم فشار راوړل کېږي چې په نتيجه کې يې زيات حاصلات او

غذا لاسته راوړل کييږي

Flyash landfill reclamation د مقاومتونو د بندونو جوړول د چاپيريال لپاره ډیر مفيد دي لکه دارجون ،بکياڼي ،پيپل او نورو مقاومونو نوعو نهالول کوم چې کولای شي د رانده فلزات جذب کړي او زهريت يي له منځه يوسي.

د ناوړه پيښو تنظيم (Disaster management)

د پيش بيني ،احتمال ،تخمين،تحليل وقايي او دوباره ترميم پروسي د ناوړه پيښو د تنظيم مهم مرحلي دي. مهمي ناوړه پيښي له وچکالۍ ،سيلاب او غورځوني.طوفان او زلزلي څخه عبار

ښاري ناوړه پيښی (Urban disasters)

هغه ناوړه پيښي چې خلک ورسره مخ دي په ټوله نړۍ کې مخ په زياتيدو دي .هند هم يو له هغه هيوادونو څخه دي چې د مختلف قسمه طبعي او د انساني ناوړه پيښو سره مخ دي .په هند کې چې کومه پيښي رامنځ ته کیږي تقريبا ٪55 يي زلزلي له امله دي . 68% خلک د وچکالۍ د مشکل سره مخ دي.

سيلابونه (Floods)

په هند کې ډير زيات سيلابونه موجود دي چې د هند د ټولې جغرافيوي سيمې (چې ۳۲۹( مليون هکتاره کېږي تقريبا ۴۰ مليون هکتاره يې د سيلابونو د خطر سره مخ ده .سيلابونه يوه داسې پيښه ده چې ژوند ته خطر پيداکوي .د ۱۹۹۶-۲۰۰۵ م کال پوري د سيلابونوکلنې تاوان تقريبا ۴۷۴۵ کروړ تخمين شوي وو . او په دې وريستيو ۵۳ کالو کې ۱۸۰۵ کروړ اټکل شوی دی .

(۷)شکل دسيلابونو ښودنه کوي

موسمي طوفان (Cyclone)

هند تقريبا 7516km ساحلي سيمي لري د کوم څخه چې 5700km يي د موسمي طوفانونو د ګواښ سره مخ ده . تقريبا د ټول هيواد د اته فيصده سيمه او 1/3 برخه نفوس په 3 ساحلي ايالتونو کې ژوند کوي او ژوند يې د خطر سره مخ دي. د اقليمي تغيراتو او د بحر د سطحي د جګوالی له امله هم په راتلونکي لسيزه کې د مشکل وړاندوينه شوي ده .د 2008 م کال راپدې خوا په نړۍ کې تراوسه پورې 1737.21 د موسمي طوفان پيښي ثبت شوي دي چې له دې څخه 23 لويي پيښي يې د هند په نيمه قاره (هند او بنګله ديش)کې واقع شوي دي .په هند او بنګله ديش کې د استوايي سيمو موسمي طوفانونو کې د باد سرعت د 61km/h څخه هم زيات وي .ځکه چې هلته ډيري ساحلي سيمي موجودي دي د ځمکي ښويدنه (Landslide) زمونږ په هېواد کې په مونسوني کلونو کې او د زياتو بارانونو وروسته ښويدنه رامنځ ته کېږي .د هيواد په 15% ساحه باندې چې تقريبا 0.49 مليون کيلومتره مربع کېږي پدې اغيزه کړيدي. د ښويدني مختلف ډولونه د هماليا او ارکانيوما په سيمو کې د لويديځو سيمو په نسبت زيات وي. په ختيځو سيمو لکه ارنچي، ونديان او نورو سيمو څخه هم د ښويدني راپور ورکړی شوي دي. ټول 22 ولايتونه ددي ستونزي په واسطه زيانمن کېږي .د ځمکي ښويدنه په ټولنه باندې لنډ محاله او اوږد محاله اغيزي او هم په محيط باندې اغيزي لري .لنډ محاله تغيرات لکه د ژوند بايلل.اوږد محاله اغيزي لکه د ځمکي په پوښښ کې تغيرات او شايد دايمي وي لکه د کرلو قدرت بايلل او په اغيزي لکه تخريب،د نفوسو مهاجرت او ثبات او نور...

زلزلې (Earthquakes)
په هند کې زياتي زلزلي واقع کېږي او تقريبا 59% ساحه د زلزلي د خطر سره مخ ده .د 2006-1990 م کال پوري تقريبا 2300 کسانو د شپږ مهمو زلزلو له امله ژوند دلاسه ورکړی وو .چې له دغه شپږ زلزلو څخه يي په 2001,1999,1997,1993,1991 او 2005 کې واقع شويدي چې په دغه زلزلو کې په مختلف ساختمانونو لکه کورونه ،ښوونځی ،روغتونونه او عامه ځايونو زياتو خلکو ژوند بايللی وو او د خطر سره مخ شوي وو .او همدرانګه د زلزلي سره عامه ځايونه لکه سړکونه ،ډيمونه ،پلونه  او نور هم خراب شوي وي.

(۸)شکل دزلزلې ښودنه کوي تيري زلزلي ښايي چې 95% خلکو د هغه تعميرونو د غورځيدو له امله خپل ژوند دلاسه ورکړی دي چې د زلزلي سره يې مقاومت نه درلوده . نو نوي تعميرونه بايد داسې جوړشي چې د زلزلي سره مقاومت ولري او داسي ساختماني مواد پکې استعملوی وچکالي (Drought) د هيواد د ټولې جغرافيه وي سيمي تقريبا 68% يي دوچکالۍ د خطر سره مخ دي .په هند کې وچکالي په جون او سپټمبر کې د مونسون د ناکامۍ له امله رامنځ ته کېږي د کلنی باران تقريبا 73% يي په جنوب لويديځو برخو کې کېږي .هغه سيمي چې باران پکې کم شي نو د وچکالۍ په کې راځي او تر راتلونکي مونسون موسم پوري انتظار بايد وشي. په هند کې وچکالي عموما د مونسون په کارګردګۍ پوري اړه لري . په تيرو 125 کلونو کې په دې وروستيو 38 کلونو کې د باران اندازه ډيره کمه ده . په دي نژدي وروستيو کې د وچکالۍ څلور مهمي دورې چې 2002,1987,1972,1966,1965 کلونو کې واقع شوي دي .وچکالي يو طبعي مشکل دي چې د نورو مشکلاتو سره تفاوت لري .او د کال په څو مياشتو کې يا ټول کال کې وي چې خاص اغيزي لري او په کمه اندازه ساختماني تاوانونه لرزي. او دا هم د نورو مشکلاتو په شان اقتصادي ،محيطي،او ټولنيز تاوانونه لري. خطرناک کيمياوي مواد Hazadous chemicals اکثره صنعتي هيوادونه کيمياوي مواد توليدوي او هم يې استعمالوي نو ځکه د کيمياوي موادو د خطر سره مخ کېږي .د کيميآوي موادو د خطر اساسي علتونه د ساتني او تنظيم د سيسيتم نه شتون دي او د انسانانو غلطي ،طبعي افتونه او د ويجاړۍ فعاليتونه دي . د کيمياوي موادو خطر د اورلګيدني يا ډزو ،چاودني او د زهري موادو د ازاديدو نتيجه کې رامنځ ته کېږي. د کيمياوي موادو د غلظت په زياتيدو سره رحمت پيداکيږي او بالاخره د مړيني سبب کېږي .ميترولوژيکي شرايط لکه د باد سرعت ،د باد اړخ ،د طبقي لوړوالی .د کلاس ثبات او نور هم په وريځو کې د زهري غازونو د خپرښت سبب کيږي. په 1984 کې د کيمياوي غازونو يوه خطرناکه پيښه چې 2000 کسان پکې د ميتايل ايزوسيانيټ زهري غاز د ازاديدو له امله مړه شوي وو.ددغه غاز د رامنځ ت کېدو له امله زحم ،درد او بالاخره ژوند لمنځه ځي.د صنعتي کارونو د زياتيدو له امله د کيمياوي مواد د خطر هم زياتيږي. په هند کې د ناوړه پيښو د تنظيم پاليسي په کار واچول شوه چې ددغه پاليسي په عملي کولو سره دناوړه پيښو مخنيوي کيږي،کميږي او دوباره ترميم يي کيږي. يو بل مهم کار چې بايد د ناوړه پيښو د تنظيم په پاليسي کې په کار يوړل شي هغه د دولت او شخصي خلکو ترمنځ روابط دي او د ټولني پواسطه د ناوړه پيښو تنظيم دي. د ناوړه پيښو په تنظيم کې بايد تيزي وشي ترڅو د مشکل څخه يې خلاس شو.

د حيواناتو روزنه

(Animal husbandry)

د ساينس هغه برخه چې داهلي حيواناتو تربيت او نسلګيري د انسانانو د څارني لاندې ترڅيړني لاندې نيسي د Animal husbandry په نوم ياديږي. د حيواناتو د روزني مهم اړخونه (Important aspects of Animal husbandry) ▷ د حيواناتو روزنه همدرانګه د حيواني علومو ،د حيواناتو نسلګيري او هم د غذا او تغزيي په نوم ياديږي . ▷ او دا د ټولني په اقتصاد او ملي اقتصاد کې مهم رول لوبوي.

فايدي (Advantages) i. حيواناتو د انسانانو په واسطه ساتل کيږي. ii. حيواناتو د خطر څخه محفوظ ساتل کېږي . iii. او مونږ د حيواناتو څخه لاندې محصولات لاسته راوړو. غوا شيدي

  وزه شيدې

ميږهوړۍ

     چرګ- هګۍ 

زيانونه (Disadvantages) دطبعي چاپيريال سره د حيواناتو توافق کمي

د ښځو تعليم (Woman Education)

د بيلګي په ډول: ▷ Medhapatheker: مشهوره چاپيريالي ژورنالسته ده. ▷ India Gandhi: د هند لمړۍ وزيره وه چې د هند په دوامداره پرمختګ يي ډير کار کړی دی. ▷ Lalita ramdas: يو د هغه ښځو څخه وه چې په سوله ک

په دوامداره پرمختګ کې د ښځو اهميت

▷ د ټول نفوس نيمه برخه ښځي تشکيلوي. ▷ د ښځو تعليم د دوامداره پرمختګ لپآره ډیر مهم دي د ښځو په تعليم کې ستونزي i. ښځو ته کافي غذا نه ورکول کيږي. ii. په خواړو کې يي کافي غذايي مواد نه وي موجود . iii. جنسي کمزورتيا. iv. په ټولنه کې ټيټ مقام لري. v. د ماشومانو د پيداکولو لپاره ډیر قوت مصرفوي. vi. په اطرافي سيمو کې په کوچنيوالي کې واده کول. Policies or programs women welfare

• national mission
• quality educayion for 8 years (6 to 14 years of age).
• providing small jobs or income
• self –dependency

• by delhi govt.
• 1lakh rs to the poor-parents (income is below poverity line of new –born girl child
• unesco recommends women education strongly.

To improve socio-economic status of women in rural areas. Sarwa siksha abhiyan

Balika samridhi yojana Indira mahila yojana

Mahila samridhi yojana Ladly yojana

Programme of development of women

لنډيز

هغه پروسه چې په هغې کې زيات مقدار ګرين هاوس غازونه د تودوخې وړانګې جذبوي د ګرين هاوس اغېزو په نوم ياديږي .د کوم په پايله کې چې په تدريجي ډول د ځمکي په تودوخه کې زياتوالی راځي چې د Global warming په نوم ياديږي. د ځمکي د مخ تودوخه هرکال زياتيږي .په تدريجي ډول د ځمکي د تودوخې زياتيدلو ته Global warming ويل کيږي .په جاري ډول د ځمکي په تودوخه کې زياتوالی د صنعتي کېدو له امله دي. د اقليم تغير سره مختلف قسم مشکلات رامنځ ته کېږي لکه طوفانونه ،سيلابونه ،وچکالي ،زلزله ،يخې او ګرمې څپې تخريب او داسې نور. په عمومي ډول سره په 25 کلونو کې د هوا حالات د اقليم په نوم ياديږي . هغه تغيرات چې په اقليمي شرايطو کې پيداکيږي په اوړي کې اوږدوالی او په ژمي کاډوالی راځي. د اوزون د طبقي تخريب کوونکې د کلورو فلورو کاربنونو څخه عبارت دي چې اتموسفير ته د اريسول، يخچالونو ، جيټ تيارو او نورو څخه علاوه کيږي .کلوروفلورو کاربنونه ډير فعال دی او په جاري ډول د کلورين او فلورين وړانګې توليدوي چې د اوز

سپارښتنې

1- دټولو هيوادوالو څخه دا غوښتنه لرم چې د سپرلي په رارسيدو سره ونې کښينوي تر چاپيريال مو پاک شي او د ډول ډول ناروغيو څخه وژغورل شو. 1- له ټولو دولتي چارواکو څخه دا غوښتنه لرم چې د هغه غازونو په توليد باندې بنديز ولګوي چې د محيط د ککړتيا او د اوزون د طبقې د تخريب سبب کېږي. 1- د ټولو مسلکې اشخاصو څخه د غوښتنه لرم چې په دې برخه کې د عامه خلکو په مينځ کې عامه پوهاوی وکړي . 1- له خيريه مؤسساتو څخه دا غوښتنه لرم چې په دې برخه کې د ورکشافونه جوړ کړي.