تقی الدین شامی. ليکنه: عبدالواجد نياﺯى

تقي الدين شامى

تقی الدین شامی ۱۵۲۶ میلادی کال دمشق کې دې نړۍ ته سترکې پرانستي او هغه مخترع، ریاضی پوه، اخترشناس، مهندس، ميخانیک، نورپيژندونکې، جغرافيه پوه، کيميا پوه، ډاکټر او طبيعى فلسفى وه، يعنې هرکاره وه.

شامى د څو ډوله حرارتى او بخار ماشينونو او څو ډوله د ابو پمپ مخترع وه. د هغه نسب ايوبيانو ته رسيږې او کورد نسله عثمانى وه، عثمانيانو خلافت لخوا حمايه کيده.

په ۱۵۸۵ ميلادى کال کې وفات شو

لاسته راوړنې

تقي الدين له هغه کسانو څخه ګڼل کيږې. نجومى جدول کې لسګونه کسرونو څخه استفاده کړې

په ستورو پيژندنه کې  تیکوبراهه او کپرنیک څخه ښه او دقيقى لاسته راړنې لرې او د استامبول رسد خانه مٶسس هم وه.

ځينې اختراعات

۱- د ابو ساعتونه (البنکامات)

۲- هغه ماشينونه چې د هغه په واسته دروند شيان پورته کول.

۳- د ابو ويستلو آلې يا د ابو پم

۴- دائمي فوارې

۵- د کباب پخولو داشت

۶- مخلف نور آلاتو بنسټګر

تقى الدين آثار

نجوم

1 .جریدة الدر و خریدة الفکر،

2 .سدرةمنتهیاالفکار فی ملکوت الفلک، دا کتاب رصد په اړه دې.  

3 .الدر (العقد) النظیم فی تسهیل التقویم،

4 .االبیات التسع فی استخراج التواریخ المشهورة و شرحها،

5 .الثمار الیانعة من قطوف اآللة الجامعة، در شرح رسالۀ اشعة الالمعة فی العمل باآللة الجامعة از ابن شاطر

6 .شرح استخراج انصاف اقطار المدارات المتوازیة، در محاسبۀ شعاع

7 .رسالة فی العمل بالربع الشکازی

8 .رسالة فی العمل بالربع الدستور

ریاضی

۱ .بغیة الطالب فی علم الحساب، ۳ رسالې

۲ .تحریر الکر

۳.کتاب النسب المتشاکلة فی الجبر و المقابلة

۴ .شرح رسالة التجنیس

۵ .رسالة فی عمل المیزان الطبیعی،

ایجاد تغییر در شکل آن.

۶ .تسطیح الاکر،

۷ .رسالة فی تحقیق ما قاله العالمة غیاث الدین جمشید فی بیان النسبة بین المحیط و القطر

نور پيژندنې

. کتاب نور حدقة الابصار و نور حدیقة الانظار،

ښکار

. مصابیح المزهرة فی علم البزدرة، چى دا کتاب د ښکار په اړه دې

طب

. ترجمان االطباء و لسان الالباء، دواګانو په اړه دې. چى دا آثر برلين کې فعلا موجود دي.

                            ''عبدالواجد نیازی''