بلوڅ نېشنليزم

{{بلوڅ ملتپالنه (بلوچ: راج دوستی بلۏچی) ادعا کوي چې بلوڅ قوم، د پاکستان، ایران او افغانستان له اصلي توکمونو یو جلا قوم دی. غورځنګ د دې نظريې تبلیغ کوي چې مسلمانان یو ملت نه دی او قومي وفاداري باید له مذهبي وفادارۍ څخه پورته وي. دا دهغې مفکورې مخالف دی چې د پاکستان د جوړېدو او رامنځته کېدو تر شا وه، هغه مفهوم چې په ختیځ پاکستان کې د ۱۹۷۱ کال د کورنۍ جګړې او تبعیض دواړو له امله ننګول شوی و چې ډېری مهاجر په تاریخي توګه په پاکستان کې ورسره مخامخ شوي دي.

په بلوچستان کې د بغاوت سره د عصري بلوڅ ملتپالنې منشاء د هند د تقسیم په وخت کې د الحاق د سند (قلات) د لاسلیک په اړه په ناڅرګندتیا کې پروت دی.[2]

نیوز انټرنیشنل په ۲۰۱۲ کال کې راپور ورکړ چې د سیمه ییزې سروې ادارې "ګالپ" یوه سروې ترسره کړې چې په کې څرګنده شوې چې د بلوڅانو اکثریت له پاکستان څخه د خپلواکۍ ملاتړ نه کوي. شاوخوا ۳۷ سلنه بلوڅان د خپلواکۍ پلوي وو. د بلوچستان د پښتنو په منځ کې د خپلواکۍ د ملاتړ کچه تر ۱۲ سلنې هم ټیټه وه. په هرصورت، د بلوچستان د نفوسو اکثریت (67 سلنه) د لوی صوبايي خودمختاري پلوي و.[3] د پیو ریسرچ سنټر لخوا په 2009 کې یوې سروې ترسره کړه، چې په بلوچستان کې 58٪ ځواب ورکوونکو "پاکستاني" د خپل اصلي پیژندنې طریقه غوره کړې، 32٪ خپل توکم غوره کړی او 10٪ یې دواړه په مساوي توګه غوره کړي.[4]}}

{{بلوڅ توکم او ملتپالنه بلوڅ ملتپالنه تر ډېره د بلوچستان په سويلي او ختیځو سیمو کې مشهوره ده.

د بلوڅ ملتپال غورځنګ غوښتنې له پراخو کلتوري، اقتصادي او سیاسي حقونو څخه نیولې تر سیاسي خپلواکۍ، بشپړ بېلتون او د بلوچستان خپلواک دولت د جوړېدو پورې اړه لري. دا غورځنګ سیکولر دی او د پاکستان په نورو برخو کې د خپلو نورو سیالانو په څېر د کیڼ اړخي مارکسیستي ایډیالوژۍ څخه ډېر اغېزمن دی.

دغه غورځنګ ادعا کوي چې په عمان، متحده عربي اماراتو، سویډن، ناروې او نورو هېوادونو کې بلوڅانو د پام وړ ملاتړ ترلاسه کوي. پاکستان په پرله پسې ډول ادعاوې کړي چې بلوڅ ملتپالو له هند څخه مالي مرستې ترلاسه کړې دي،[5] که څه هم هند دغه ادعاوې رد کړې دي. دغه راز افغانستان هم منلې چې د بلوڅ ملتپالو وسله والو پټ ملاتړ کوي. په ۱۹۶۰ او ۱۹۷۰ کلونو کې د افغانستان جمهوریت بلوڅ وسله والو ته پټنځایونه برابر کړل. د افغانستان جمهوري ریاست په کندهار کې د بلوڅ وسله والو د روزلو او همداراز د وسلو او مهماتو د برابرولو لپاره روزنیز کمپونه جوړ کړي وو.[7][8]}}

اوسنۍ بلوڅ ملتپالنه

بلوڅ ملتپالنه په خپله عصري بڼه کې د انجمن اتحاد بلوڅانو په بڼه پیل شوه چې په 1920 کې په مستونګ کې مېشت د یوسف عزیز مګسي، عبدالعزیز کرد او نورو په مشرۍ جوړه شوه. د دې ډلې موخه د کلات په ایالت کې سیاسي او اساسي قانون اصلاح کول وو. د برتانوي استعمار پای؛ د سرداري جرګې د نظام له منځه وړل؛ او په نهایت کې د ټولو بلوڅو ځمکو؛ یو خپلواک دولت ته یو ځای کول وو. د انجمن له جوړېدو سره سم په کراچۍ کې بلوڅو روڼ اندو د بلوچ ليګ په نامه يو ملتپاله تنظيم جوړ کړ.

د 1937 په فبروري کې، انجمن بیا تنظیم او د کلات ایالت ملي ګوند جوړ شو، چې د بلوچستان د خپلواک متحد ایالت د انجمن سیاسي اجنډا پرمخ وړي. دوی د کلات د لرغونې خانې د خپلواکۍ غوښتنه وکړه، چې وروسته په ۱۹۵۵ کې په پاکستان کې شامله شوه.[9] په ګوند کې د ډېرو سیکولر ذهنونو، امپریالیزم ضد او پاپولیسټ عناصرو لکه غوث بخش بزنجو، میرګل خان نصیر او عبدالعزیز کرد واکمن وو. کله چې د کلات په ایالت کې پارلماني ټاکنې ترسره شوې، دغه ګوند د پام وړ اکثریت سره تر ټولو لوی ګټونکی و.

په 2017 کې، د بلوڅانو نړیوال سازمان په لندن کې په ټکسيونو کې اعلانونه خپاره کړل چې د "FreeBalochistan" او "د جبري بې درکه کولو مخه ونیسئ" او "بلوڅ خلک وژغورئ" په څېر شعارونه پکې وو. په پیل کې خو اجازه ورکړل شوې وه مګر وروسته د لندن ټرانسپورټ لخوا اجازه رد شوه. د بلوڅانو نړیوال سازمان ادعا وکړه چې دا کار د پاکستان د حکومت د هغه فشار په پایله کې شوی دی چې په اسلام اباد کې يې د برتانیې هائی کمشنر د پاکستان د بهرنیو چارو وزیر ته د حاضرېدو لپاره احضار شو.