اګوستوس
سیزار اګوستوس (له میلاد مخکې د ۶۳ کال د سپتمبر له ۲۳ مې نه تر د ۱۴ ز کال د اګست تر ۱۹ مې پورې ) چې د اوکتویان په نوم هم یادېږي، د روم لومړنی سترواک و چې له میلاد نه مخکې له ۲۷ کال نه تر ۱۴ ز کال پورې یعنې د خپلې مړینې تر وروستي کال پورې واکمني وکړه. د هغه مقام د رومي مشرۍ (د رومي سترواکۍ لومړۍ پړاو) د بنسټ اېښودونکي په توګه داسې یو میراث پرېښی دی، چې د بشر په تاریخ کې یو له اغېزمنو مشرانو نه ګڼل کېږي. د اګوستوس واکمنۍ د نسبي سولې دوره پیل کړه چې د پاکس رومانا په نوم یادېږي. رومي نړۍ په پراخه کچه د دوه پیړیو په اوږدو کې له زیاتو جګړو نه وژغورل شوه، که څه هم د سترواکۍ په پولو کې د واک د پراختیا لپاره جګړو او د سترواکۍ له بریالیتوب سره سم د یوه کال لپاره کورنۍ جګړه، چې "د څلور سترواکو کال" په نامه یادېږې، شتون درلود. [۸][۹][۱۰] په اصل کې، نوموړي ګیوس اوکتاویوس ونومول شو، هغه په عامه جینز-اوکټاویا کورنۍ کې په زړه او بډایه آس سپره څانګه کې زېږېدلی و. د نوموړي مورنی کاکا-نیکه جولیوس سیزار په ۴۴ کال مخکې له میلاد نه ووژل شو او اوکتاویوس د سیزار په وصیت کې د هغه د منل شوي زوی او وارث په توګه ونومول شو. له دې امله، هغه د سیزار نوم، ملکیت او د هغه د لښکر وفاداري په میراث کې ترلاسه کړه. هغه، مارک انتوني او مارکوس لیپیدوس د سیزار وژونکو ته د ماتې ورکولو په موخه دویمه سیاسي هوکړه (Second Triumvirate) را منځ ته کړه. د فیلیپي په جګړه کې (۴۲ کال مخکې له میلاد نه) د دوی له بریا وروسته، سیاسی هوکړې (Triumvirate) د روم جمهوریت په خپل منځ کې ووېشلو او د حقیقي دیکتاتورانو په توګه یې حکومت پیل کړ. سیاسي هوکړه بلاخره د هیلو او غوښتنو د ټکر له امله څيرې شوه؛ لیپیدوس په ۳۶ کال، مخکې له میلاد نه جلاوطن شو او انتوني په ۳۱ کال، مخکې له میلاد نه د اکټیوم په جګړه کې د اوکتویان له خوا ماتې وخوړه. د دویمې سیاسي هوکړې له ختمېدو وروسته، اګوستوس د آزاد جمهوریت بهرنۍ بڼه بېرته ورغوله، د حکومت واک یې د روم سنا، اجرائیه قاضیانو او مقننه مجلسونو ته وسپاره، خو بیا یې هم سنا دې ته اړه کړه چې نوموړي ته د تل لپاره د ستر پوځي مشر، د تریبیون مشر، د اداري چارو د مشر په توګه استبدادي واک ورکړي. د هغه په غوره شویو نومونو کې یو څه ابهام لیدل کېږي، هغه د شاهي لقبونو اخیستل رد کړل او خپل ځان ته یې لومړی وګړي (Princeps Civitatis) وویه، چې د هغه له غوره شوي لرغوني لقب اګوستوس سره یوځای شو. اګوستوس په حیرانووکې توګه سترواکي پراخه کړه: مصر، دلمتیا، پانونیا، نوریکم او رایتیا یې له خپلې خاورې سره یو ځای کړل، په افریقا کې یې ملکیت پراخ کړ او د هسپانیا فتحه یې بشپړه کړه، خو په جرمنيا کې له لویې ماتې سره مخامخ شو. د پولو هاخوا، نوموړي خپله سترواکي د نږدې هېوادونو پر مټ په منځګړو سیمو سره خوندي کړه او د ډیپلوماسۍ له لارې یې له پارسیا سترواکۍ سره سوله وکړه. هغه د روم د مالیاتو سیستم سم کړ، د رسمي عامه لارو د سیستم پر مټ یې د سړکونو شبکې رامنځ ته کړې، یو ثبات لرونکی پوځ یې تاسیس کړ، پراتورین ګارډ (د شاه ساتونکي او استخبارات) یې تاسیس کړ، د روم لپاره یې رسمي پولیس او د اور وژنې خدمتونه چمتو کړل او د خپلې واکمنۍ په اوږدو کې یې د ښار زیاتره برخه بیا جوړه کړه. اګوستوس په ۱۴ میلادي کال کې د ۷۵ کلنۍ په عمر له دنیا نه سترګې پتې کړې، چې مړینه یې ښایي د طبیعي لاملونو له امله وي. پر له پسې ګنګوسې، چې په شاهي کورنۍ کې د مړینې نه وروسته یو څه ثابتې شوې هم دي، ادعا کړې چې د هغه مېرمن لیویا هغه ته زهر ورکړي دي. هغه د خپل منلي زوی تیبیریوس، د لیویا زوی او د خپلې یوازینۍ لور جولیا د پخوانی میړه په مرسته د امپراتور په توګه واک ته ورسېد. نوم[سمول]د رومي دودونو، ټولنې او شخصي نظر په پایله کې، اګوستوس د خپل ژوند په اوږدو کې په ډېرو نومونو پېژندل شوی و:
سرچینې[سمول] |
- ↑ سرليک: Cultivating the memory of Octavius Thurinus — ورځپاڼه: 3 — اعداد: 2 — https://dx.doi.org/10.1515/JAH-2015-0012
- ↑ سرليک: Octavianus — نشرونه لخوا د: Real'nyj slovar' klassicheskih drevnostej po Ljubkeru
- ↑ دوتنه: Suetonius — موضوع: 5
- ↑ پیوستون : 118505122 — د نشر نېټه: ۱۰ ډيسمبر ۲۰۱۴ — منښتلیک: Creative Commons CC0 License
- ↑ http://www.worldatlas.com/webimage/countrys/europe/itrome.htm
- ↑ http://www.britannica.com/topic-browse/History/Ancient-World/Rome-Ancient/2
- ↑ http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/augustus.shtml
- ↑ Millar, Fergus; Segal, Erich. Caesar Augustus: Seven Aspects. Oxford: Clarendon Press. الوسيط
|CitationClass=
تم تجاهله (مساعدة) - ↑ Syme, Ronald (1959), "Livy and Augustus", Harvard Studies in Classical Philology, 64: 27–87, doi:10.2307/310937, JSTOR 310937 الوسيط
|CitationClass=
تم تجاهله (مساعدة) - ↑ "Augustus | Biography, Accomplishments, Full Name, & Facts". Encyclopædia Britannica.
- ↑ Luke, Trevor (2015). [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "Cultivating the memory of Octavius Thurinus"]. Journal of Ancient History 3 (2): 242–266. doi:10.1515/jah-2015-0012.
- ↑ "Suetonius • Life of Augustus". penelope.uchicago.edu (په انګلیسي ژبه کي). د لاسرسينېټه ۰۴ مارچ ۲۰۱۸. الوسيط
|CitationClass=
تم تجاهله (مساعدة) - ↑ Goldsworthy 2014.
- ↑ Shelton, Jo-Ann (1998), As the Romans Did, Oxford University Press, د کتاب پاڼې 58 الوسيط
|CitationClass=
تم تجاهله (مساعدة) - ↑ Hammond, Mason (1957), "Imperial Elements in the Formula of the Roman Emperors during the First Two and a Half Centuries of the Empire", Memoirs of the American Academy in Rome, 25, د کتاب پاڼې 21 n. 1 الوسيط
|CitationClass=
تم تجاهله (مساعدة) - ↑ Syme 1958، صص. 175, 179.
- ↑ Syme 1958، صص. 176, 179, 181–183, 185.
- ↑ . 40 maps that explain the Roman Empire. Vox.
- ليکنې په کومو کې چي د لاطینی ژبې توري موجود دي
- د خاصيت کارولو پاڼې P1559
- د ويکيډاټا توکو کارونکي مخونه
- مخونه د ويکيډاټا د سرچينو سره
- د خاصيت کارولو پاڼې P1477
- د خاصيت کارولو پاڼې P19
- 14م وفاتونه
- 19 اگسټ وفاتونه
- د خاصيت کارولو پاڼې P570
- د خاصيت کارولو پاڼې P27
- د خاصيت کارولو پاڼې P40
- د خاصيت کارولو پاڼې P22
- د خاصيت کارولو پاڼې P1545
- سياستمداران ويکيډاټا معلومات
- د خاصيت کارولو پاڼې P580
- د خاصيت کارولو پاڼې P582
- د خاصيت کارولو پاڼې P1366
- ويونکي ژبې د ويکيډاټا څخه
- د خاصيت کارولو پاڼې P935
- ليکنې په کومو کې چي د انګلیسي ژبې توري موجود دي
- په ويکيډاټا کې غير پښتو نښانونه
- د خاصيت کارولو پاڼې P227
- ليکنې په کومو کي چي د انګلیسي (en) ژبې سرچينې موجودې دي