Jump to content

الکوليزم

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا

الکوليزم (الکول روږدیتوب) د هر ډول الکولي مشروباتو څښاک دي چې رواني یا فزیکي روغتیایي ستونزې رامنځته کوي، خو د الکوليزم د اصطلاح په تعریف کې اختلاف دې.[۱][۲][۳] 

د الکول ډېر مصرف کولی شي د بدن ټولو سیسټمونو په ځانګړې توګه دماغ، زړه، ځيګر، پانقراص او د معافیت سیسټم زیانمن کړي. دغه راز د الکول څښل کولی شي رواني ناروغیو، خمري هذیان (د نشه وخت کې اوتې بوتې ویل)، Wernicke–Korsakoff syndrome، د زړه د ضربانو نامنظم کېدل ، د معافیت سیسټم ضعیف عمل کول، د ځيګر التهابي کېدل او د سرطان خطر زیات کړي. دغه راز د امیندوارۍ پرمهال د الکول څښل د جنین د سپیکټرم اختلالاتو (یو ډول راوني اختلال دی) لامل کیدی شي. دغه راز ښځې د نارینه وو په پرتله د الکول ناوړه اغېزو په وړاندې ډېرې حساسې دي او لامل یې هم د دوی د بدن کم وزن، د الکول میټابولیز کولو لږه وړتیا او د بدن د غوړو لوړه سلنه ده. په لږ شمیر خلکو کې چې د اوږدې مودې لپاره له الکولي مشروبات نه زیاته ګټه اخلي د ادراکي نیمګړتیا او عقلي زوال سره مخ کېږي.[۴][۵][۶][۷][۸]

چاپېریال او جینیټیک د الکولیزم د زیاتېدو دوه لاملونه دی، چې د خطر نیمایي برخه هر یو ته منسوب کیږي. دغه راز خپګان  او د تشویش په ګډون اړونده اختلالات هم د الکوليزم په زیاتېدو کې مهم عوامل ګڼل کېږي، ځکه چې د الکول څښل کولی شي په لنډمهاله توګه د تشویش کم کړي. دغه راز هغه څوک چې مور او پلار یا وروڼه یې الکول مصرفوي له درېیو نه تر څلور ځله ډېر احتمال لري چې دوی هم په الکول روږدي شي. دغه راز د الکولو مصرفولو چاپیریالي عوامل کې ټولنیز، کلتوري او د چلندي اغېزې شاملې دي. همدارنګه د خپګان او د تشویش لوړه کچه، ارزانه بیه او الکولو ته اسانه لاسرسۍ د الکولیزم خطر زیاتوي. همدارنګه له طبي اړخه په الکولو روږدي کېدل فزیکي او رواني ناروغي ګڼل کیږي.  [۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵]

د الکولیزم د مخنیوي لپاره باید د الکول خرڅلاو محدودو شي (په ځانګړې توګه هغه کسانو ته چې قانوني سن یې نه وي پوره کړۍ)، د الکولو د بیې زیاتولو په موخه پر الکولو مالیه ولګولو شي او روږدو کسانو ته دې زده کړې او درملنې چمتو شي.[۱۶]

د الکوليزم درملنه کېدای شي ډېر ډولونه ولري، خو د ځینو طبي ستونزو له امله چې د الکولو د پرېښودلو وخت کې رامنځته کېږي نو ځکه باید د الکولو پرېښودل په احتیاط سره کنټرول شي، چې یوه عامه طریقه یې لکه ډیازپام د بینزوډیازپین درملو کارول دي، چې دا د روغتیا پاملرنې مرکز ته د داخلېدو پرمهال یا په انفرادي ډول ترسره کېدی شي او همدارنګه ځینی نور درمل لکه اکمپروسیټ، ډیسلفیرام، یا نالټریکسون هم کېدای شي د ډېر څښاک د مخنیوي لپاره وکارول شي، خو ځینې رواني ناروغۍ یا نور نشه ایې عملونه کولای شي چې درملنه پیچلې کړي. دغه راز الکوليزم ته د یو کس د بېرته راستنېدو د مخنیوي لپاره د درملنې بېلابېل ډولونه لکه انفرادي، ډله ایز یا د ملاتړ ګروپونه (چې غړي یې له یو بل سره هر ډول مرسته کوي) کارول کېږي، چې د ملاتړ ګروپونو له ډلې نه یو (Alcoholics Anonymous) ده.[۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲]

د روغتیا نړیوال سازمان اټکل کړی چې تر ۲۰۱۶ز کال پورې په ټوله نړۍ کې ۳۸۰ میلیونه خلک په الکولو روږدي شوي دي (چې ۵.۱ سلنه یې له ۱۵ کلنو نه ډېر عمر لري) چې په الکولو باندې د روږدو کسانو شمېر په متحده ایالاتو کې د ۲۰۱۵ز کال پورې نږدې ۱۷ میلیونه (۷سلنه) لویان او ۰.۷ میلیونه (۲.۸ سلنه) له ۱۲ نه تر ۱۷ کلنۍ پورې عمر لري. دغه راز په الکولو روږدي کېدل د نارینه وو او ځوانانو ترمنځ ډیر عام دي، چې له جغرافيايي پلوه يې تر ټولو ټيټه کچه په افريقا کې (۱.۱ سلنه) او لوړه کچه يې په ختيځه اروپا کې ده (۱۱ سلنه). دغه راز په ۲۰۱۳ز کال کې الکوليزم د ۱۳۹،۰۰۰ کسانو د مړینې لامل شوی، چې دا د ۱۹۹۰ز کال په پرتله چې په کې ۱۱۲،۰۰۰کسانو نه ډېر خلک مړه شوي وو زیات دی. داسې انګېرل کېږي چې په ټوله نړۍ کې ۳.۳ میلیونه مړینې (د ټولو مړینو۵.۹ سلنه) د الکولو له امله دي. الکول څښل د یو کس عمر شاوخوا لس کاله کموي. [۲۳][۲۴][۲۵][۲۶][۲۷][۲۸]

د الکول مصرف لنډمهاله اغېزې

[سمول]

په کافي اندازه څښل په وینه کې د الکول غلظت (BAC) له ۰.۰۳-۰.۱۲ سلنې لامل کېږي چې دا په عمومي ډول د روږدي کس په خلق کې ښه والۍ او د احتمالي خوښۍ (د خوښۍ احساس) لامل کیږي همدارنګه پر ځان باور او ټولنیز وړتیا وده کوي ، خپګان او تشویش کموي ، په مخ کې سوروالی پیدا کېږي او ضعیف قضاوت کول یې نښې دي. دغه راز له ۰.۰۹ نه تر ۰.۲۵ سلنې پورې BAC د سستۍ، بې خوبۍ، د توازن ستونزې او د لید د تیاره کېدو لامل کېږي. له ۰.۱۸ نه تر ۰.۳۰ پورې BAC د ژورې ګډوډۍ، د وینا کمزورتیا (د بېلګې په توګه سپکې وینا)، ړنګ بنګ کېدل، سر درد، او د کانګې سبب ګرځي. همدارنګه له ۰.۲۵ نه تر ۰.۴۰ پورې BAC د مغشوشتیا، بې هوښۍ، د حافظې کمزوري کېدل، کانګې (چې دې وخت کې مړینه کېدای شي د بې هوښۍ په وخت کې د کانګې په تنفس کولو سره رامنځ ته شي) او تنفسي ستونزو (د ژوند تهدید کېدل) لامل کیږي. له ۰.۳۵ نه تر ۰.۸۰پورې BAC د کوما (بې هوشي)، د ژوند ګواښونکي،  تنفسي ستونزوې او احتمالا د وژونکي الکول مسمومیت لامل شې. دغه راز د ټولو الکولي مشروباتو په څېر د الکول څښل هم د موټر چلولو، الوتکې چلول او یا د درنو ماشینونو چلول پر مهال د حادثې خطر زیاتوي، چې ډېری هېوادونه د نشې وخت کې د موټر چلولو لپاره جریمې لري.

د الکول مصرف اوږدمهاله اغېزې 

[سمول]

د ښځو لپاره په ورځ کې له یو ځل نه زیات څښاک او د نارینه وو لپاره په ورځ کې له دوه ځلو نه ډېر څښل د زړه ناروغۍ، د وینی لوړ فشار، زړه ټکان او د سکتې خطر زیاتوي، چې د الکولو ډیر مصرف سره خطر نور هم زیاتیږي کوم چې کېدای شي د تاوتریخوالی یا د پیښو په بڼه وي. داسې انګېرل کېږي چې هر کال شاوخوا ۳.۳ میلیون مړینې (د ټولو مړینو ۵.۹سلنه) د الکول له امله دي، چې الکوليزم د یو کس د عمر شاوخوا لس کاله کموي دغه راز د الکول څښل په متحده ایالاتو کې د وخت نه مخکې د مړینې درېیم لوی لامل ګڼل کېږي. همدارنګه د الکولو اوږدمهاله مصرف د یو شمېر فزیکي نښو لامل کیدی شي پشمول د ځيګر التهابي کېدل، د پانقراص التهابي کېدل، مېرګي، الکول له امله د عقل زوال ، د زړه ناروغي، د تغذیې کمښت ، د معدې زخم، جنسي ضعف او په پایله کې وژونکي کېدای شي. په نورو فزیکي اغیزو کې د زړه د ناروغۍ خطر، د الکولي ځیګر ناروغۍ او ډېری سرطانونه شامل دي. دغه راز د دوامداره الکول څښلو په پایله کې مرکزي عصبي سیسټم او محیطی عصبي سیسټم ته زیان پېښ شي. [۲۹][۳۰][۳۱][۳۲][۳۳][۳۴][۳۵]

ښځې د نارینه وو په پرتله په چټکۍ سره د الکولو مصرف اوږدمهاله اختلالاتو سره مخ کېږي، چې په ښځو کې د اوږدمهاله اختلاط کېدای شي د دماغ، زړه او ځيګر زیانونه او د سینې سرطان وي. سربیره پردې د وخت په تیرېدو سره ډېر څښل په میرمنو کې د زیږون فعالیت باندې منفي اغېزه لري او د تناسلي اختلالاتو لامل کیږي لکه د انوولیشن، د تخمو کمېدل، د حیض دورې کې ستونزې یا بې نظمۍ پیدا کېدل. دغه راز د الکول مصرف معمولا د ښځو په وینه کې د الکول لوړ غلظت (BACs) لامل کیږي ځکه چې میرمنې عموما لږ وزن لري او د بدن غوړ لوړه سلنه لري[۳۶][۳۷][۳۸][۳۹][۴۰]

ټولنیزې اغېزې

[سمول]

د الکولو ډېر مصرف په ټولنه کې جدي ستونزې رامنځته کوي، چې دا ستونزې په مغز کې د پتالولوژیکي بدلونونو او د الکول نشه ایې اغېزو له امله رامنځته کېږي. همدارنګه د الکول مصرف د جنایي جرمونو لکه له ماشومانو نه ناوړه ګټه اخیستنه، کورني تاوتریخوالی، جنسي تیري او غلا لامل کېږي. دغه راز الکوليزم د دندې د لاسه ورکولو لامل هم کېږي، چې کولی شي مالي ستونزي رامنځته کړي. په نامناسبو وختونو کې د الکول څښل د قانوني پایلو لامل کېدی شي لکه په نشې حالت کې د موټر چلولو لپاره د جریمې یا د جرمي چلند لپاره مدني جزاوې. همدارنګه نشې وخت کې د الکولي چلند او رواني اختلالات د هغه شاوخوا خلکو باندې ژوره اغېزه کولای شي او له کورنۍ او ملګرو نه د جلا کېدو لامل کېدای شي، چې له کورنۍ نه دا انزوا کولی شي زوجي تعلقاتو کې ستونزې راپیدا کړي او د طلاق یا کورني تاوتریخوالي لامل شي. دغه راز الکوليزم  ماشومانو ته د بې غورۍ لامل ګرځي چې دا د ماشومانو احساساتي ودې ته هم دایمي زیان رسولی شي. د دې له امله، د هغو کسانو ماشومان چې الکول مصرفوي ممکن یو شمېر احساساتي ستونزې ولري. د بېلګې په توګه دا ماشومان ممکن د مور او پلار د بې ثباته چلند له امله وېره ولري او ښایی دوی د خپل بې وسۍ له امله چې خپل مور او پلار له الکولیزم نه خلاص کړي شرم پیدا کړی او په پایله کې د خپګان لامل کېدای شی. [۴۱][۴۲][۴۳][۴۴][۴۵][۴۶][۴۷]

سرچينې 

[سمول]
  1. ↑ Littrell J (2014). Understanding and Treating Alcoholism Volume I: An Empirically Based Clinician's Handbook for the Treatment of Alcoholism: Volume II: Biological, Psychological, and Social Aspects of Alcohol Consumption and Abuse. Hoboken: Taylor and Francis. p. 55. ISBN 978-1-317-78314-5. Archived from the original on 20 July 2017. The World Health Organization defines alcoholism as any drinking which results in problems
  2. ↑ Diagnostic and statistical manual of mental disorders : DSM-5 (5 ed.). Washington, DC: American Psychiatric Association. 2013. pp. 490–97. ISBN 978-0-89042-554-1.
  3. ↑ "6C40.2 Alcohol dependence". ICD-11 for Mortality and Morbidity Statistics. September 2020. نه اخيستل شوی 6 December 2020.
  4. ↑ Diagnostic and statistical manual of mental disorders : DSM-5 (5 ed.). Washington, DC: American Psychiatric Association. 2013. pp. 490–97. ISBN 978-0-89042-554-1.
  5. ↑ "Alcohol's Effects on the Body". 14 September 2011. Archived from the original on 3 June 2015. نه اخيستل شوی 9 May 2015.
  6. ↑ Romeo J, Wärnberg J, Nova E, Díaz LE, Gómez-Martinez S, Marcos A (October 2007). "Moderate alcohol consumption and the immune system: a review". The British Journal of Nutrition. 98 Suppl 1: S111-5. doi:10.1017/S0007114507838049. PMID 17922947.
  7. ↑ "Fetal Alcohol Exposure". 14 September 2011. Archived from the original on 4 April 2015. نه اخيستل شوی 9 May 2015.
  8. ↑ Global status report on alcohol and health 2018 (PDF). World Health Organization. 2018. pp. 72, 80. ISBN 978-92-4-156563-9.
  9. ↑ Diagnostic and statistical manual of mental disorders : DSM-5 (5 ed.). Washington, DC: American Psychiatric Association. 2013. pp. 490–97. ISBN 978-0-89042-554-1.
  10. ↑ Moonat S, Pandey SC (2012). "[Stress, epigenetics, and alcoholism]". Alcohol Research. 34 (4): 495–505. PMC 3860391. PMID 23584115.
  11. ↑ Agarwal-Kozlowski K, Agarwal DP (April 2000). "[Genetic predisposition for alcoholism]". Therapeutische Umschau. 57 (4): 179–84. doi:10.1024/0040-5930.57.4.179. PMID 10804873.
  12. ↑ Moonat S, Pandey SC (2012). "Stress, epigenetics, and alcoholism". Alcohol Research. 34 (4): 495–505. PMC 3860391. PMID 23584115.
  13. ↑ Mersy DJ (April 2003). "Recognition of alcohol and substance abuse". American Family Physician. 67 (7): 1529–32. PMID 12722853.
  14. ↑ "Health and Ethics Policies of the AMA House of Delegates" (PDF). June 2008. p. 33. Archived (PDF) from the original on 20 March 2015. نه اخيستل شوی 10 May 2015. H-30.997 Dual Disease Classification of Alcoholism: The AMA reaffirms its policy endorsing the dual classification of alcoholism under both the psychiatric and medical sections of the International Classification of Diseases. (Res. 22, I-79; Reaffirmed: CLRPD Rep. B, I-89; Reaffirmed: CLRPD Rep. B, I-90; Reaffirmed by CSA Rep. 14, A-97; Reaffirmed: CSAPH Rep. 3, A-07)
  15. ↑ Higgins-Biddle JC, Babor TF (2018). "A review of the Alcohol Use Disorders Identification Test (AUDIT), AUDIT-C, and USAUDIT for screening in the United States: Past issues and future directions". The American Journal of Drug and Alcohol Abuse. 44 (6): 578–586. doi:10.1080/00952990.2018.1456545. PMC 6217805. PMID 29723083.
  16. ↑ World Health Organization (January 2015). "Alcohol". Archived from the original on 23 May 2015. نه اخيستل شوی 10 May 2015.
  17. ↑ Blondell RD (February 2005). "Ambulatory detoxification of patients with alcohol dependence". American Family Physician. 71 (3): 495–502. PMID 15712624.
  18. ↑ Testino G, Leone S, Borro P (December 2014). "Treatment of alcohol dependence: recent progress and reduction of consumption". Minerva Medica. 105 (6): 447–66. PMID 25392958.
  19. ↑ DeVido JJ, Weiss RD (December 2012). "Treatment of the depressed alcoholic patient". Current Psychiatry Reports. 14 (6): 610–8. doi:10.1007/s11920-012-0314-7. PMC 3712746. PMID 22907336.
  20. ↑ Morgan-Lopez AA, Fals-Stewart W (May 2006). "Analytic complexities associated with group therapy in substance abuse treatment research: problems, recommendations, and future directions". Experimental and Clinical Psychopharmacology. 14 (2): 265–73. doi:10.1037/1064-1297.14.2.265. PMC 4631029. PMID 16756430.
  21. ↑ Albanese AP (November 2012). "Management of alcohol abuse". Clinics in Liver Disease. 16 (4): 737–62. doi:10.1016/j.cld.2012.08.006. PMID 23101980.
  22. ↑ Tusa AL, Burgholzer JA (2013). "Came to believe: spirituality as a mechanism of change in alcoholics anonymous: a review of the literature from 1992 to 2012". Journal of Addictions Nursing. 24 (4): 237–46. doi:10.1097/jan.0000000000000003. PMID 24335771. S2CID 31719711.
  23. ↑ "World Population Prospects - Population Division - United Nations". population.un.org.
  24. ↑ "Alcohol Facts and Statistics". Archived from the original on 18 May 2015. نه اخيستل شوی 9 May 2015.
  25. ↑ GBD 2013 Mortality Causes of Death Collaborators (January 2015). "Global, regional, and national age-sex specific all-cause and cause-specific mortality for 240 causes of death, 1990-2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013". Lancet. 385 (9963): 117–71. doi:10.1016/S0140-6736(14)61682-2. PMC 4340604. PMID 25530442.
  26. ↑ Schuckit MA (November 2014). "Recognition and management of withdrawal delirium (delirium tremens)". The New England Journal of Medicine. 371 (22): 2109–13. doi:10.1056/NEJMra1407298. PMID 25427113. S2CID 205116954.
  27. ↑ Chambers English Thesaurus. Allied Publishers. p. 175. ISBN 978-81-86062-04-3.
  28. ↑ WHO. "Lexicon of alcohol and drug terms published by the World Health Organization". World Health Organization. Archived from the original on 5 February 2013.
  29. ↑ "Alcohol Facts and Statistics". Archived from the original on 18 May 2015. نه اخيستل شوی 9 May 2015.
  30. ↑ O'Keefe JH, Bhatti SK, Bajwa A, DiNicolantonio JJ, Lavie CJ (March 2014). "Alcohol and cardiovascular health: the dose makes the poison…or the remedy". Mayo Clinic Proceedings. 89 (3): 382–93. doi:10.1016/j.mayocp.2013.11.005. PMID 24582196.
  31. ↑ Schuckit MA (November 2014). "Recognition and management of withdrawal delirium (delirium tremens)". The New England Journal of Medicine. 371 (22): 2109–13. doi:10.1056/NEJMra1407298. PMID 25427113. S2CID 205116954.
  32. ↑ American Medical Association (2003). "Duodenal Ulcer". In Leiken JS, Lipsky MS (eds.). [[[:کينډۍ:Google books]] Complete Medical Encyclopedia] (First ed.). New York: Random House Reference. p. 485. ISBN 978-0-8129-9100-0. {{cite book}}: Check |url= value (help)
  33. ↑ Müller D, Koch RD, von Specht H, Völker W, Münch EM (March 1985). "[Neurophysiologic findings in chronic alcohol abuse]". Psychiatrie, Neurologie, und Medizinische Psychologie (په جرمني). 37 (3): 129–32. PMID 2988001.
  34. ↑ Testino G (2008). "Alcoholic diseases in hepato-gastroenterology: a point of view". Hepato-Gastroenterology. 55 (82–83): 371–7. PMID 18613369.
  35. ↑ 10th Special Report to the U.S. Congress on Alcohol and Health Archived 13 September 2012 at the Wayback Machine., 2000, U.S. Department of Health and Human Services, Public Health Service National Institutes of Health, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism.
  36. ↑ Blum LN, Nielsen NH, Riggs JA (September 1998). "Alcoholism and alcohol abuse among women: report of the Council on Scientific Affairs. American Medical Association". Journal of Women's Health. 7 (7): 861–71. doi:10.1089/jwh.1998.7.861. PMID 9785312.
  37. ↑ Walter H, Gutierrez K, Ramskogler K, Hertling I, Dvorak A, Lesch OM (November 2003). "Gender-specific differences in alcoholism: implications for treatment". Archives of Women's Mental Health. 6 (4): 253–8. doi:10.1007/s00737-003-0014-8. PMID 14628177. S2CID 6972064.
  38. ↑ Mihai B, Lăcătuşu C, Graur M (April–June 2008). "[Alcoholic ketoacidosis]". Revista Medico-Chirurgicala a Societatii de Medici Si Naturalisti Din Iasi. 112 (2): 321–6. PMID 19294998.
  39. ↑ Sibaï K, Eggimann P (September 2005). "[Alcoholic ketoacidosis: not rare cause of metabolic acidosis]". Revue Médicale Suisse. 1 (32): 2106, 2108–10, 2112–5. PMID 16238232.
  40. ↑ Cederbaum AI (November 2012). "Alcohol metabolism". Clinics in Liver Disease. 16 (4): 667–85. doi:10.1016/j.cld.2012.08.002. PMC 3484320. PMID 23101976.
  41. ↑ Bakalkin G (8 July 2008). "Alcoholism-associated molecular adaptations in brain neurocognitive circuits". Eurekalert.org. Archived from the original on 30 November 2011. نه اخيستل شوی 11 January 2012.
  42. ↑ McCully, Chris (2004). Goodbye Mr. Wonderful. Alcohol, Addition and Early Recovery. London: Jessica Kingsley Publishers. ISBN 978-1-84310-265-6. Archived from the original on 21 November 2009.
  43. ↑ Isralowitz, Richard (2004). [[[:کينډۍ:Google books]] Drug use: a reference handbook]. Santa Barbara, CA: ABC-CLIO. pp. 122–23. ISBN 978-1-57607-708-5. {{cite book}}: Check |url= value (help)
  44. ↑ Langdana, Farrokh K. (2009). [[[:کينډۍ:Google books]] Macroeconomic Policy: Demystifying Monetary and Fiscal Policy] (2nd ed.). Springer. p. 81. ISBN 978-0-387-77665-1. {{cite book}}: Check |url= value (help)
  45. ↑ Gifford, Maria (2009). [[[:کينډۍ:Google books]] Alcoholism (Biographies of Disease)]. Greenwood Press. pp. 89–91. ISBN 978-0-313-35908-8. {{cite book}}: Check |url= value (help)
  46. ↑ Schadé, Johannes Petrus (2006). [[[:کينډۍ:Google books]] The Complete Encyclopedia of Medicine and Health]. Foreign Media Books. pp. 132–33. ISBN 978-1-60136-001-4. {{cite book}}: Check |url= value (help)
  47. ↑ Gold, Mark. "Children of Alcoholics". Psych Central. Archived from the original on 16 November 2011. نه اخيستل شوی 27 November 2011.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=الکوليزم&oldid=287619" نه اخيستل شوی