فرېډریک چوپېن

فرېډریک چوپېن
P1559
فرېډریک چوپېن
د شخص معلومات
زیږون نوم	P1477
پيدايښت	P19
مړینه	پاريس
د مړینې لامل	نری رنځ
هديره	P119
استوګنځای	P551
تابعیت	P27
طبی کیفیت	نری رنځ
ژوند ملګری	P451
پلار	P22
مور	P25
خور/ورور	P3373
عملي ژوند
تعلیم	P69
استاد	P1066
نامتو زده کونکي	P802
کار/مسلک	P106
مورنۍ ژبه	پولينډي ژبه
کاروونکي ژبه(ي)	P1412
د کړنې څانګه	P101
ځانګړي کړنې	P800
مؤثر	جوهان سباستیان باچ ،  وولفګانګ امادیوس موزارت
تحریک	P135
لاسليک
فرېډریک چوپېن
ويبپاڼه
	مخ پر IMDB باندې

فرېډریک فرانسوا چوپېن (Fryderyk Franciszek Chopin؛ زوکړه د ۱۸۱۰م کال د مارچ ۱ – مړینه د ۱۸۴۹م کال د اکټوبر ۱۷مه) د رومانټیک دورې یو پولنډی کمپوزر او پیانوغږوونکی وو چې په عمده توګه یې د سولو پیانو لپاره لیکنې کولې. هغه د خپل عصر د تکړه موسیقي غږوونکي په توګه خپل نړیوال شهرت ساتلی دی، د چا چې «شاعرانه هوښیارتیا د مسلکي تخنیک په اساس وه او ځکه په خپل نسل کې بې ساری وو».

چوپېن د وارسا دوچي په زیلازوا وولا کې وزېږېد او په وارسا کې لوی شو چې په ۱۸۱۵م کال کې د پولنډ کانګرس یوه برخه شوه. هغه چې یو عجیبه ماشوم وو، په موسیقي کې یې خپلې زده‌کړې پای ته ورسولې او خپل لومړني اثرونه یې په ۲۰ کلنۍ کې مخکې له دې چې پولند څخه لاړ شي، د ۱۸۳۰م کال د نومبر له پاڅون څخه یوه میاشت مخکې، په وارسا کې کمپوز کړې. په ۲۱ کلنۍ کې په پاریس کې مېشت شو. له هغه وروسته – د خپل ژوند په وروستیو ۱۸ کلونو کې یې – یوازې ۳۰ عامه نندارې ترسره کړې او د سالون صمیمي فضا یې غوره وګڼله. هغه د خپلو کمپوزونو په خرڅولو او د پیانو په درس ورکولو سره، کوم څه لپاره چې ډېرو خلکو غوښته، د خپل ژوند لګښتونه برابرول. چوپېن له فرانز لیسټ سره ملګرتیا جوړه کړه او د خپلې معاصرې موسیقۍ ملګرو لکه رابرټ شومان لخوا وستایل شو.

له ۱۸۳۶ څخه تر ۱۸۳۷ پورې له ماریا ووډزینسکا سره له ناکامه کوژدنې وروسته، هغه له فرانسوۍ لیکوالې اورورې ډوپین (په خپل مستعار نوم، جورج سانډ باندې نامتو) سره یوه له پېچلتیا ډکه اړیکه وساتله. په ۱۸۳۸-۱۸۳۹م کلونو کې له سانډ سره د مایورکا څخه د هغه یوه لنډه او ناخوښه لیدنې د هغه د کمپوز جوړونې ترټولو ډېر تولیدوونکې دورو په توګه ثابته شوه. د خپل ژوند په وروستیو کلونو کې، هغه د خپل هڅوونکي جېن سټرلینګ لخوا مالي ملاتړ کېده، چې هغه هم پلان جوړ کړ ترڅو په ۱۸۴۸م کال کې له سکاټلند څخه لیدنه وکړي. چوپېن د خپل عمر ډېری برخه کې له خرابې روغتیا څخه برخمن وو. هغه په ۱۸۴۹م کال کې په پاریس کې د ۳۹ کلنۍ په عمر په لوړ ګومان د نري رنځ له امله تشدید شوي زړه التهاب له امله ومړ.

د چوپېن ټولو کمپوزونو کې پیانو شامله ده. ډېری یې د انفرادي پیانو لپاره دي، که څه هم هغه دوه پیانويي کنسرټوان، څو مجلسي سندرې او له پولنډي شعرونو سره کابو ۱۹ سندرو البوم ولیکلې. د هغه پیانو لیکنه له تخنیکي اړخه سخته وه او د ساز محدودیتونو ته یې وده ورکړه، د هغه خپلې نندارې د ظریف بدلون او د هغوی حساسیت له امله د پام وړ وګرځېدې. د هغه د پیانو لویو کارونو کې د مازورکاس، والتس، ناکټورنس، پولونایزس، د ساز تصنیف (چې چوپېن هغه د ساز نسل په توګه خلق کړ)، اېټوډان، امپرومپټوسان، سکرزوسان، وړاندیزونه او سوناټان چې ځینې یې د هغه له مړینې وروسته خپاره شول، شامل دي. د پولنډ ځایي موسیقي، د جي اس باخ کلاسیک دود، موتزارت او شوبرټ او د پاریس سالونونو فضا چې هغه به تل د هغوی مېلمه وو، د هغه د کمپوز جوړونې سټایل باندې اغیزه درلودله. په سټایل، هارموني او موسیقۍ فورم کې د هغه نوښتونه، او د موسیقۍ او نشنالیزم سره د هغه اړیکه، د ټولې رومانټیک دورې کې او له هغه وروسته هم اغیزناکه وو.

د چوپېن موسیقي، د موسیقۍ لومړنیو مشهورو شخصیتونو په توګه د هغه ځای، له سیاسي بغاوت سره د هغه غیرمستقیمه اړیکه، د هغه له مینې ډک ژوند او د هغه ژر مړینې هغه د رومانټیک دورې په یوه نامتو سمبول بدل کړی دی. د هغه اثرونه لا هم نامتو دي، او هغه د ګڼو فیلمونو او له تاریخي وفادارۍ سره د ګڼو ژوندلیکونو په موضوع بدل شوی دی. د هغه له یادګارونو څخه یو یې د فرېډریک چوپېن انسټیټوټ دی، کوم چې د پولنډ پارلمان لخوا د هغه د ژوند او اثرونو د څېړنې او دودونې لپاره جوړ شوی. دا انسټیټوټ د چوپېن پیانو نړیوالې سیالۍ کوربه توب وکړ، یوه معتبره سیالۍ چې په بشپړه توګه د هغه اثرونو ته ځانګړې شوې ده.

ژوند

د ژوند اوایل

ماشومتوب

فرېډریک چوپېن د وارسا ختیځ ۴۶ کیلومټرۍ کې (۲۹ مایلي) په زیلازووا وولا کې، چې په هغه وخت کې دوچي وارسا وه، د پولنډ یو ایالت چې د ناپولیون لخوا تاسیس شو، وزېږېد. د ۱۸۱۰م کال د اپرېل ۲۳مه کې د تعمید غسل په لیکل شویو سوابقو کې، د هغه د زېږېدو نېټه د ۱۸۱۰م کال د فبروري ۲۲مه ده، او د هغه نوم په لاتین بڼه Fridericus Franciscus (په پولنډي کې: Fryderyk Franciszek) ذکر شوی دی. په هرحال دې کمپوز جوړوونکي او د هغه کورنۍ د زوکړې نېټې لپاره د مارچ ۱ نېټه وکاروله چې اوس په ټولیزه توګه د دقیقې نېټې په توګه منل شوی دی.

پلار یې نیکولاس چوپېن، د لورېن اهل یو فرانسوی وو چې په ۱۷۸۷م کال کې یې د شپاړس کلو په عمر پولنډ ته مهاجرت کړی وو. هغه له جسټینا کرزیزانوسکا سره چې د سکاربکس کورنۍ پورې یې تړاو لاره، هغه کورنۍ چې هغه ورته کار کاوه، واده وکړ. چوپېن ته په هماغه کلیسا کې چې مور او پلار یې واده کړی وو، په بروخو کې د تعمید غسل ورکړل شو. د هغه اته لس کلن تعمیدي پلار، د چا لپاره چې په هغه دا نوم کېښودل شو، فرېډریک اسکاربېک، د نیکولاس چوپېن شاګرد وو. چوپېن د نیکولاس او جاسټینا دوهم اولاد او د هغوی یوازنی زوی وو. هغه د لودویکا په نوم یوه مشره خور (زوکړه ۱۸۰۷ – مړینه ۱۸۵۵) او د ایزابېلا (زوکړه ۱۸۱۱ – مړینه ۱۸۸۱) او امیلیا (زوکړه ۱۸۱۲ – مړینه ۱۸۲۷) په نومونو دوه کوچنۍ خوېندې لرلې چې په ۱۴ کلنۍ کې د امیلیا مړینې لامل په لوړ ګومان نري رنځ ناروغي وه. نیکولاس چوپېن خپل منل شوي هېواد پورې تړلی وو او په کور کې یې د پولنډي ژبې په کارونې ټینګار درلود.

د ۱۸۱۰م کال په اکټوبر، د چوپېن له زوکړې شپږ میاشتې وروسته، د هغه کورنۍ وراسا ته کډه وکړه، چېرته چې د هغه پلار د وارسا په ښوونځي کې د فرانسوي ژبې تدریس دنده لاس ته راوړه، وروسته د ساکسون په ماڼۍ کې مېشت شو. چوپېن له خپلې کورنۍ سره د ماڼۍ په حولۍ کې ژوند کاوه. دې پلار فلوټ (توله) او وایلن غږول؛ مور بیا پیانو غږوله او په هغه کور کې چې چوپېن دوی ژوند کاوه هلته یې ماشومانو ته درس ورکاوه. چوپېن کوچنی جسامت درلود، او آن د ماشومتوب په لومړیو کې ناروغیو ته برابر وو.

کېدای شي چوپېن د پیانو ځینې درسونه له خپلې مور څخه زده کړي وي، خو د هغه د مسلکي موسیقۍ لومړنی ښوونکی، له ۱۸۱۶ څخه تر ۱۸۲۱م پورې، چکي پیانوغږوونکی ووجیچ ژیوني وو. د هغه مشرې خور لوډویکا هم له ژیوني څخه درس اخیست او کله کله به یې له خپل ورور سره په دوه ګوني توګه پیانو غږوله. ډېر په چټکۍ سره څرګنده شوه چې هغه یو عجیبه ماشوم وو. په اووه کلنۍ کې یې د عامه کنسرتونو په ورکړې پیل کړی وو او په ۱۸۱۷م کال کې یې په کوچني جي او لوی بي فلاټ کې دوه پولونیزه کمپوز کړل. د هغه بل اثر، په ۱۸۲۱م کال کې لوی ای فلټ پولونیز، چې ژیوني ته وقف شوی، له هغه څخه پاتې لومړنی په لاس لیکل شوی د موسیقي سکرپټ دی.

په ۱۸۱۷م کال کې د ساکسون ماڼۍ د وارسا روسي قومندان لخوا د نظامي کارونې لپاره وغوښتل شوه او د وارسا ښوونځی په کازیمیرز ماڼۍ (د وارسا پوهنتون نننی ریاست) کې بیاځلې تاسیس شو. چوپېن او کورنۍ یې هغې ودانۍ ته چې لا هم روغ پاتې دی، د کازیمیرز ماڼۍ څنګ ته کډه وکړه. په دې دوره کې، هغه کله کله د بلوېډر ماڼۍ ته بلل کېده ترڅو د روسي پولنډ حاکم، د روسیې لوی ډوک کونسټانټین پاولوویچ، له زوی سره لوبې وکړي؛ هغه د کونسټانټین پاولوویچ لپاره پیانو وغږوله او د هغه لپاره یې یو سرود هم کمپوز کړ. جولیان اورسین نیمچوویچ، په خپل ډراماټیک داستان، «ناسزه پرزبیګی» («زموږ خبرې اترې»، ۱۸۱۸) کې، د «کوچني چوپېن» محبوبیت تایید کړ.