د کمپيوټر انجنیري

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا

د کمپیوټر انجنیري د انجنیرۍ یوه څانګه ده چې د هارډویر او سافټویر د پراختیا لپاره د اړین کمپیوټر ساینس او برېښنايي انجنیرۍ ګڼې برخې په کې راځي. د کمپیوټر انجنیران د سافټویر انجنیرۍ یا برېښنايي انجنیرۍ پر ځای معمولاً د الکټرونیک انجنیرۍ، د سافټویر د ډیزاین او د هارډویر او سافټویر د یوځای کولو په برخو کې زده‌کړې کوي. د کمپیوټر انجنیران له مایکرو کنټرولرونو، مایکرو پروسسرونو، شخصي کمپیوټرونو او سوپر کمپیوټرونو نیولې تر سرکټ ډیزاین (circuit design) پورې د هارډویر او سافټویر په ډېرو اړخونو کې ښکېل دي. دغه څانګه نه یوازې دا چې د کمپیوټري سیستمونو د کار پر ډول تمرکز کوي، بلکې په لویه کچه کې یې د ادغام پر ډول هم تمرکز لري.[۱][۲]

هغه معمول کارونه چې د کمپیوټر انجنیران په کې ښکېل دي، د ځای پر ځای شویو مایکرو کنټرولرونو لپاره د سافټویر او عملیاتي سیستم لیکنه، د وي.اېل.اېس.ای چېپونو (VLSI chips) ډیزاین، د انالوګ سېنسرونو ډیزاین، د مختلط سېګنال د سرکټ بورډونو ډیزاین او د عملیاتي سیستم ډیزاین دي. د کمپیوټر انجنیران د روباتیکو څېړنو لپاره هم مناسب دي چې د موتورونو، اړیکو او سېنسرونو په څېر الکتریکي سیستمونو د کنټرول او نظارت لپاره د ډيجیټل سیستمونو پر کارولو تکیه دي.

د لوړو زده‌کړو په ډېریو مؤسسو کې د کمپیوټر د انجنیرۍ زده‌کوونکو ته د زده‌کړو په لومړي او وروستي کال د ژورو تحصیلي برخو د انتخابولو اجازه ورکول کېږي، ځکه چې د کمپیوټرونو د ډيزاین او کارولو لپاره اړینه پوهه د لېسانس سند تر محدودې لویه ده. نورې مؤسسې ښايي د انجنیرۍ له زده‌کوونکو وغواړي چې د خپل اصلي تخصص په توګه د کمپیوټر تر انجنیرۍ وړاندې یو یا دوه کاله عمومي انجنیري ولولي. [۳][۴][۵][۶]

تاریخچه[سمول]

د کمپیوټر انجنیري په ۱۹۳۹ کال کې هغه مهال پیل شوه چې «جان وینسنټ اټاناسوف» او «کلیفورډ بري» د فزیک، ریاضیاتو او برېښنايي انجنیرۍ له لارې د نړۍ د لومړني الکترونیکي ډیجیټل کمپیوټر پر جوړولو پیل وکړ. جان وینسنټ اټاناسوف یو وخت په ایووا ایالتي پوهنتون کې د فزیک او ریاضیاتو استاد و او کلیفورډ بري د برېښنايي انجنیرۍ او فزیک له څانګې فارغ و. دوی دواړو د اټاناسوف-بري (Atanasoff-Berry) په نامه کمپیوټر جوړ کړ چې د (ABC) په نامه هم پېژندل کېږي. د دغه کمپيوټر بشپړېدو پنځه کاله وخت ونیو. که څه هم اصلي ABC کمپیوټر په ۱۹۴۰مو کلونو کې له کاره ولوېد او له کارولو څخه یې لاس واخیستل شو، خو مخترعانو ته یې د درناوي لپاره په ۱۹۷۷ کال کې یوه کاپي جوړه شوه چې د څېړونکو او انجنیرانو یوې ډلې کار په کې وکړ او د جوړولو لپاره یې څلور کاله او ۳۵۰۰۰۰ ډالره مصرف شول. [۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷]

د کمپوټر انجنیرۍ د زده‌کړو تاریخچه[سمول]

د کمپیوټر انجنیرۍ د سند لومړنی پروګرام په ۱۹۷۱ کال کې په متحدو ایالتونو کې د اوهایو په کلیولنډ کې په «کیس ویسټرن ریزرو» پوهنتون کې پیل شو. له ۲۰۱۵ کال راهیسې په متحدو ایالتونو کې د کمپيوټر د انجنیرۍ ۲۵۰ پروګرامونه موجود دي. د کمپيوټر د انجنیرۍ پوهنځیو ته اعتبار د بېلابېلو هغو مرکزونو له‌خوا ورکول کېږي چې د EQANIE شبکې برخې دي. د هغو انجنیرانو شغلي اړتیاوو ته په کتو سره چې کولای شي په هم‌مهاله ډول هارډویر، سافټویر، عملیاتي سیستم او بېلابېل نور کمپيوټري سیستمونه مدیریت کړای شي، په نړیواله کچه ځینې مؤسسې د لېسانس سند په کچه زده‌کړې وړاندې کوي چې عموماً د کمپيوټر انجنیري بلل کېږي. د کمپیوټر انجنیرۍ او برېښنايي انجنیرۍ دواړو په درسي نصابونو کې د انالوګ او ډیجیټل سرکټونو ډیزاین شامل دی. د انجنیرۍ د نورو څانګو په څېر د کمپیوټر په انجنیرۍ کې هم د ریاضیاتو او ساینس په اړه سمه پوهه لرل اړین دي.[۱۸][۱۹]

زده‌کړې[سمول]

د کمپيوټر انجنیري په ځینو پوهنتونونو کې د کمپيوټر ساینس او انجنیرۍ په نامه پېژندل کېږي. د کمپیوټر انجنیرۍ د لومړنۍ کچې ډېری دندې لږ تر لږه په کمپیوټر انجنیرۍ (یا کمپيوټر ساینس او انجنیرۍ) کې د لېسانس سند ته اړتیا لري. په معمول ډول باید یو شخص ریاضیات لکه حساب، الجبر او مثلثات او د کمپیوټر ساینس ځينې کلاسونه زده کړي. کله ناکله د دغو دوو څانګو د ډېر ورته‌والي له امله د برېښنايي انجنیرۍ سند هم منل کېږي. دا چې د هارډویر انجنیران معمولاً د کمپيوټر د سافټویر سیستمونو په مرسته کار کوي، نو د کمپيوټر په پروګرامېنګ کې هم باید قوي مخینه ولري. د کمپيوټر انجنیرۍ څانګه برېښنايي انجنیرۍ ته ورته ده، خو د کمپيوټر ساینس ځینې درسونه درسي پروګرام ته ور اضافه شوي دي. ځینې لوی شرکتونه یا تخصصي دندې د ماسټرۍ سند غواړي.[۲۰]

د کمپيوټر انجنیرانو ته دا هم مهمه ده چې د ټکنالوژۍ له چټکو پرمختګونو سره ګام په ګام روان وي. له دې امله ډېری دغه انجنیران د کاري دورې په جریان کې زده‌کړه کوي. دا کار ښايي ګټور وي، په تېره هغه مهال چې خبره د نویو مهارتونو د زده کولو یا د شته مهارتونو د ښه کولو وي. د بېلګې په توګه د سافټویر په پراختیا کې چې د یوې ستونزې د حل لګښت څومره ډېرېږي، کېدای شي د سافټویر تر خپرولو وړاندې د باکیفیته کوډ په جوړولو او ازمېښت سره ډېر لګښتونه سپما شي.[۲۱]

د کار ساحه[سمول]

د کمپیوټر په انجنیرۍ کې دوې لویې برخې دي: هارډویر او سافټویر.

د کمپيوټر هارډویر انجنیري[سمول]

د کار د شمېرو ادارې (BLS) له مخې د کمپیوټر د هارډویر انجنیرانو لپاره د دندو په لرلید کې له ۲۰۱۹ څخه تر ۲۰۲۹ کال پورې لس کلنه وده شاوخوا ۲ سلنه او په ټولیز ډول د کمپیوټر په هارډویر انجنیرۍ کې ۷۱۱۰۰ دندې اټکل شوې دي. دغې ادارې له ۲۰۱۴ څخه تر ۲۰۲۴ کال پورې د کمپیوټر د هارډویر انجنیرۍ وده ۳ سلنه او په ټولیز ډول په دې برخه کې دندې ۷۷۷۰۰ اټکل کړې وې. دغه اټکل له ۲۰۱۲ څخه تر ۲۰۲۲ پورې د شوي اټکل په نسبت ۷ سلنه او له ۲۰۱۰ څخه تر ۲۰۲۰ پورې د شوي اټکل په نسبت ۹ سلنه کموالی لري. دا مهال د کمپیوټر هارډویر برخه له الکتروینک او کمپیوټر انجنیرۍ سره برابره ده او په ډېرو فرعي برخو وېشل کېږي. تر ټولو مهمه برخه یې د ځای پر ځای شوي سیستم ډیزاین دی.[۲۲]

د کمپيوټر سافټویر انجنیري[سمول]

د متحدو ایالتونو د (BLS) ادارې له مخې "وړاندوېینه کېږي چې د کمپیوټر د اپلیکېشنونو سافټویر انجنیران او د کمپیوټري سیستمونو سافټویر انجنیران به هغه دندې وي چې تر نورو به چټکه وده کوي". په ۲۰۱۴ کال کې د کمپيوټر د سافټویر انجنیرانو لپاره لس کلنه وده ۱۷ سلنه اټکل شوې وه او پر همدغه کال په دې برخه کې په ټولیز ډول ۱۱۱۴۰۰۰ دندې موجودې وې. په دغه شمېر کې د سافټویر جوړوونکو لپاره د (BLS) د ۲۰۱۲-۲۰۲۲ کلونو د اټکل په نسبت ۲۲ سلنه کموالی راغلی او د ۲۰۱۰-۲۰۲۰ کلونو تر اټکل ۳۰ سلنه کم دی. پر دې سربېره، د سایبري امنیت په اړه ډېرېدونکې اندېښنې د دې لامل کېږي چې د کمپیوټر سافټویر انجنیري د نورو برخو په نسبت ډېره وده وکړي. ځینې کارونه هم ښايي په بهرنیو هېوادونو کې ترسره شي، په همدې دلیل به د دغې څانګې وده د تېرې لسیزې په څېر چټکه نه وي، ځکه کومې دندې چې په متحدو ایالتونو کې د کمپیوټر سافټویر انجنیرانو ته رسېدې، د هغوی پر ځای به د هند په څېر د نورو هېوادونو انجنیرانو ته ورسېږي. د (BLS) د شمېرو له مخې له ۲۰۱۴ څخه تر ۲۰۲۴ کال پورې د کمپیوټر د پروګرامرانو د دندو لرلید ۸ سلنه کم شوی. پر دې سربېره، د سافټویر په برخو کې د ښځو ونډه د انجنیرۍ د نورو څانګو په نسبت ډېره کمه شوې ده.[۲۳][۲۴][۲۵][۲۶][۲۷][۲۸][۲۹][۳۰][۳۱]

سرچینې[سمول]

  1. ↑ IEEE Computer Society; ACM (December 12, 2004). Computer Engineering 2004: Curriculum Guidelines for Undergraduate Degree Programs in Computer Engineering (PDF). د کتاب پاڼې iii. د اصلي (PDF) آرشيف څخه پر June 12, 2019 باندې. د لاسرسي‌نېټه December 17, 2012. Computer System engineering has traditionally been viewed as a combination of both electronic engineering (EE) and computer science (CS). منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
  2. ↑ Trinity College Dublin. "What is Computer System Engineering". د لاسرسي‌نېټه April 21, 2006. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود), "Computer engineers need not only to understand how computer systems themselves work but also how they integrate into the larger picture. Consider the car. A modern car contains many separate computer systems for controlling such things as the engine timing, the brakes, and the airbags. To be able to design and implement such a car, the computer engineer needs a broad theoretical understanding of all these various subsystems & how they interact.
  3. ↑ "Changing Majors @ Clemson". Clemson University. د لاسرسي‌نېټه September 20, 2011. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
  4. ↑ "Declaring a College of Engineering Major". University of Arkansas. د اصلي آرشيف څخه پر October 12, 2014 باندې. د لاسرسي‌نېټه September 20, 2011. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
  5. ↑ "Degree Requirements". Carnegie Mellon University. د لاسرسي‌نېټه September 20, 2011. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
  6. ↑ Lua error in Module:Lang at line 48: attempt to index field 'lang_name' (a nil value).
  7. ↑ "John Vincent Atanasoff - the father of the computer". www.columbia.edu. د لاسرسي‌نېټه ۰۵ ډيسمبر ۲۰۱۷. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
  8. ↑ Lua error in Module:Lang at line 48: attempt to index field 'lang_name' (a nil value).
  9. ↑ "1947: Invention of the Point-Contact Transistor". The Silicon Engine. Computer History Museum. د لاسرسي‌نېټه ۰۹ اکتوبر ۲۰۱۹. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
  10. ↑ Lojek, Bo (2007). History of Semiconductor Engineering. Springer Science & Business Media. د کتاب پاڼي 120 & 321–323. د کتاب نړيواله کره شمېره 9783540342588. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
  11. ↑ Bassett, Ross Knox (2007). To the Digital Age: Research Labs, Start-up Companies, and the Rise of MOS Technology. Johns Hopkins University Press. د کتاب پاڼې 46. د کتاب نړيواله کره شمېره 9780801886393. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
  12. ↑ Sah, Chih-Tang (October 1988). "Evolution of the MOS transistor-from conception to VLSI" (PDF). Proceedings of the IEEE. 76 (10): 1280–1326 (1290). Bibcode:1988IEEEP..76.1280S. doi:10.1109/5.16328. ISSN 0018-9219. Those of us active in silicon material and device research during 1956–1960 considered this successful effort by the Bell Labs group led by Atalla to stabilize the silicon surface the most important and significant technology advance, which blazed the trail that led to silicon integrated circuit technology developments in the second phase and volume production in the third phase. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
  13. ↑ Saxena, Arjun N. (2009). Invention of Integrated Circuits: Untold Important Facts. World Scientific. د کتاب پاڼې 140. د کتاب نړيواله کره شمېره 9789812814456. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
  14. ↑ "1960 - Metal Oxide Semiconductor (MOS) Transistor Demonstrated". The Silicon Engine. Computer History Museum. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
  15. ↑ "Who Invented the Transistor?". Computer History Museum. 4 December 2013. د لاسرسي‌نېټه ۲۰ جولای ۲۰۱۹. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
  16. ↑ "Triumph of the MOS Transistor". YouTube. Computer History Museum. 6 August 2010. خونديځ د اصلي څخه ۱۱ ډيسمبر ۲۰۲۱. د لاسرسي‌نېټه ۲۱ جولای ۲۰۱۹. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)کينډۍ:Cbignore
  17. ↑ "1971: Microprocessor Integrates CPU Function onto a Single Chip". Computer History Museum. د لاسرسي‌نېټه ۲۲ جولای ۲۰۱۹. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
  18. ↑ "History". engineering.case.edu. Case School of Engineering. January 5, 2017. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
  19. ↑ "Find an ABET-Accredited Program | ABET". main.abet.org. د لاسرسي‌نېټه ۲۹ نومبر ۲۰۱۵. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
  20. ↑ "Computer Hardware Engineers". Bureau of Labor Statistics. January 8, 2014. د لاسرسي‌نېټه July 20, 2012. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
  21. ↑ "Feabhas_Infographic_FINAL" (PDF). feabhas. Feabhas. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
  22. ↑ "Computer Hardware Engineers: Occupational Outlook Handbook". U.S. Bureau of Labor Statistics. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
  23. ↑ "Computer Software Engineer". Bureau of Labor Statistics. March 19, 2010. د اصلي آرشيف څخه پر July 26, 2013 باندې. د لاسرسي‌نېټه July 20, 2012. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
  24. ↑ "Software Developers: Occupational Outlook Handbook". U.S. Bureau of Labor Statistics. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
  25. ↑ "Software Developers". Bureau of Labor Statistics. January 8, 2014. د لاسرسي‌نېټه July 21, 2012. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
  26. ↑ (په August 4, 2020 باندې). Tech Companies Want You to Believe America Has a Skills Gap.
  27. ↑ "Computer Programmers: Occupational Outlook Handbook". U.S. Bureau of Labor Statistics. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
  28. ↑ "Computer Programmers : Occupational Outlook Handbook: : U.S. Bureau of Labor Statistics". www.bls.gov. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
  29. ↑ "Archive By Publication : Beyond the Numbers: U.S. Bureau of Labor Statistics". www.bls.gov. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
  30. ↑ "The Soon-to-Be-Extinct Embedded Software Engineer". designnews.com. May 10, 2018. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
  31. ↑ "hp's Developer Portal | HP International Women's Week: Women in Computer Science dropping since 1980s". developers.hp.com. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=د_کمپيوټر_انجنیري&oldid=321675" نه اخيستل شوی