د مینسک هوکړې
د مینسک هوکړې د هغو نړیوالو هوکړو ټولګه وه چې د اوکراین په دونباس سیمه کې د جګړې د پای ته رسولو په موخه لاسلیک شوې. لومړی دغه هوکړه چې د مینسک د پروتوکول په نوم پېژندل کېږي مسوده یې په ۲۰۱۴ زکال کې د اوکراین، روسیې او د اروپا د امنیت او همکارۍ د سازمان په ګډون د درې اړخیزې تماس ډلې له خوا د فرانسې او جرمني د رهبرانو په منځګړیتوب چې د نورماندي ټولګې په نوم یادېده؛ جوړه شوه. د بلاروس په مینسک کې له پراخو خبرو اترو وروسته دغه هوکړه د ۲۰۱۴ زکال د سپټمبر په ۵ مه نېټه د درې اړخیزې تماس ډلې د استازو او د دونتسک او لوهانسک د خپل سرو جمهوریتونو له خوا پرته له دې چې د هغوی وضعیت په رسمیت وپېژندل شي؛ لاسلیک شوه. دغه هوکړه په سیمه کې د جګړې درولو او چټک اوربند کولو اړوند له پخوانیو یو شمېر هڅو وروسته رامنځته شوه.[۱][۲][۳]
دغې هوکړې ونه شو کولای، جګړه ودروي، له همدې امله د دویم مینسک په نامه نوې اپډېټ شوې هوکړه د ۲۰۱۵ زکال د فبروري په ۱۲ مه نېټه لاسلیک شوه. په دغه هوکړه کې یو شمېر اقدامات له دې ډلې اوربند، د جګړې له لومړۍ کرښې د درنو وسلو لرې کول، د جنګي بندیانو خوشي کول، د اوکراین په اساسي قانون کې سمونونه، د دونباس ځانګړو سیمو ته د خپلواکۍ ورکول او د اوکراین دولت ته د هېواد د پولو د کنټرول بېرته سپارل شامل و. په داسې حال کې چې له دغې هوکړې وروسته جګړه ختمه نه شوه خو کمه شوه او همدارنګه د هوکړې مفادات هم په بشپړ ډول پلي نه شول. د نورماندي جوړښت اړخونو هوکړه وکړه چې مینسک ۲ باید په راتلونکي کې د شخړو د هواري په موخه د بنسټ په توګه پاتې شي. [۴][۵][۶]
د ۲۰۲۲ زکال په لومړیو کې د روسیې او اوکراین ترمنځ د اندېښو په زیاتوالي، روسیې د ۲۰۲۲ زکال د فبروري په ۲۱ مه نېټه د لوهانسک او دونتسک د وګړو جمهوریتونه په رسمیت وپېژندل. له دغې پرېکړې وروسته د فبروري په ۲۲ مې د روسیې ولسمشر ولادمیر پوتین اعلان وکړ چې نور د مینسک هوکړې شتون نه لري او اوکراین، نه روسیه د هغو په له منځه تلو کې ملامت دی. له دې وروسته روسیې د فبروري په ۲۴ مه په اوکراین برید وکړ.[۷][۸][۹]
مینسک پروتوکول[سمول]
د مینسک پروتوکول د اوکراین په اړه د درې اړخیزې تماس ډلې له خوا چې په کې د روسیې، اوکراین او د اروپا د امنیت او همکاریو د سازمان استازو ګډون درلود؛ ترتیب شو. دغه ډله د ۲۰۱۴ زکال په جون میاشت کې د اوکراین په ختیځ او سویل کې د شخړو د هواري او خبرو اترو ته د لارې برابرولو په موخه رامنځته شوه. د دونتسک او لوهانسک د خلکو د غیر رسمي جمهوریتونو له استازو سره د دغې ډلې ناستې د ۲۰۱۴ زکال د جولای په ۳۱مه، د اګست په ۲۶ مه، د سپټمبر په لومړۍ او پنځمه ترسره شوې. د دغې هوکړې جزیات چې د ۲۰۱۴ زکال د سپټمبر په ۵ مه نېټه لاسلیک شول، په پراخه کچه د اوکراین د ولسمشر پترو پروشنکو د جون د شلمې «د سولې ۱۵ ماده یي پلان» ته ورته وو. [۱۰]
لاسلیکونه[سمول]
دغو استازو د مینسک د پروتوکول سند لاسلیک کړ:[۱۱]
- د اروپا د امنیت او همکاریو د سازمان استازې او سویسي دیپلماتې هایدي تاجلیاویني
- د اوکراین پخواني ولسمشر (د ۱۹۹۴ زکال څخه د ۲۰۰۵ زکال تر جنوري میاشتې پورې) او د اوکراین استازي لئوند کوچما
- د اوکراین لپاره د روسیې سفیر او د روسیې استازي میخایل زورابوف
- د یاغیانو مشرانو الکساندر زاخارچنکو او ایګور پلوتنسکی[۱۲]
له منځه تلل[سمول]
د ۲۰۱۵ زکال په جنوري میاشت کې د مینسک پروتوکول له مخې اوربند په بشپړ ډول له منځه لاړ. له دغه پروتوکول څخه په سرغړونې وروسته له هغه چې جلاغوښتونکو د دونتسک په نړیوال هوايي ډګر کې بریا ته ورسېدل د دونتسک د خلکو د جمهوریت ویاند ادوارد باسورین وویل چې «د منسک یادداشت هغه ډول چې په تصویب رسېدلی تر څارنې لاندې نه دې نیول شوی». راتلونکې ورځ د دونتسک د خلکو د جمهوریت رهبر الکساندار زاخارچنکو وویل چې د دونتسک د خلکو جمهوریت به «داوربند د خبرو اړوند هېڅ هڅه ترسره نه کړي» او همدارنګه په پام کې لري چې «ځواکونه یې د دونتسک سیمې تر پولو پورې مخکې ولاړ شي». نیویارک ټایمز ولیکل چې اوربند «په بشپړ ډول له منځه تللی».[۱۳][۱۴][۱۵]
د جګړې په ډګر کې د تاوتریخوالي په زیاتوالي سره د جنوري په ۳۱ مه د مینسک د مذاکراتو بل پړاو په پام کې ونیول شو. د تماس د درې اړخیزې ډلې غړو د دونتسک او لوهانسک د جمهوریتونو له استازو سره د خبرو په موخه مینسک ته سفر وکړ. د دونتسک او لوهانسک د جمهوریتونو هغو استازو چې دغه پروتوکول یې لاسلیک کړی و په دغه خبرو کې ونډه وا نه خیسته. استازو په پروتوکول یا یاددښت باندې د بیاکتنې وړاندیز وکړ. د دوی ناسته پایلې ته له رسېدو پرته وځنډول شوه. [۱۶]
مینسک II[سمول]
د اوکراین په دونباس سیمه کې د روانې جګړې د درولو په موخه پرله پسې هڅو د ۲۰۱۵ زکال تر فبروري میاشتې پورې کومه پایله نه لرله. په داسې حال کې چې د ۲۰۱۴ زکال د سپټمبر د ۵ مې نېټې پروتوکول د څو میاشتو لپاره په سیمه کې شخړې کمې کړې خو کوچنیو نښتو دوام درلود. د ۲۰۱۵ زکال په جنوري میاشت کې د دونستک د خلکو د جمهوریت او د لوهانسک د خلکو د جمهوریت جلاغوښتونکو ځواکونو د اوکراین تر کنټرول لاندې سیمو باندې تازه بریدونه پیل کړل چې له امله یې د مینسک د پروتوکول له مخې اوربند په بشپړ ډول له منځه لاړ. [۱۷]
له یو شمېر شدیدو جګړو وروسته، د دونتسک د جمهوریت ځواکونو په سمبولیک ډول د جنوري په ۲۱ مه نېټه د اوکراین تر کنټرول لاندې د دونتسک نړیوال هوايي ډګرهم ونیو. له دغې بریا وروسته جلاغوښتونکو ځواکونو د جنوري په وروستیو کې په مهمې اوسپنې پټلې او د دبالتسفه سړک د نښلېدو په برخو برید وکړ. د دوی دغه شدیده جګړه د نړیوالې ټولنې د شدیدو اندېښنو لامل وګرځېده. د فرانسې ولسمشر فرانسوا اولاند او د آلمان لومړۍ وزیر انګلا مرکل د فبروري په ۷ مه د سولې نوې طرح وړاندې کړه.[۱۸][۱۹]
د فرانسې – جرمني طرحه چې وروسته یې په اړه د اوکراین له ولسمشر پترو پروشنکو او د روسیې له ولسمشر ولادمیر پوتین سره خبرې شوې د مینسک پروتوکول د احیا کوونکې په توګه وبلل شوه. ولسمشر اولاند وویل چې دغه طرحه د شخړو د حل په موخه «وروستی چانس» دی. دغه طرحه د اوکراین دولت ته د امریکا د وسلو لېږلو د وړاندیز په غبرګون کې وړاندې شوه، هغه چاره چې لومړۍ وزیرې مرکل به ویل چې یوازې د کړکېچ له زیاتوالي سره مرسته کوي. [۲۰][۲۱]
د فرانسې او جرمني د دغې دیپلماتیکې طرحې د اجرا کولو په موخه ناسته د فبروري په ۱۱ مه د بلاروس د پلازمینې مینسک د خپلواکۍ په ماڼۍ کې پلان شوې وه. په دغه ناسته کې د روسیې ولسمشر ولادمیر پوتین، د اوکراین ولسمشر پترو پروشنکو، جرمنۍ لومړۍ وزیرې انګلا مرکل، فرانسوي ولسمشر فرانسوا اولاند، د دونتسک د خلکو د جمهوریت رهبر الکساندر زاخارچنکو او د لوهانسک د خلکو د جمهوریت رهبر ایګور پلوتنسکي ونډه واخیسته. خبرو اترو د ۱۶ ساعتونو لپاره د شپې تر ناوخته دوام وکړ. د آلمان د بهرنیو چارو وزیر وویل چې «ډېره ستونزمنه» ناسته وه.[۲۲][۲۳]
له خبرو اترو وروسته د فبروري په ۱۲ مه نېټه اعلان وشو چې ښکېلو غاړو د سولې لپاره د نوو ګامونو په اړه چې په دویم مینسک پېژندل کېږي هوکړه کړې. په دغه هوکړه کې د اروپا د امنیت او همکاریو د سازمان تر څار لاندې له قید او شرط پرته د فبروري له ۱۵ مې نېټې وروسته اوربند، د جګړې له لومړۍ کرښې د درنو وسلو لرې کول، د جنګي بندیانو خوشي کول او د اوکراین په اساسي قانون کې اصلاحات و. [۲۴][۲۵][۲۶][۲۷][۲۸]
سرچينې[سمول]
- ↑ "Ukraine ceasefire agreement signed in Minsk". CCTV America. 30 November 2001. د لاسرسينېټه ۰۱ اکتوبر ۲۰۱۴. الوسيط
|CitationClass=تم تجاهله (مساعدة) - ↑ "Chairperson-in-Office welcomes Minsk agreement, assures President Poroshenko of OSCE support" (Press release). Bern: Organization for Security and Co-operation in Europe. 5 September 2014. د لاسرسينېټه ۰۱ اکتوبر ۲۰۱۴. الوسيط
|CitationClass=تم تجاهله (مساعدة) - ↑ "OSCE Chief Monitor in Ukraine urges all sides to allow monitors to carry out duties safely" (Press release). Organization for Security and Co-operation in Europe. 15 September 2014. د لاسرسينېټه ۱۵ سپټمبر ۲۰۱۴. الوسيط
|CitationClass=تم تجاهله (مساعدة) - ↑ Ukraine rebels vow to take back cities Archived 23 October 2014 at the Wayback Machine., Sky News Australia (23 October 2014)
- ↑ (په 12 February 2015 باندې). Ukraine crisis: Leaders agree peace roadmap. BBC News.
- ↑ (په 27 December 2018 باندې). Almost entire 'gray' zone in Donbas liberated by Ukraine without Minsk deal breach – adviser. UNIAN
- ↑ Roth, Andrew; Borger, Julian (21 February 2022). "Putin orders troops into eastern Ukraine on 'peacekeeping duties'". The Guardian. د لاسرسينېټه ۲۲ فبروري ۲۰۲۲. الوسيط
|CitationClass=تم تجاهله (مساعدة) - ↑ (په 23 February 2022 باندې). Ukraine conflict: Biden sanctions Russia over 'beginning of invasion'. BBC News.
- ↑ (په 24 February 2022 باندې). Dozens dead and airports bombarded after Putin invades Ukraine - live. The Independent.
- ↑ "Press statement by the Trilateral Contact Group" (Press release). Organization for Security and Co-operation in Europe. 2 September 2014. د لاسرسينېټه ۰۹ سپټمبر ۲۰۱۴. الوسيط
|CitationClass=تم تجاهله (مساعدة) - ↑ Lua error in Module:Lang at line 48: attempt to index field 'lang_name' (a nil value).
- ↑ Lua error in Module:Lang at line 48: attempt to index field 'lang_name' (a nil value).
- ↑ (په 21 January 2015 باندې). Ukraine forces admit loss of Donetsk airport to rebels. The Guardian.
- ↑ (په 23 January 2015 باندې). Ukraine rebel Zakharchenko 'rejects truce talks'. BBC News
- ↑ (په 23 January 2015 باندې). War Is Exploding Anew in Ukraine; Rebels Vow More. The New York Times.
- ↑ "Statement by the Chairmanship on the Trilateral Contact Group consultations in Minsk on 31 January 2015" (Press release). Organization for Security and Co-operation in Europe. 1 February 2015. د لاسرسينېټه ۰۱ فبروري ۲۰۱۵. الوسيط
|CitationClass=تم تجاهله (مساعدة) - ↑ (په 12 February 2015 باندې). EU Stands by Sanctions Against Russia After Ukraine Truce Sealed. Bloomberg News.
- ↑ (په 7 February 2015 باندې). Ukraine crisis: 'Last chance' for peace says Hollande. BBC News
- ↑ (په 7 February 2015 باندې). Putin Rejects Attempts to Contain Russia After Peace Talks Fail. Bloomberg News.
- ↑ (په 7 February 2015 باندې). Ukraine crisis: 'Last chance' for peace says Hollande. BBC News
- ↑ (په 7 February 2015 باندې). Western Nations Split on Arming Kiev. The New York Times.
- ↑ (په 12 February 2015 باندې). 'Glimmer of hope' for Ukraine after deal at Minsk peace summit. Reuters.
- ↑ (په 12 February 2015 باندې). German foreign minister: Minsk deal not all we would have wished for. Yahoo News
- ↑ (په 12 February 2015 باندې). Ukraine crisis: Leaders agree peace roadmap. BBC News.
- ↑ (په 12 February 2015 باندې). Ukraine ceasefire deal agreed at Belarus talks. The Guardian.
- ↑ "Breakthrough in Minsk as leaders agree to ceasefire deal on Ukraine". Euronews. 12 February 2015. د لاسرسينېټه ۱۲ فبروري ۲۰۱۵. الوسيط
|CitationClass=تم تجاهله (مساعدة) - ↑ "OSCE Chairperson-in-Office gives full backing to Minsk package" (Press release). Organization for Security and Co-operation in Europe. 12 February 2015. د لاسرسينېټه ۱۲ فبروري ۲۰۱۵. الوسيط
|CitationClass=تم تجاهله (مساعدة) - ↑ (په 12 February 2015 باندې). Ukraine Peace Talks Yield Cease-Fire Deal. The Wall Street Journal.