د "ژونکه" د بڼو تر مېنځ توپير

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
Content deleted Content added
و r2.7.1) (روباټ بدلول: stq:Sälle (Biologie)
و r2.7.2) (روباټ زیاتول: zh-classical:細胞
۱۸۵ کرښه: ۱۸۵ کرښه:
[[yo:Àhámọ́]]
[[yo:Àhámọ́]]
[[zh:细胞]]
[[zh:细胞]]
[[zh-classical:細胞]]
[[zh-min-nan:Sè-pau]]
[[zh-min-nan:Sè-pau]]
[[zh-yue:細胞]]
[[zh-yue:細胞]]

د ۰۱:۱۰, ۱۱ نومبر ۲۰۱۲ بڼه

د يوه کورک د جوړښت انځور چې روبېرټ هوک ته د مايکروسکوپ لاندې ښکاره شوی. دا هغه مهال و چې د سېل يا سلول لغت د لومړي ځل لپاره د ژوانديو د بنسټيز واحد د څرګندولو لپاره وکارېده
يوه سټېن شوې ژونکه

ژونکه د ژوند يو بنسټيز فعال واحد دی. د لومړي ځل لپاره روبېرټ هوک دا وموندل چې ژونکه د ټولو ژونديو اورګانيزمونو يو عملي واحد دی، او ټول ژوندي له همدغه واحد نه جوړ دي. په ژوندي اورګانيزمونو کې دا تر ټولو وړوکی واحد دی، چې د ژوند د رامنځ ته کېدو د خښتې په توګه هم ياده شوې.[۱] ځينې اروګانيزمونه، لکه باکتريا د يوژونکيزو (د يوې ژونکې نه جوړ ژواندي) په ډله کې شمېرل کېږي. نور اورګانيزمونه، لکه انسانان بيا د ګڼ ژوکنيزو د ډلې دي. انسانان نژدې له ۱۰۰ ټريليون يا 1014 ژونکو; چې د ژونکو عادي اندازه يې 10 µm دی او د ژونکو عادي حجم يې 1 نانوګرام دی جوړ شوي. په انسانانو کې تر ټولو لويې ژونکې نژدې 135 µm دي چې د شمزۍ تار په قدامي برخې ترې جوړې دي همدا شان په مرکنډۍ کې د ګرانيول ژونکې تر ټولو وړې ژونکې دي چې اندازه يې نژدې 4 µm دی، د انساني بدن تر ټولو اوږدې ژونکې بيا سېډويونيپولر يا ناسمې يوقطبي ژونکې دي چې د پښو له ګوتو نه د ماغزو غوړګې پورې رسېږي.[۲] په طبيعت کې تر ټولو لويه پېژندل شوې ژونکه د اوښمرغه هغه ناالقاح شوې هګۍ ده چې وزن يې نژدې 3.3 پونډو ته رسېږي.[۳][۴]

په ۱۸۳۵ ز. کال کې، د ژونکې د تيوري د غځولو نه دمخه، جان اېواجلسټا پورکيانه د مايکروسکوپ لاندې د بوټي د ووب د کتنې وروسته وړې وړې زرې وليدلې. د ژونکې تيوري، د لومړي ځل لپاره د ماتياس جاکوب شلايدن او تيودور شوان لخوا پرمخ بيول شوه، د همدې تيوري له مخې اورګانيزمونه له يوه او ډېرو سلولونو يا ژونکو نه جوړ شوي، او ټولې ژونکې د پخوانيو ژونکو نه رامېنځ ته شوي، همداراز د يوه اورګانيزم د ژوند ټولې کړنې د ژونکو له مېنځ نه سرچينه اخلي، او ټولې ژونکې په ځان کې وراثتي مالومات لري چې د ژونکې کړنې اداره کولو سره راتلونکو توکمونو ته ارثي مالومات هم لېږدوي.[۵]

په انګريزي ژبې ژونکې ته cell وايي او دا نوم پخپله د لاتيني ژبې د cellula, چې مانا يې يوه وړه کوټه ده، اخيستل شوی. د ژونکې لپاره همدا څرګندويه نوم د نامتو ژونپوه (بيالوجېسټ) روبېرټ هوک لخوا، په يوه کتاب کې چې په ۱۶۶۵ ز. کال کې خپور شوی، کارېدلی. رابېرټ هوک د کورک سلولونه چې هغه د مايکروسکوپ د کتنې وروسته موندلي وه په همدې نوم نومولي.[۶]

اناتومي

د باکټريا ژونکه





















سرچينې

  1. Cell Movements and the Shaping of the Vertebrate Body in Chapter 21 of د ژونکې ماليکيولي ژونپوهنه څلورم چاپ, سمونګر Bruce Alberts (2002) published by Garland Science.
    The Alberts text discusses how the "cellular building blocks" move to shape developing embryos. It is also common to describe small molecules such as amino acids as "molecular building blocks".
  2. Integrative Biology 131 - Lecture 03: Skeletal System پر يوټيوب باندې first 12 minutes of the lecture covers cells (by Marian Diamond).
  3. Campbell, Neil A. (2006). Biology: Exploring Life. Boston, Massachusetts: Pearson Prentice Hall. د کتاب نړيواله کره شمېره 0-13-250882-6. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  4. Mitzi Perdue. "Facts about Birds and Eggs". د لاسرسي‌نېټه ۱۵ اپرېل ۲۰۱۰. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  5. Maton, Anthea (1997). Cells Building Blocks of Life. New Jersey: Prentice Hall. د کتاب نړيواله کره شمېره 0-13-423476-6. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  6. "... I could exceedingly plainly perceive it to be all perforated and porous, much like a Honey-comb, but that the pores of it were not regular [..] these pores, or cells, [..] were indeed the first microscopical pores I ever saw, and perhaps, that were ever seen, for I had not met with any Writer or Person, that had made any mention of them before this. . ." – Hooke describing his observations on a thin slice of cork. روبېرټ هوک