د "کيمياوي توکی" د بڼو تر مېنځ توپير

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
Content deleted Content added
و r2.7.1) (روباټ زیاتول: gn:Apỹi Kimi rehegua
و r2.7.2) (روباټ زیاتول: zh-classical:化學元素
۱٬۳۶۴ کرښه: ۱٬۳۶۴ کرښه:
[[yo:Apilẹ̀ṣẹ̀ kẹ́míkà]]
[[yo:Apilẹ̀ṣẹ̀ kẹ́míkà]]
[[zh:化學元素]]
[[zh:化學元素]]
[[zh-classical:化學元素]]
[[zh-min-nan:Hoà-ha̍k goân-sò͘]]
[[zh-min-nan:Hoà-ha̍k goân-sò͘]]
[[zh-yue:元素]]
[[zh-yue:元素]]

د ۱۹:۰۹, ۱۱ جون ۲۰۱۲ بڼه

د عناصرو جدول یا دورانی جدول

کيميايي عنصر يوه ځانګړې کيميايي ماده ده چې يو ډول اتوم لری او د یو اتومی نمبر په اساس یو دبل سره پیژندل کیږی.‌ اتومی نمبر د پروتون د تعدادو څخه عبارت دی چی په هسته کی موقعیت لری.

د عنصر ښه مثالونه عبارت دی له کاربن ،‌ اوکسیجن ، المونیم ،‌ اوسپنه ،‌ مس ،‌ سره زر ،‌ سیماب او داسی نور.

پیژندنه

د ټولو عناصرو د ډلی څخه هایډروجن او هیلیم سپک ترین عنصرونه بلل کیږی. داسی ویل کیږی چی دواړه د بیګ بانګ د هستیوی تشکیل په وخت په اولی ۲۰ دقیقو کی منځ ته راغلی دی. البته د ۳ او ۱ په نسبت سره پیدا شوی دی. چی تقریبا د ۱۲ او ۱ اتومی په نسبت سره هم هغه ښودلی شو.

د ۹۸ عناصرو د ډلی څخه ټول هغه عنصرونه چی د ۱ څخه تر ۴۰ پوری اتومونه لری، ثابت بلل شوی دی. د ۴۱ څخه تر ۸۲ پوری اتوم لرونکی عناصر د ظاهری ثابتو په نامه یاد شوی دی البته تیکنیتیم او پرومیتیم پدی ډله کی نه راځی.

اتومی نمبر

اتومی نمبر د یو عنصر د هغه د پروتونونو د تعداد سره مساوی دی. د بیلګی په ډول کاربن ۶ اتومونه په خپله هسته کی لری نو دهغه اتومی نمبر ۶ دی.

ایزوتوپ

که چیری د یو عنصر یو اتوم مساوی د پروتونونو تعداد ولری او مختلف د نیوترونونو تعداد ولری نو هغه ته ایزوتوپ وایی. د ۶۶ څخه تر ۹۴ پوری عناصر په معمولی ډول سره یو ثابت ایزوتوپ لری. ځینی یی ډیر ایزوتوپونه لری لکه کاربن چی دری ایزوتوپونه لری. ټول کاربونونه ۶ پروتونونه لری مګر د نیوترونو شمیر یی ۶ ، ۷ او ۸ دی.

الوتروپ

ځینی وخت د یو خالص عنصر رابطی کیدای شی په مختلفو طریقی سره وصلی شوی وی او ددی له امله یو عنصر په څو شکلونو سره د پیدا کیدو وړ ګرځوی چی دی حالت ته الوتروپ وایی چی پدی صورت کی یو عنصر وی مګر بیلا بیل مشخصات لری. د بیلګی په ډول کاربن کیدای شی د الماس په شکل سره پیدا شی چی تترا هیدرال ساختمان لری ،‌ ګرافیت چی هم کاربن دی شپږ ضلعی طبقو څخه جوړ شوی دی.

د عنصر مشخصات

عناصر مختلف مشخصات لری مګر په خاصه توګه ویلی شو چی فزیکی او کیمیاوی مشخصات یی هر وخت تر بحث لاندی نیول کیږی.‌ اوله مشخصه یی د هغه فزیکی حالت دی. ځینی عناصر فلزی خواص لری. ځینی نور یی غیر فلزی دی. ځینی یی القلی ،‌ هلوجنی ، لنتانایدی ، غاز ، نجیبه غاز ،‌اکتاناید او داسی نور مشخصات لری.

عناصر د حالت له اړخه دری مشخص حالتونه لری.

  1. جامد
  2. غاز
  3. مایع

عناصر د ایشیدو او ویلی خاصیت هم لری. چی دواړه حالتونه په سانتی ګراد سره ښودل کیږی چی په یو معین او مشخص فشار لاندی صورت نیسی.

عناصر مختلف کثافتونه لری. دا کثافت هم په یو معین فشار او حرارت کی ثابت وی او دهغه په تغیر کی تغیر مومی.‌ کثافت د ګرام پر سانتی متر مکعب یا g/cm3 ښودل کیږی.‌

عناصر مختلف د کریستال ساختمانونه لری. دا ساختمانونه کیدای شی چی مکعبی ، شپږ ضلعی ، اته ضلعی او داسی نور وی.

د عنصر نوم ایښودنه او نښی

د عنصر منبع

تاریخچه

د ۱۱۸ عناصرو لړلیک

دعناصرو لړلیک
Atomic
no.
نوم نښه ګروپ کرښه یا پیریود بلاک یا عمودی ستون
د پیدا کیدو شکل
دپیدایښت کچه تشریح
1 هايډروجن H 1 1 s غاز Primordial غیر فلزی
2 Helium He 18 1 s غاز Primordial نجیبه غاز
3 Lithium Li 1 2 s جامد Primordial القلی فلز
4 Beryllium Be 2 2 s جامد Primordial القلی خاورین فلز
5 Boron B 13 2 p جامد Primordial فلزloid
6 Carbon C 14 2 p جامد Primordial غیر فلزی
7 Nitrogen N 15 2 p غاز Primordial غیر فلزی
8 Oxygen O 16 2 p غاز Primordial غیر فلزی
9 Fluorine F 17 2 p غاز Primordial هلوجن
10 Neon Ne 18 2 p غاز Primordial نجیبه غاز
11 Sodium Na 1 3 s جامد Primordial القلی فلز
12 Magnesium Mg 2 3 s جامد Primordial القلی خاورین فلز
13 Aluminium Al 13 3 p جامد Primordial فلز
14 Silicon Si 14 3 p جامد Primordial فلزloid
15 Phosphorus P 15 3 p جامد Primordial غیر فلزی
16 Sulfur S 16 3 p جامد Primordial غیر فلزی
17 Chlorine Cl 17 3 p غاز Primordial هلوجن
18 Argon Ar 18 3 p غاز Primordial نجیبه غاز
19 Potassium K 1 4 s جامد Primordial القلی فلز
20 Calcium Ca 2 4 s جامد Primordial القلی خاورین فلز
21 Scandium Sc 3 4 d جامد Primordial موقتی فلز
22 Titanium Ti 4 4 d جامد Primordial موقتی فلز
23 Vanadium V 5 4 d جامد Primordial موقتی فلز
24 Chromium Cr 6 4 d جامد Primordial موقتی فلز
25 Manganese Mn 7 4 d جامد Primordial موقتی فلز
26 Iron Fe 8 4 d جامد Primordial موقتی فلز
27 Cobalt Co 9 4 d جامد Primordial موقتی فلز
28 Nickel Ni 10 4 d جامد Primordial موقتی فلز
29 Copper Cu 11 4 d جامد Primordial موقتی فلز
30 Zinc Zn 12 4 d جامد Primordial موقتی فلز
31 Gallium Ga 13 4 p جامد Primordial فلز
32 Germanium Ge 14 4 p جامد Primordial فلزloid
33 Arsenic As 15 4 p جامد Primordial فلزloid
34 Selenium Se 16 4 p جامد Primordial غیر فلزی
35 Bromine Br 17 4 p مایع Primordial هلوجن
36 Krypton Kr 18 4 p غاز Primordial نجیبه غاز
37 Rubidium Rb 1 5 s جامد Primordial القلی فلز
38 Strontium Sr 2 5 s جامد Primordial القلی خاورین فلز
39 Yttrium Y 3 5 d جامد Primordial موقتی فلز
40 Zirconium Zr 4 5 d جامد Primordial موقتی فلز
41 Niobium Nb 5 5 d جامد Primordial موقتی فلز
42 Molybdenum Mo 6 5 d جامد Primordial موقتی فلز
43 Technetium Tc 7 5 d جامد Transient موقتی فلز
44 Ruthenium Ru 8 5 d جامد Primordial موقتی فلز
45 Rhodium Rh 9 5 d جامد Primordial موقتی فلز
46 Palladium Pd 10 5 d جامد Primordial موقتی فلز
47 Silver Ag 11 5 d جامد Primordial موقتی فلز
48 Cadmium Cd 12 5 d جامد Primordial موقتی فلز
49 Indium In 13 5 p جامد Primordial فلز
50 Tin Sn 14 5 p جامد Primordial فلز
51 Antimony Sb 15 5 p جامد Primordial فلزloid
52 Tellurium Te 16 5 p جامد Primordial فلزloid
53 Iodine I 17 5 p جامد Primordial هلوجن
54 Xenon Xe 18 5 p غاز Primordial نجیبه غاز
55 Caesium Cs 1 6 s جامد Primordial القلی فلز
56 Barium Ba 2 6 s جامد Primordial القلی خاورین فلز
57 Lanthanum La 3 6 f جامد Primordial لنتاناید
58 Cerium Ce 3 6 f جامد Primordial لنتاناید
59 Praseodymium Pr 3 6 f جامد Primordial لنتاناید
60 Neodymium Nd 3 6 f جامد Primordial لنتاناید
61 Promethium Pm 3 6 f جامد Transient لنتاناید
62 Samarium Sm 3 6 f جامد Primordial لنتاناید
63 Europium Eu 3 6 f جامد Primordial لنتاناید
64 Gadolinium Gd 3 6 f جامد Primordial لنتاناید
65 Terbium Tb 3 6 f جامد Primordial لنتاناید
66 Dysprosium Dy 3 6 f جامد Primordial لنتاناید
67 Holmium Ho 3 6 f جامد Primordial لنتاناید
68 Erbium Er 3 6 f جامد Primordial لنتاناید
69 Thulium Tm 3 6 f جامد Primordial لنتاناید
70 Ytterbium Yb 3 6 f جامد Primordial لنتاناید
71 Lutetium Lu 3 6 d جامد Primordial لنتاناید
72 Hafnium Hf 4 6 d جامد Primordial موقتی فلز
73 Tantalum Ta 5 6 d جامد Primordial موقتی فلز
74 Tungsten W 6 6 d جامد Primordial موقتی فلز
75 Rhenium Re 7 6 d جامد Primordial موقتی فلز
76 Osmium Os 8 6 d جامد Primordial موقتی فلز
77 Iridium Ir 9 6 d جامد Primordial موقتی فلز
78 Platinum Pt 10 6 d جامد Primordial موقتی فلز
79 Gold Au 11 6 d جامد Primordial موقتی فلز
80 Mercury Hg 12 6 d مایع Primordial موقتی فلز
81 Thallium Tl 13 6 p جامد Primordial فلز
82 Lead Pb 14 6 p جامد Primordial فلز
83 Bismuth Bi 15 6 p جامد Primordial فلز
84 Polonium Po 16 6 p جامد Transient فلزloid
85 Astatine At 17 6 p جامد Transient هلوجن
86 Radon Rn 18 6 p غاز Transient نجیبه غاز
87 Francium Fr 1 7 s جامد Transient القلی فلز
88 Radium Ra 2 7 s جامد Transient القلی خاورین فلز
89 Actinium Ac 3 7 f جامد Transient اکتیناید
90 Thorium Th 3 7 f جامد Primordial اکتیناید
91 Protactinium Pa 3 7 f جامد Transient اکتیناید
92 Uranium U 3 7 f جامد Primordial اکتیناید
93 Neptunium Np 3 7 f جامد Transient اکتیناید
94 Plutonium Pu 3 7 f جامد Primordial اکتیناید
95 Americium Am 3 7 f جامد Transient اکتیناید
96 Curium Cm 3 7 f جامد Transient اکتیناید
97 Berkelium Bk 3 7 f جامد Transient اکتیناید
98 Californium Cf 3 7 f جامد Transient اکتیناید
99 Einsteinium Es 3 7 f جامد مصنوعی اکتیناید
100 Fermium Fm 3 7 f جامد مصنوعی اکتیناید
101 Mendelevium Md 3 7 f جامد مصنوعی اکتیناید
102 Nobelium No 3 7 f جامد مصنوعی اکتیناید
103 Lawrencium Lr 3 7 d جامد مصنوعی اکتیناید
104 Rutherfordium Rf 4 7 d مصنوعی موقتی فلز
105 Dubnium Db 5 7 d مصنوعی موقتی فلز
106 Seaborgium Sg 6 7 d مصنوعی موقتی فلز
107 Bohrium Bh 7 7 d مصنوعی موقتی فلز
108 Hassium Hs 8 7 d مصنوعی موقتی فلز
109 Meitnerium Mt 9 7 d مصنوعی
110 Darmstadtium Ds 10 7 d مصنوعی
111 Roentgenium Rg 11 7 d مصنوعی
112 Copernicium Cn 12 7 d مصنوعی موقتی فلز
113 (Ununtrium) Uut 13 7 p مصنوعی
114 Ununquadium Uuq 14 7 p مصنوعی
115 (Ununpentium) Uup 15 7 p مصنوعی
116 Ununhexium Uuh 16 7 p مصنوعی
117 (Ununseptium) Uus 17 7 p مصنوعی
118 (Ununoctium) Uuo 18 7 p مصنوعی

داهم وویني

سرچينې

http://en.wikipedia.org/wiki/Chemical_element