آنتونی ګائودی

آنتونی ګائودی
(كتالونیه: Antoni Gaudí i Cornet)
آنتونی ګائودی
د شخص معلومات
پيدايښت	۲۵ جون ۱۸۵۲
مړینه	10 جون 1926 (74 کاله)  بارسلونا
تابعیت	اسپانیا
عملي ژوند
کاروونکي ژبه(ي)	هسپاني
د کړنې څانګه	معماري
لاسليک
آنتونی ګائودی

آنتوني ګائودی آی کورنټ (زوکړه: د ۱۸۵۲ زکال د جون ۲۵ مه – مړینه: د ۱۹۲۶ زکال د جون ۱۰ مه) له هسپانیا څخه کاتالاني معمار و چې د کاتالاني موډرنېزم د مخکښ استازي په توګه پېژندل کېږي. د ګائودي اثار د ځانګړي سبک لرونکي و. د هغه ډېری آثار په بارسلونا کې دي چې په کې د هغه اصلي اثار لکه د ساګرادا فامیلیا کلیسا هم شاملېږي.

د ګائودي اثار د معمارۍ، طبیعت او مذهب په برخو کې د هغه د ژوند د علایقو تر اغېز لاندې و. هغه د خپلو ټولو چارو جزیاتو ته په پام د معمارۍ په برخه کې یو شمېر صنایع لکه سرامیک، نقاشي شوې شیشې، نرمه اوسپنه (فرفورژه)، آهنګري او نجاري ادغام کړل. نوموړي همدارنګه د توکو په تصفیه کې یو شمېر نوي تخنیکونه لکه د سرامیکي ضایعاتو څخه د کار اخیستو په برخه کې د ترنکادي تخنیک معرفي کړل.

ګائودي په خپلو چارو کې د نیوګوتیک هنر او ختیځو تخنیکونو د اغېز له امله د معاصر خوځښت برخه وګرځېد چې دغه خوځښت د ۱۹مې پېړۍ په وروستیو او د شلمې پېړۍ په لومړیو کې خپل اوج ته ورسېد. د هغه اثار د معاصرتوب له اصلي جریان څخه مخکې شول او له طبیعي ډولونو څخه په الهام اخیستو سره د ارګانیک سبک له مخې خپل اوج ته ورسېدل. ګائودي په ډېر ندرت سره د خپلو آثارو دقیقې طرحې وړاندې کولې او پر ځای یې دا غوره بلله چې د هغو درې اړخیز (سه بعدي) موډلونه جوړ کړي او جزئیات یې هماغه ډول چې انګېرل، قالب بندي کړي.

د ګائودي آثارو نړیوال شهرت درلود چې تل به د معمارانو له خوا ستایل کېدل او د هغه له لارو چارو څخه به یې ګټنه کوله. د هغه شاهکار کار ساګرادا فامیلیا دی چې تر اوسه نه دی بشپړ شوی خو بیا هم په هسپانیا کې تر ټولو زیات لېدونکي لرونکې تاریخي وادنۍ ده. د ۱۹۸۴ زکال څخه تر ۲۰۰۵ زکال پورې د هغه اووه اثار د یونسکو له خوا د نړیوال میراث په توګه ثبت شوي. د ژوند په اوږدو کې د نوموړي کاتولیک باورنه لا پسې زیات شول چې له امله یې د هغه په ډېری اثارو کې مذهبي انځورونه تر سترګو کېږي. دغې چارې هغه ته د «خدای د معمار» مستعار نوم ورکړ او لامل وګرځېدې چې د کلیسا له خوا دهغه کس په توګه یاد شي چې مستقیم به جنت ته ځي.

بیوګرافي

زیږون، ماشومتوب او زده کړې

آنتوني ګائودي د ۱۸۵۲زکال د جون په ۲۵ مه په ریوډومز یا رئوس کې د مسګر فرانسیس ګائودي آی سرا (۱۸۱۳-۱۹۰۶ زکال) او آنتونیا کورنټ آی برتران (۱۸۱۹ -۱۸۷۶ زکال) په کورنۍ کې وزېږېد. نوموړی د دغې کورنۍ له پنځو ماشومانو څخه تر ټولو کوچنی و چې یوازې درې یې: روزا (۱۸۴۴- ۱۸۷۹ زکال) فرانچسک (۱۸۵۱ – ۱۸۷۶ زکال) او انټوني تر لویوالي پورې ژوندي پاتې شول. د ګائودي کورنۍ په اصل کې د سویلي فرانسې آورګن سیمې ته اړونده وه. د هغه نیکه جوآن ګائودي چې د توکو پلورونکی و په ۱۷ مه پېړۍ کې یې کاتالونیا ته کډه وکړه؛ په ډېر احتمال سره د دوی ګائودي کورني نوم ګائودی یا ګائودین ته اړوند دی.

د ګائودي اصلي زیږون ځان تر اوسه ناڅرګند دی، ځکه د هغو د اثبات په موخه هېڅ شواهد نه دي موندل شوي؛ همدا دی چې بایکش کمپ سیمې ته په ګاونډ ریوډومز یا رئوس شاروالیو کې د هغه د زیږون اړوند بحث شتون لري. د هغه د زده کړو او حرفوي ژوند ډېری اسناد ښيي چې هغه په رئوس کې زیږېدلی، خو ګائودي په بېلابېلو مراسمو کې بیا ویلي چې هغه په ریوډومز کې په خپل پلرني کلي کې زېږدلی. ګائودي ته د هغه له زیږون یوه ورځ وروسته د رئوس په سنت پره اپوسټول کلیسا کې د «آنتوني پلاسید ګئولیم ګائودي آی کورنټ» په نامه د تعمید غسل ورکړل شو.

ګائودي خپله اصلي سیمه ډېره ستایله او په خپلو هنري چارو کې یې د مدیترانه یې میراث په شتون ویاړ کاوه. هغه باور درلود چې د مدیترانې وګړي د هنر او طراحۍ په برخو کې خلاقیت، اصالت او ذاتي حس لري. ګائودي دغه موضوع په دې توګه توصیف کړې، «موږ خپل انځور لرو. د خیال کولو احساس له روح څخه بنسټ اخلي. خیال هغه څه دی چې د شمال وګړي یې لري. موږ پیاوړي یو. دغه خیال له مدیترانې څخه راځي. اورستس خپله لار موندلې، چېرې هملت (د شکسپیره یوه افسانه ده) هغه په خپلو شکونو سره له منځه وړې». هغه مهال به چې ګئودي له کوره بهر و، په ځانګړې توګه چې د اوړي د رخصتیو پر مهال به د ګئودي کورنۍ په کور Mas de la Calderera کې و، هغه به دا فرصت موند چې د طبیعت اړوند مطالعه وکړي. له طبیعت څخه د هغه خوند اخیستل د دې لامل وګرځېدل چې په ۱۸۷۹ زکال کې د ۲۷ کلونو په عمر له Excursionista de Catalunya بنسټ سره یوځاي شي. دغه بنسټ په کاتالونیا او د فرانسې په سویل کې د څېړنیزو چارو په موخه یو لړ سفرونه تنظیم کول چې د دغو سفرونو ډېره برخه به په آسونو تلل، خو د ورځې به یې تر ۱۰ کیلومترو پیاده تګ هم کاوه.

ځوان ګائودي له کمزورې روغتیا په ځانګړې توګه له روماتېزوم څخه رنځیده هغه چې کېدای شي د هغه له جنجال کوونکي او ګوښه خوښونکي شخصیت سره یې مرسته کړې وي. دغو روغتیايي اندېښو او همدارنګه د ډاکتر نیپ نظریاتو له دې سره مرسته وکړه چې هغه د خپل ژوند په لومړیو کې د شنو شیانو خوراک ته مخه کړي. د هغه دیني باورونه او د شنو شیانو خوراک د دې لامل وګرځېدل چې هغه د څو ورځو لپاره اوږدې او سختې روژې ونیسي. د هغه دغه روژې ځینې مهال له منځه وړونکې وې، لکه په ۱۸۹۴ زکال کې چې له امله یې په داسې ناروغۍ اخته شو چې د ده ژوند یې هم ګواښوه.

ګائودي هغه ابتدايي ښوونځي ته ولاړ چې د فرانسیس برنګوئر له خوا اداره کېده؛ چې بیا د هغه زوی چې فرانچسک یې ورته ویل د ګائودي یو له اصلي همکارانو څخه شو. هغه په رئوس کې په پیاریست ښوونځي کې نوم ثبت کړ او خپل هنري استعداد یې د هارلکین په نامه سیمنار کې نندارې ته وړاندې کړ. دغه مهال نوموړي د «وافور ناو» په نامه د ټوکر جوړولو په کارخانه کې د شاګرد په توګه به کار بوخت شو. په ۱۸۶۸ زکال کې یې بارسلونا ته کډه کړ او د دل کارم په نامه صومعه کې یې په تدریس پیل وکړ. د ځوانۍ پر مهال ګائودي له آرمان پالي سوسیالېزم سره لیوالتیا پیدا کړه او له خپلو شاګردانو تودا آی ګوئل او جوزف ریبرا آی سانس سره یې په ګډه د پوبلټ صومعې د بیارغونې طرحه جوړه کړه، هغه چاره چې کولای یې شو هغه په آرمان پالونکي فالانسټر واړوي.

د ۱۸۷۵ او ۱۸۷۸ زکلونو ترمنځ ګائودي خپل اجباري عسکري خدمت په بارسلونا کې د پیاده پوځ په کتار کې بشپړ کړ. د هغه د خدمت ډېره دوره د ناروغۍ په مرخصۍ سره تېره شوه او هغه ته یې لار برابره کړه څو خپلو زده کړو ته دوام ورکړي. د هغه ناوړه روغتیايي حالت د دې لامل وګرځېد چې په دریمه کارلیستي جګړه کې له جګړې کولو راوګرځول شي؛ هغه جګړه چې له ۱۸۷۲ زکال څخه یې تر ۱۸۷۶ زکال پورې دوام درلود. په ۱۸۷۶ زکال کې د نوموړي مور د ۵۷ کلونو په عمر او همدارنګه د هغه ۲۵ کلن ورور چې په وروستیو کې د طبابت له زده کړو فارغ شوی و؛ مړه شول. دغه مهال ګائودي په للوتجا ښوونځي او د بارسلونا د معمارۍ په عالي ښوونځي کې د معمارۍ په برخه کې زده کړې وکړې او په ۱۸۷۸ زکال کې فارغ شو. ګائودي د خپلو زده کړو لپاره د مالي امکاناتو د برابرولو په موخه د نقشه جوړونکي په توګه د بېلابېلو معمارانو چې په کې لینډر سیرلاچ (Leandre Serrallach)، جان مارټوریل (Joan Martorell)، امیلا سالا کورټیس (Emili Sala Cortés)، فرانسېسکو ډي پاولا دل ویلار وای لوزانو (Francisco de Paula del Villar y Lozano) او جوزف پونټشر (Josep Fontserè) شاملېدل؛ کار وکړ. هغه د معمارۍ له زده کړو سربېره فرانسوي ژبه، تاریخ، اقتصاد، فلسفه او ښکلا پېژندنه ولوستل. د هغه نمرې په منځنۍ کچه وې او ځینې مهال به ناکام کېده. د بارسلونا د معمارۍ پوهنتون مدیر الیس روجنټ هغه مهال چې ده ته یې د زده کړو سند ورکاوه وویل: «دا به وخت معلومه کړي چې موږ دغه سند یو احمق ته ورکوو که یا یو نابغه ته». هغه مهال چې ګائودي خپل سند ترلاسه کړ خپل مجمسه جوړونکي ملګري لورنچ ماتامالا ته یې په ټوکه وویل: «لورنچ دوی وايي زه اوس یو معمار یم».

مړینه

د ۱۹۲۶ زکال د جون په اوومه هغه مهال چې ګائودي سنټ فیلیپ نري کلیسا ته د خپل ورځني عادت له مخې د دعا کولو او اعتراف په موخه پیاده روان و د Gran Via de les Corts Catalanes او Girona and Bailén واټونو ترمنځ ۳۰مې شمېرې برېښنايي موټر وواهه او بېهوښه شو. ګائودي له دې امله چې په پیل کې دا تصور شوی و چې یو خیرات خور دی چا ورسره عاجله مرسته ونکړه. بالاخره په لار تېریدونکو کسانو هغه د یو ټکسي په واسطه سانتا کریو روغتون ته ولېږداوه او هلته ورسره لومړنۍ مرسته وشوه. 

راتلونکې ورځ هغه مهال چې د ساګرادا فامیلیا کشیش، موسن ګیل پارس هغه وپېژند؛ د ده وضعیت تر دې بریده خراب شوی و چې نور ورته اضافي درملنې کومه ګټه نه لرله. نوموړی د ۱۹۲۶ زکال د جون په ۱۰ مه د ۷۳ کلونو په عمر مړ شو او راتلونکې ورځ خښ کړای شو.