اروپا د نړۍ يوه برخه ده چې مساحت يې لس ميلیونه کيلومتره مربع او ۷۳۳ ميليونه وگړي لري ، يانې د نړۍ د وگړيو لس سلنه په دغه لويه وچه کې ژوند کوي . اروپا له اسيا سره يو ځای د ارواسیا سيمه جوړه کړې ده .
اروپا د غربي يا لويديځې نړۍ د تمدن زانګو او د مختلفو فرهنګونو درلودونکې لویه وچه ده. د دې لويې وچې په فرهنګي ځانګړنو پوهېدل ښايي ټولو ته زړه راښکونکي وي. مونږ اکثرا د اروپا په اړه يواځې دومره مالومات لرو چې هغه يوه پرمختللې او مډرنه قاره ده، خو دا ښېرازه او ښکلې سيمه ډېرې نورې ځانګړنې هم لري.
د اروپا جغرافيوي موقيعت[سمول]
اروپا د نړۍ دويمه وړه قاره او وروسته له اسيا او افريقا څخه د نړۍ درېيمه پرنفوسه لويه وچه ده، د دې براعظم ټول حمعيت تقریبا ۸۷۵ ميليونه کسانو ته رسېږي، چې د نړۍ ۱۱ سلنه نفوس تشکيلوي. که څه هم روسيه د اروپا تر ټولو لوی هېواد ګڼل کېږي، خو ښايي دا خبره ناسمه وي، ځکه د روسيې يوڅه برخه په اسيا کې موقيعت لري. دا براعظم د ۵۰ مختلفو هېوادونو درلودونکی دی چې، مسکو او لندن يې نوموتي ښارونه شمېرل کېږي.
د اروپايي سيمي نقشه
د اروپا تاريخي بهير[سمول]
که څه هم د اسيا او اروپا ترمنځ هېڅ ځمکنی بېلوالی نسته، خو سياسي پېښو چې تل يې اروپا کې اساسي رول لوبولی دی؛ اروپا يې د يوې بېلې لویې وچې په صفت پېژندلې ده. هغه پېښې چې په اروپا کې رامنځ ته سوي، د لوېدځې نړۍ اساس ګرځېدلې دي. د پخواني يونان مهمو پېښو تل پر لوېديځې نړۍ خپل اغېر پريښی دی.
د اروپا کلتوري بهير[سمول]
اروپا د د ځانګړي فرهنګ درلودونکې ده، هغه ژبې چې اروپا کې پرې خبرې کېږي؛ په درې څانګو وېشل کېږي: لاتيني، جرمني او اسلاوي ژبې. نورې پاتې ژبې هم په همدې درې برخو پورې اړوند دي. پرته د اتريش او او يوګوسلاويا څخه د اروپا نور ټول هېوادونه د خپلو هېوادونو په نامه ژبې لري، د اتريش رسمي ژبه الماني او د يوګوسلاويا هېواد رسمي ژبه صربي – کرواتي ده.
د دې براعظم اصلي مذهب مسيحيت دی او په اروپا کې درې ډوله مختلفې کليساوې شتون لري: کاتوليک، پروتستات او ختيځ ارتودکس.
د يوروپ یا اروپا هر هېواد ځان ته ځانګړي خواړه لري او په ځينو هېوادونو کې يې خواړه ورته والی لري.
د اروپا په اړه څو جالب ټکي[سمول]
- واتیکان د نړۍ يوازينی هېواد دی چې د يونسکو په نړيوال ميراثي لېست کې ثبت دی.
- په تېرو ۲۰ کلونو کې د پيدايښت او مړينې د اندازې په ثابتوالي سره، د اروپا نفوس ثابت او په يو حالت کې دی.
- په اروپا کې درې زماني سيمې شتون لري: د لوېديځې اروپا زماني سيمه، د ختيځې اروپا زماني سيمه او د مرکزي اروپا زماني سيمه.
- د اروپا په اړه بل جالب ټکی دا دی چې، د دې براعظم ۱۲هېوادونو په ۲۰۰۲ کال کې د يورو په نامه واحده پولي کرنسۍ غوره کړه، چې په ۲۰۰۴، ۲۰۰۷، ۲۰۰۸، ۲۰۰۹ او ۲۰۱۱ کلونو کې يو شمېر نور اروپايي هېوادونه هم دې لړۍ سره ي*يواځينی ښار چې په دوو براعظمونو کې موقيعت لري، استانبول دی، چې د بسفر په په سيمه کې دواړه براعظمونه سره يوځای کوي او هم د اسيا او هم د اروپا برخه ګڼل کېږي، په همدې ا*په اروپا کې درې هېوادونه دي چې د نومونو پيل يې په يوه توري کېږي: ايسلنډ، ايټاليا او ايرلنډ.
- ښايي دا درته جالبه وي، د جرمني هېواد ۹ ګاونډيان لري: سويس، هالنډ، لهستان، ډنمارک، فرانسه، لوکزامبورګ، اتريش، بلجيم او د چک جمهوريت.وځای سول.
ساس کله ناکله داسې ويل کېږي: (که غواړې د سهار خواړه په اروپا او د شپې ډوډۍ دې په اسيا کې وخورې، بايد په استانبول کې وې)
لوي ښارونه[سمول]
- امسترډر: چینلونه، انځورګر ریمبرډ، هاشمی او سره نور د لبرال ټولنې ارزښتونه. دا د اروپایي ټولنې ترټولو لوی اوکراین دی او د روږدي خلکو لپاره د نامتو پیژندل کیږي.
- استنبول: په اروپا کې ترټولو لوی ښار، د دوو لویو او ښارونو ترمنځ اړیکه د ختیځ او لویدیځ کلتور سره نښلول.
- بارسلونا: بارسلونا: د مدیترانین ساحل کې یو ښایسته او ښایسته ښار.
- برلن: د جرمني پلازمېنې له ۱۹۹۰ څخه وروسته متحد او د جرمني متحد. ښار ۴۵ کاله د ختیځ او لویدیځ دوه برخو ته بدل شو. برلن اوس په اروپا کې یو مهم کلتوری مرکز دی او د برلین دیوال له رانسکورېدو وروسته د چټک پرمختګ نښه ده.
- پیرس: د سیند د غاړې په څنډو کې د مینه والو پانګه.
- پراګ: یو جادویي ښار چې یو بډای کلتور لري او د وال ډیو په ساحو کې پروت دی.
- لندن: د تلپاتې ښارګوټی سره اوه اوښتونه له دوه زره او اوه سوه کاله پورې تاریخ لري.
- روم: د لوی بریتانیا لوی ښار چې د ښاري نړۍ لپاره مشهور دی، د مشهور کلتور سره د مرستې لپاره پیژندل کیږي.
- مسکو : د روسیې پلازمېنې، د زړه پورې کلتور او همداراز کررمین مشهور دی.
| دا ليکنه د اروپا په اړه ده، په دي ليکنه کې د نورو معلوماتو ضرورت دي، ورکړل سوي معلومات دې سيمي ته د سفر کولو لپاره بس نه دي، د نورو معلوماتو په ورګډولو سره مهرباني وکړئ د ويکيسفر سره مرسته وکړي.
|
