د "غزل" د بڼو تر مېنځ توپير

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
Content deleted Content added
د سمون لنډیز نسته
د سمون لنډیز نسته
۱ کرښه: ۱ کرښه:
<font face="Pashto Kror Asiatype">
غزل د عربي ژبې يو لغت دی او پښتو ته د فارسي د لارې راغلی دی. د دغه لغت لفظي مانا د ښځو سره خبرې دي خو اديبان شاعران يې د محبوب د ښايست او ښکلا د ستاينې هغه شعري ټولګي ته وايي چې لومړنۍ دوه کرښې يا مصرعې يې يو شان وزن (څپې يا سېلاب)، قافيه او رديف ولري چې دې ته مطلع هم وايي. په درېمه مصرعه يې د وزن يا سېلاب قيد وي خو د قافيې او رديف تر قېد لاندې نه وي. ورپسې بيا په څلورمه مصرعه کې لکه د لمړنۍ مصرعې د وزن، قافيې او رديف قيد لازمي دی او په همدې توګه مخکې ځي.
غزل د عربي ژبې يو لغت دی او پښتو ته د فارسي د لارې راغلی دی. د دغه لغت لفظي مانا د ښځو سره خبرې دي خو اديبان شاعران يې د محبوب د ښايست او ښکلا د ستاينې هغه شعري ټولګي ته وايي چې لومړنۍ دوه کرښې يا مصرعې يې يو شان وزن (څپې يا سېلاب)، قافيه او رديف ولري چې دې ته مطلع هم وايي. په درېمه مصرعه يې د وزن يا سېلاب قيد وي خو د قافيې او رديف تر قېد لاندې نه وي. ورپسې بيا په څلورمه مصرعه کې لکه د لمړنۍ مصرعې د وزن، قافيې او رديف قيد لازمي دی او په همدې توګه مخکې ځي.
د شعرونو د شمار او مضمون قيد پرې نشته خو عموماُ خلک په غزل کې د لږ نه لږ پينځه شعرونه ليکي. د مضمون دې آزادۍ غزل ډېر خوندور کړی دی او دغسې په يو غزل کې د محبوب ښايست، د هغه نه ګيله، د وخت د حکمران نه فرياد، د تصوف معراج غوندې مضمونونه پکې ځايېدی شي. په قافيه او رديف پوهېدل دومره ګران نه دی خو د وزن يا سېلاب خبره بيا ځانته وضاحت غواړي او د دې څرګندونې لپاره به د حمزه بابا دا غزل وړاندې کړو چې وايي:
د شعرونو د شمار او مضمون قيد پرې نشته خو عموماُ خلک په غزل کې د لږ نه لږ پينځه شعرونه ليکي. د مضمون دې آزادۍ غزل ډېر خوندور کړی دی او دغسې په يو غزل کې د محبوب ښايست، د هغه نه ګيله، د وخت د حکمران نه فرياد، د تصوف معراج غوندې مضمونونه پکې ځايېدی شي. په قافيه او رديف پوهېدل دومره ګران نه دی خو د وزن يا سېلاب خبره بيا ځانته وضاحت غواړي او د دې څرګندونې لپاره به د حمزه بابا دا غزل وړاندې کړو چې وايي:
<font face="Pashto Kror Asiatype">

<center>
تا چې سبا وکه سبا نه راځي
تا چې سبا وکه سبا نه راځي
<br>
راشي په هرچا خو په ما نه راځي
راشي په هرچا خو په ما نه راځي
</center>

<font face="Pashto Kror Asiatype">
دا که مونږ په څپو کې ووېشو نو داسې راځي
دا که مونږ په څپو کې ووېشو نو داسې راځي
<font face="Pashto Kror Asiatype">

<center>
تا چې س با و که س با نه را ځي
تا چې س با و که س با نه را ځي
<br>
را شي په هر چا خو په ما نه را ځي
را شي په هر چا خو په ما نه را ځي
</center>


<font face="Pashto Kror Asiatype">
دغه دواړه مصرعې يو شان سېلاب يا وزن لري او دغسې په هره مصرعه کې ۱۱، ۱۱ څپې دي. نو شاعر ته پکار دی چې که د خپل شعر وزن کچ کوي نو په څپو کې دې ووېشي او پخپله به پرې پوه شي.
دغه دواړه مصرعې يو شان سېلاب يا وزن لري او دغسې په هره مصرعه کې ۱۱، ۱۱ څپې دي. نو شاعر ته پکار دی چې که د خپل شعر وزن کچ کوي نو په څپو کې دې ووېشي او پخپله به پرې پوه شي.


<font face="Pashto Kror Asiatype">
<center>
بيا يې نو په بيا دی څه باور په تا
بيا يې نو په بيا دی څه باور په تا
<br>
څو ځله بيا وکړي خو بيا نه راځي
څو ځله بيا وکړي خو بيا نه راځي
<br>
ښکليه چې موسکی په ټيټو سترګو شې
ښکليه چې موسکی په ټيټو سترګو شې
<br>
هېڅ دې اندازه د ښکلا نه راځي
هېڅ دې اندازه د ښکلا نه راځي
<br>
ووايه زاهد ته ګناه زه کوم
ووايه زاهد ته ګناه زه کوم
<br>
زور يې خو کمبخته په تا نه راځي
زور يې خو کمبخته په تا نه راځي
<br>
عشق دی لکه وخت، اوسه حمزه پکې
عشق دی لکه وخت، اوسه حمزه پکې
<br>
تل وي په تګ بېرته په شا نه راځي
تل وي په تګ بېرته په شا نه راځي
</center>


<font face="Pashto Kror Asiatype">
د غزل د ښکلا او شهرت وجه دده سادګي، د مصرعو ښايست، د ژبې خوږوالی او د مضمون آزادي ده. اوس که غزل څوک نور خوږوي نو هغه د تخيل ښکلا ده، نازک خيالي ده، خوندور تشبيحات دي، اشارات او کنايات دي. چېرته چې په پښتو کې د ساده غزل خبره راځي نو هغه بيا د حمزه بابا نه سلهاوو کاله وړاندې اکبر زمينداوري ليکلی دی، چې په دې توګه دی:
د غزل د ښکلا او شهرت وجه دده سادګي، د مصرعو ښايست، د ژبې خوږوالی او د مضمون آزادي ده. اوس که غزل څوک نور خوږوي نو هغه د تخيل ښکلا ده، نازک خيالي ده، خوندور تشبيحات دي، اشارات او کنايات دي. چېرته چې په پښتو کې د ساده غزل خبره راځي نو هغه بيا د حمزه بابا نه سلهاوو کاله وړاندې اکبر زمينداوري ليکلی دی، چې په دې توګه دی:


<font face="Pashto Kror Asiatype">
<center>
چې مدام زه ستا و مخ وته نظر وړم
چې مدام زه ستا و مخ وته نظر وړم
<br>
د بېلتون د وېرې زړه زېر و زبر وړم
د بېلتون د وېرې زړه زېر و زبر وړم
<br>
که مې وژنې که مې پېرې ستا رضا ده
که مې وژنې که مې پېرې ستا رضا ده
<br>
دغه ستا د نغري سور انګار په سر وړم
دغه ستا د نغري سور انګار په سر وړم
<br>
ستا د تورو څڼو خيال هسې طويل دی
ستا د تورو څڼو خيال هسې طويل دی
<br>
تل په زړه کې دغه فکر زه اکبر وړم
تل په زړه کې دغه فکر زه اکبر وړم
</center>

د ۰۳:۱۵, ۱ فبروري ۲۰۰۷ بڼه

غزل د عربي ژبې يو لغت دی او پښتو ته د فارسي د لارې راغلی دی. د دغه لغت لفظي مانا د ښځو سره خبرې دي خو اديبان شاعران يې د محبوب د ښايست او ښکلا د ستاينې هغه شعري ټولګي ته وايي چې لومړنۍ دوه کرښې يا مصرعې يې يو شان وزن (څپې يا سېلاب)، قافيه او رديف ولري چې دې ته مطلع هم وايي. په درېمه مصرعه يې د وزن يا سېلاب قيد وي خو د قافيې او رديف تر قېد لاندې نه وي. ورپسې بيا په څلورمه مصرعه کې لکه د لمړنۍ مصرعې د وزن، قافيې او رديف قيد لازمي دی او په همدې توګه مخکې ځي. د شعرونو د شمار او مضمون قيد پرې نشته خو عموماُ خلک په غزل کې د لږ نه لږ پينځه شعرونه ليکي. د مضمون دې آزادۍ غزل ډېر خوندور کړی دی او دغسې په يو غزل کې د محبوب ښايست، د هغه نه ګيله، د وخت د حکمران نه فرياد، د تصوف معراج غوندې مضمونونه پکې ځايېدی شي. په قافيه او رديف پوهېدل دومره ګران نه دی خو د وزن يا سېلاب خبره بيا ځانته وضاحت غواړي او د دې څرګندونې لپاره به د حمزه بابا دا غزل وړاندې کړو چې وايي:

تا چې سبا وکه سبا نه راځي
راشي په هرچا خو په ما نه راځي

دا که مونږ په څپو کې ووېشو نو داسې راځي

تا چې س با و که س با نه را ځي
را شي په هر چا خو په ما نه را ځي

دغه دواړه مصرعې يو شان سېلاب يا وزن لري او دغسې په هره مصرعه کې ۱۱، ۱۱ څپې دي. نو شاعر ته پکار دی چې که د خپل شعر وزن کچ کوي نو په څپو کې دې ووېشي او پخپله به پرې پوه شي.

بيا يې نو په بيا دی څه باور په تا
څو ځله بيا وکړي خو بيا نه راځي
ښکليه چې موسکی په ټيټو سترګو شې
هېڅ دې اندازه د ښکلا نه راځي
ووايه زاهد ته ګناه زه کوم
زور يې خو کمبخته په تا نه راځي
عشق دی لکه وخت، اوسه حمزه پکې
تل وي په تګ بېرته په شا نه راځي

د غزل د ښکلا او شهرت وجه دده سادګي، د مصرعو ښايست، د ژبې خوږوالی او د مضمون آزادي ده. اوس که غزل څوک نور خوږوي نو هغه د تخيل ښکلا ده، نازک خيالي ده، خوندور تشبيحات دي، اشارات او کنايات دي. چېرته چې په پښتو کې د ساده غزل خبره راځي نو هغه بيا د حمزه بابا نه سلهاوو کاله وړاندې اکبر زمينداوري ليکلی دی، چې په دې توګه دی:

چې مدام زه ستا و مخ وته نظر وړم
د بېلتون د وېرې زړه زېر و زبر وړم
که مې وژنې که مې پېرې ستا رضا ده
دغه ستا د نغري سور انګار په سر وړم
ستا د تورو څڼو خيال هسې طويل دی
تل په زړه کې دغه فکر زه اکبر وړم