د "بڼ پالنه" د بڼو تر مېنځ توپير

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
Content deleted Content added
و r2.7.2) (روباټ زیاتول: tt:Бакчачылык
Khangul (خبرې اترې | ونډې)
د سمون لنډیز نسته
۳ کرښه: ۳ کرښه:


خلک د بېلابېلو موخو لپاره بڼونه جوړوي چې په دغو کې د مېوو او دانو د بڼونو نه نيولې تر بېلابېلو بوټو او ګلانو پورې او يا هم د ځانګړو دارو درملو د ترلاسه کولو پخاطر بڼونه پالل کېږي. بڼ پالنه يو ډېر فعاله دنده ده او د ښه ثمر لپاره ډېر زيار او زحمت غواړي. د دې لپاره چې يو بڼ ښېرازه او زرغون وي نو د بڼ ساتونکي ته پکار ده چې د خپل د بڼ د بوټو او ونو څارنه پر وخت سره وکړي د بڼ بوټو او ونو د غړوبولو او سرې ورکولو کړنو سره د بڼ سمه ساتنه وکړي. بڼ پالنه د [[بزګرۍ]] او ځنګل پالنې سره توپير لري.
خلک د بېلابېلو موخو لپاره بڼونه جوړوي چې په دغو کې د مېوو او دانو د بڼونو نه نيولې تر بېلابېلو بوټو او ګلانو پورې او يا هم د ځانګړو دارو درملو د ترلاسه کولو پخاطر بڼونه پالل کېږي. بڼ پالنه يو ډېر فعاله دنده ده او د ښه ثمر لپاره ډېر زيار او زحمت غواړي. د دې لپاره چې يو بڼ ښېرازه او زرغون وي نو د بڼ ساتونکي ته پکار ده چې د خپل د بڼ د بوټو او ونو څارنه پر وخت سره وکړي د بڼ بوټو او ونو د غړوبولو او سرې ورکولو کړنو سره د بڼ سمه ساتنه وکړي. بڼ پالنه د [[بزګرۍ]] او ځنګل پالنې سره توپير لري.

له هغه وخته راپدی خوا چی کله انسانانو په وحشی ډول په غارونو کی ژوند کاوا او له وحشی نباتاتو او میوو څخه به یی استفاده کوله نو کله چی د دغه نباتاتو له کمښت سره مخ شول نو بیا پدی لټه کی شول تر څو نباتات اهلی او ډیر شی نو د هارټیکلچر د بوټو روزنه اوږد تاریخ لری د ډيرو ميوو، سبو او غلو يادونه په مقدسو آسمانى كتابونو كې شوې ده .

په قرآن کریم كى د [[خرما]]، [[انځر]]، [[انګور]]، [[غنم]]، [[هوږه]] ، [[پياز]]، [[ښوون]] او داسې نورو ذكر شوى دى چه دا ددې ميوو، غلو اوسبو دلرغونتیا نښه ده خو نن ورځ دنړۍ په ډيرو هيوادوكى دهارټيكلچر دنباتاتو توليد او صنعت لوړ مقام نيولى دي . دهارټيكلچر نوم دلاتيني ژبى څخه اخيستل شويدى چې (hortus) دباغ او (Colere) دروزنې معنى لري .

داوسني مفهوم په اساس هارټيكلچر دكرنې هغه برخه ده چې دباغوانۍ دنباتاتو (Garden Crops) څخه بحث كوي. دبا غوانۍ نباتات د ميوو، سبو او ذينتي بوټو څخه عبارت دى . دباغوانۍ نباتات ځانګړى روزنى او پاملرنې لكه نالولو،كرنيزو عملياتو، راټلولو، زيرمه كولو ، پروسس كولواو خرڅولو ته اړتيا لري. هارټيكلچر انسانانو ته غذا او طبيعت ته ښكلا وركوي.

پس هار تيكلچر داسې تعريف كولاى شو: هارتيكلچر دكرنى هغه برخه ده چه دهغوكرنيزو نباتاتو دكرنى، روزنى اوساتنى سره سرو كار لرى كوم چه مخامخ انسانان دغذا، درملو او دښايست د مقصدونو لپاره تر استفادى لاندې نيسي .
==تاریخچه==
==هارټیکلچری بوټی==
دهارټيكلچر نباتات دلاندې خصوصياتو په لرلو سره دنورو كرنيزو بوټو څخه توپير لري. د توپیر ځینی فکتورونه یی په لاندی ډول دی.

# دهارټيكلچر دزيات شمير محصولاتو څخه په تازه ډول استفاده كيږي اواوبه يې دكيفيت عمده جز تشكيلوي .
# دهارټيكلچر محصولات په عمومي توگه ژرخرابيدونكى Perishable دي .
# دهارټيكلچر بوټى په لږه ساحه كې كرل كيږي مگر عايد يې په يوه واحده ځمكه كې دكرنې دنورو نباتاتو په پرتله خورا زيات دي .
# په عمومي توگه دهارټيكلچر نباتات دښكلا له پلوه هم زيات اهميت لري .
# دهارټيكلچر نباتات روزنيزې پاملرنې ته زياته اړتيا لري . له بله پلوه داگرانوميكي او ځنگلي بوټو حاصلات په غير ژوندي حالت كې داستفادي وړ وي .

كه ځنگلى ونې دلرگيو او كاغذ جوړولو لپاره په څوواري ډول غوڅې شي په يوه واحد ه ټوټه ځمكه كې دهغو عايد زيات په نظر راځي مگر كه نوموړي عايد دهغو دعمرداوږ دوالي په اساس محاسبه شي په دې صورت كې دهغو عايد دهارټيكلچر دنباتاتو په پرتله خورا لږوي .

==د هارټیکلچری ځانګی==
هارټيكلچر د دریوعمده برخو څخه ډیر بحث كوي . چی پکښی د میوو روزنه ،‌ د سبو روزنه او د ګلانو روزنه شامل دی. علاوه ددی د [[انګورو روزنه]] ، د [[چمن روزنه]] ، د [[ښکلو ځایونو ډیزان]]، او [[د حاصل د رفع ورسته فزیولوژی یا پوست هارویست فزیولوژی]] هم شامل دی.

===د میوو روزنه===
دميوودروزنې برخه )پومولوجى Pomalogy ( د بوتانيكى لحاظه ميوه پوخ شوى تخمدان ته ويل كيږى. البته دهار تيكلچر له نظره ميوه هغه غوښينه يا وچه دخوراك وړ برخه ده چه دگل يا دګل سره د تړلو اجزاؤ دپخيدو څخه لاس ته راځى. نو له هم دې وجې ځينې سابه د بوتانيكى له نګاه څخه ميوې ګڼل كيږي لكه رومى بادنجان او داسى نور . نو ویلی شو چی میوی په ډیرو برخو ویشل شوی دی لکه د ونوميوې دا ډول ميوې په ونوكې توليديږي لكه مڼی ، ناک ، زردآلو، بهی ، گيلاس او نور. دونوميوې په درې ډوله دي لكه پوم يانرم زړې ميوې Pome fruits چې غوره مثالونه يې [[مڼه]] ، [[ناك]] ، [[بهى]] او [[لوكاټ]] دي . [[سخت زړې ميوې]] Drupe fruits له [[گيلاس]] ، [[شفتالو]] ، [[آلو]] ، [[شليل]] ، [[زردالو]] او نورو څخه عبارت دي . زړې Nuts چې په دې ډله كې [[غوز]]، [[پسته]] ، [[بادام]] او [[جنغوزي]] شامل دي . د وړو بوټو ميوې دا ډول ميوې په ټيټ قد لرونكو بوټو كې توليديږي چې د هغو يو تعداد يې كمزرې ساقى لري او واښه ډوله وي لكه انگور او ځمكنې توت. واښه ډوله څوكلنې ميوې لكه كيله او پاين ايپل. مختلفى ميوې لكه خرما ، ام .

===د سبوروزنه===
دسبو د روزنه یا لريكلچر Olerieultuer [[سابه]] هغه واښه ډوله بوټى دي چې يوه يا څو برخى يې په اومه، پاخه ياپروسس شوي شكل خوړل كيږي او كيداى شى چه دګل سره تړاو ولرى اويا يى ونه لرى . دلته يو شمير سابه دهغو دخوراك وړ برخو سره ښودل كيږي . پالك او كاهو دهغو سبو له ډلى څخه دي چې پاڼې يې دخوراك وړ برخه تشكيلوى . مارچوبه ، كولرابى هغه سابه دي چې ساقى يې خوړل كيږى . دځينو سبو لكه رومى بانجانو ، توروبانجانو او مرچو ميوې دخوراك وړ وي . گازرې ، ټيپر او دسلاد چغندر داستفادې وړ برخى ريښى تشكيلوى . گلپى او شين گلپي )براكولى( هغه سابه دي چې گلونه يې دخوراك وړ دي . دمټرا لوبيا تخمونه او دپښۍ رواش) او سيلرې دپاڼو ساقى( ډنډر دانسان لپاره غذا برابروي .

===دګلانو روزنه===
دگلانو او ښايسته بوټو روزنه دفلوريكلچر)Floriculture (زينتي باغواني دهارتيکلچر يوه برخه ده چه نه يواځې ديو کلنو ، دوه کلنواو څو کلنو زينتي بوټو دښايست په مقصد په باغونو، كورنو اوپټيو کي دکرلو او پالنې څخه بلکه دهغوۍ لپاره دبازار پيدا کولو او خرڅولو څخه بحث کوى. د زینتی بوټو کرنه او ساتنه نه تنها د زینت لپاره بلکۍ ښه اقتصادي ارزښت لری . سر بیره پر دی زینتی محصولات له بوی ، زینت او اقتصادی ارزښت سره په زیاتره دواګانو، بوۍ لرونکو موادو، تيلو ، رنګ جوړولو، عطرو جوړولو ، د ښځینه زینتی لوازمو په جوړولو او داسی نورو ډیرو شیانو په جوړونه کی ورځینی کار اخیستل کیږی .بايد وويل شي چې دهارټيكلچر نوموړي برخی يو له بله مطلق جلاوالى نه لري . مڼى او الوكه له يوې خوا دخوراك لپاره ميوه توليد وي له بلې خوا د ډولي بوټو په ډله كې هم راځي ځكه چې دهغو گلان او ميوي دښكلا په زياتوالى كې دزيات اهميت وړ گڼل كيږي . غوره بريښى چې دلته دهارټيكلچر دمختلفو شقونو دنباتاتو دپيژندنې په هكله څه ناڅه ضروري لومړنې معلومات وړاندې شي .
=== د انګورو روزنه===
د [[انګورو روزنه]] د Viticulture په نامه یادیږی.
=== دچمن روزنه ===
د [[چمن روزنه]] یا مدیریت د Turf management تر بحث لاندی نیول کیږی.‌
===پوست هارویست فزیولوژی===
د هارټیکلچری محصولاتو د کیفیت څخه بحث کوی.

==باغ ==
==باغ جوړونه==

===د باغ جوړولو لپاره د ځاى ټاكل===
تېږې ونه لري، نم ناك ځاى نه وي او هوار وي.
=== د باغ جوړولو لپاره د ځمكې تيارول===
ځمكه بايد ښه قلبه شي او لوټې يې ميده شي، هر زه ګياه ترې راټوله شي او وسوځول شي او ډېراني سره وركړل شي.
===د كتارونو جوړول===
د بوټو ترمېنځ بايد فاصله موجوده وي، ترڅو د بوټو څانګې له يو بل د ودې او نمو خنډ ونه ګرځي او بوټي له يو بل سره د غذايي موادو په سر رقابت ونه كړي او د لمر وړانګې په اسانۍ سره واخلي او د القاع عمل په ښه ډول ترسره شي، نو له دې امله نيالګي موږ په دې ډول كېنوو:

الف : د مربع په شكل،
ب: د مستطيل په شكل، ج: د مثلث په شكل.

كله چې وغواړو چې بوټي 3په3، 4په 4 او يا 5په 5 كې نهال شاني كړو، له مربع شكل نه استفاده كوو. او كه چېرې وغواړو چې 3په 5 كې او يا 4په 6 كې بوټي نهال كړو، د مستطيل له شكل نه استفاده كوو او كه چېرته ځمكه زموږ غېر منظم شل ولري او يا د پاركونو او كورنو مخې ته نهال كرو، نو بيا له مثلث شكل څخه استفاده كوو.
===د بوټي لپاره د قوتي وېستل===
د نيالګي لپاره بايد قوتى څو ورځې مخكې ووېستلى شي، ځكه چې د يوې خوا نه زهرجن ګېسونه د ځمكې نه ووځي او بل خوا نه د حشراتو هګۍ د لمر په واسطه تعقيم شي.
د قوتي د پراخوالي اندازه: ددې لپاره چې قوتى څومره پراخ وي، په همغه اندازه د يوې خوا رېشه په اسانۍ سره نمو كوي او له بل خوا نه په اسانۍ سره اوبه جذبوي. د قوتي ژوروالى بايد له 50cm څخه كم نه وي او سور يې د 60cm پورې وي او د قوتي خاورې بايد د شمال طرف ته وغورځول شي، چې ترڅو د لمر وړانګې پرې ولګېږي.
===د نيالګي يا د بوټي انتخاب===
ښه خبره دا ده، چې په خپل هېواد كې د روزل شويو قوريو د نيالګيو نه استفاده وكړي، ځكه چې هغه د اعتبار وړ وي او كه د نورو ځايونو نه يې راوړي، نو نيالګي بايد ځوان وي او دوه كلن وي، پيوند ولري او جرړې يې ډېرې قطع شوې نه وي، مستقيم وي او پېړوالى يې د لاس د غټې ګوتې په اندازه وي. دغه نيالګى د هغو ونو دى كوم چې په ژمي كې پاڼې غورځوي او د هغه نيالګي چې تل شنه وي لكه لوكاټ، نارنج او داسې نور بايد جرړې يې د خپلې خاورې په واسطه پټې وي او يا ورسره د ارې بور يوځاى كېږي او لږه اندازه رطوبت وركوي.
===د بوټو يا نيالګو ابياري===
كوم وخت كې چې نيالګى وكرل شي يا به سمدستي اوبه كړى شي. اوبه بايد د نيالګي د پيوند او تنې له برخې سره په تماس كې نه شي، ځكه چې د ابيارۍ په اوبو كې د حشراتو هګۍ او نور ميكروبونه او د هغوى تخمونه شته دى، چې هغه د بوټي د تنې د برخې او يا د پيوند برخه كې نښلي او مرض پيدا كوي، نو په دې خاطر د بوټو تنې ته بايد خاوره راجمع شي، چې له اوبو سره په تماس كې نه شي او لكه د خاورې پرځاى شګه ورته راجمع شي او يا ډېرې شي. دا به د ټولو نه ښه وي، ځكه چې په شګو كې مرض كم وي.
===د نيالګو يا بوټو نهالول===
په لومړي ګام كې بايد د قوتي لوټې مېده شي او بل دا چې د پيوند برخه مخ په لمر نه وي او د خاورو نه جګه وي او يوه بېلچه زړه ډېرانى سره له خاورې سره ګډه شي او قوتي كې واچول شي او بوټي پكې نهال شي او تر نهالولو وروسته بوټي بايد د ځمكې نه 50_65cm پورې پورته قطع شي، چې په دې كار سره له يو طرف نه د بوټي د څوكې او ريشې ترمنځ توازن ساتل كېږي او د بل طرف نه بوټي ټيټ قدي تربيه كېږي، چې زراعتي عمليات پكې په اسانۍ سره ترسره كېږي.

== سرچينې ==





د ۲۱:۴۵, ۲۰ اپرېل ۲۰۱۲ بڼه

يو بڼ پالونکی

بڼ پالنه يوه عامه انساني مشغولا ده چې د خوړلو او يا هم د چاپيريال د ښکلا په موخه د بوټو، ميوو او ګلانو کرهڼه او ساتنه ترسره کېږي. ډېری خلک په خپلو استوګنځايونو کې دننه او يا هم خپلو استوګنځايونو ته څېرمه د خپلو مېنو د ښکلو کولو او يا هم د ګڼو نورو ګټو په خاطر ځانونو ته بڼونه جوړوي.

خلک د بېلابېلو موخو لپاره بڼونه جوړوي چې په دغو کې د مېوو او دانو د بڼونو نه نيولې تر بېلابېلو بوټو او ګلانو پورې او يا هم د ځانګړو دارو درملو د ترلاسه کولو پخاطر بڼونه پالل کېږي. بڼ پالنه يو ډېر فعاله دنده ده او د ښه ثمر لپاره ډېر زيار او زحمت غواړي. د دې لپاره چې يو بڼ ښېرازه او زرغون وي نو د بڼ ساتونکي ته پکار ده چې د خپل د بڼ د بوټو او ونو څارنه پر وخت سره وکړي د بڼ بوټو او ونو د غړوبولو او سرې ورکولو کړنو سره د بڼ سمه ساتنه وکړي. بڼ پالنه د بزګرۍ او ځنګل پالنې سره توپير لري.

له هغه وخته راپدی خوا چی کله انسانانو په وحشی ډول په غارونو کی ژوند کاوا او له وحشی نباتاتو او میوو څخه به یی استفاده کوله نو کله چی د دغه نباتاتو له کمښت سره مخ شول نو بیا پدی لټه کی شول تر څو نباتات اهلی او ډیر شی نو د هارټیکلچر د بوټو روزنه اوږد تاریخ لری د ډيرو ميوو، سبو او غلو يادونه په مقدسو آسمانى كتابونو كې شوې ده .

په قرآن کریم كى د خرما، انځر، انګور، غنم، هوږه ، پياز، ښوون او داسې نورو ذكر شوى دى چه دا ددې ميوو، غلو اوسبو دلرغونتیا نښه ده خو نن ورځ دنړۍ په ډيرو هيوادوكى دهارټيكلچر دنباتاتو توليد او صنعت لوړ مقام نيولى دي . دهارټيكلچر نوم دلاتيني ژبى څخه اخيستل شويدى چې (hortus) دباغ او (Colere) دروزنې معنى لري .

داوسني مفهوم په اساس هارټيكلچر دكرنې هغه برخه ده چې دباغوانۍ دنباتاتو (Garden Crops) څخه بحث كوي. دبا غوانۍ نباتات د ميوو، سبو او ذينتي بوټو څخه عبارت دى . دباغوانۍ نباتات ځانګړى روزنى او پاملرنې لكه نالولو،كرنيزو عملياتو، راټلولو، زيرمه كولو ، پروسس كولواو خرڅولو ته اړتيا لري. هارټيكلچر انسانانو ته غذا او طبيعت ته ښكلا وركوي.

پس هار تيكلچر داسې تعريف كولاى شو: هارتيكلچر دكرنى هغه برخه ده چه دهغوكرنيزو نباتاتو دكرنى، روزنى اوساتنى سره سرو كار لرى كوم چه مخامخ انسانان دغذا، درملو او دښايست د مقصدونو لپاره تر استفادى لاندې نيسي .

تاریخچه

هارټیکلچری بوټی

دهارټيكلچر نباتات دلاندې خصوصياتو په لرلو سره دنورو كرنيزو بوټو څخه توپير لري. د توپیر ځینی فکتورونه یی په لاندی ډول دی.

  1. دهارټيكلچر دزيات شمير محصولاتو څخه په تازه ډول استفاده كيږي اواوبه يې دكيفيت عمده جز تشكيلوي .
  2. دهارټيكلچر محصولات په عمومي توگه ژرخرابيدونكى Perishable دي .
  3. دهارټيكلچر بوټى په لږه ساحه كې كرل كيږي مگر عايد يې په يوه واحده ځمكه كې دكرنې دنورو نباتاتو په پرتله خورا زيات دي .
  4. په عمومي توگه دهارټيكلچر نباتات دښكلا له پلوه هم زيات اهميت لري .
  5. دهارټيكلچر نباتات روزنيزې پاملرنې ته زياته اړتيا لري . له بله پلوه داگرانوميكي او ځنگلي بوټو حاصلات په غير ژوندي حالت كې داستفادي وړ وي .

كه ځنگلى ونې دلرگيو او كاغذ جوړولو لپاره په څوواري ډول غوڅې شي په يوه واحد ه ټوټه ځمكه كې دهغو عايد زيات په نظر راځي مگر كه نوموړي عايد دهغو دعمرداوږ دوالي په اساس محاسبه شي په دې صورت كې دهغو عايد دهارټيكلچر دنباتاتو په پرتله خورا لږوي .

د هارټیکلچری ځانګی

هارټيكلچر د دریوعمده برخو څخه ډیر بحث كوي . چی پکښی د میوو روزنه ،‌ د سبو روزنه او د ګلانو روزنه شامل دی. علاوه ددی د انګورو روزنه ، د چمن روزنه ، د ښکلو ځایونو ډیزان، او د حاصل د رفع ورسته فزیولوژی یا پوست هارویست فزیولوژی هم شامل دی.

د میوو روزنه

دميوودروزنې برخه )پومولوجى Pomalogy ( د بوتانيكى لحاظه ميوه پوخ شوى تخمدان ته ويل كيږى. البته دهار تيكلچر له نظره ميوه هغه غوښينه يا وچه دخوراك وړ برخه ده چه دگل يا دګل سره د تړلو اجزاؤ دپخيدو څخه لاس ته راځى. نو له هم دې وجې ځينې سابه د بوتانيكى له نګاه څخه ميوې ګڼل كيږي لكه رومى بادنجان او داسى نور . نو ویلی شو چی میوی په ډیرو برخو ویشل شوی دی لکه د ونوميوې دا ډول ميوې په ونوكې توليديږي لكه مڼی ، ناک ، زردآلو، بهی ، گيلاس او نور. دونوميوې په درې ډوله دي لكه پوم يانرم زړې ميوې Pome fruits چې غوره مثالونه يې مڼه ، ناك ، بهى او لوكاټ دي . سخت زړې ميوې Drupe fruits له گيلاس ، شفتالو ، آلو ، شليل ، زردالو او نورو څخه عبارت دي . زړې Nuts چې په دې ډله كې غوز، پسته ، بادام او جنغوزي شامل دي . د وړو بوټو ميوې دا ډول ميوې په ټيټ قد لرونكو بوټو كې توليديږي چې د هغو يو تعداد يې كمزرې ساقى لري او واښه ډوله وي لكه انگور او ځمكنې توت. واښه ډوله څوكلنې ميوې لكه كيله او پاين ايپل. مختلفى ميوې لكه خرما ، ام .

د سبوروزنه

دسبو د روزنه یا لريكلچر Olerieultuer سابه هغه واښه ډوله بوټى دي چې يوه يا څو برخى يې په اومه، پاخه ياپروسس شوي شكل خوړل كيږي او كيداى شى چه دګل سره تړاو ولرى اويا يى ونه لرى . دلته يو شمير سابه دهغو دخوراك وړ برخو سره ښودل كيږي . پالك او كاهو دهغو سبو له ډلى څخه دي چې پاڼې يې دخوراك وړ برخه تشكيلوى . مارچوبه ، كولرابى هغه سابه دي چې ساقى يې خوړل كيږى . دځينو سبو لكه رومى بانجانو ، توروبانجانو او مرچو ميوې دخوراك وړ وي . گازرې ، ټيپر او دسلاد چغندر داستفادې وړ برخى ريښى تشكيلوى . گلپى او شين گلپي )براكولى( هغه سابه دي چې گلونه يې دخوراك وړ دي . دمټرا لوبيا تخمونه او دپښۍ رواش) او سيلرې دپاڼو ساقى( ډنډر دانسان لپاره غذا برابروي .

دګلانو روزنه

دگلانو او ښايسته بوټو روزنه دفلوريكلچر)Floriculture (زينتي باغواني دهارتيکلچر يوه برخه ده چه نه يواځې ديو کلنو ، دوه کلنواو څو کلنو زينتي بوټو دښايست په مقصد په باغونو، كورنو اوپټيو کي دکرلو او پالنې څخه بلکه دهغوۍ لپاره دبازار پيدا کولو او خرڅولو څخه بحث کوى. د زینتی بوټو کرنه او ساتنه نه تنها د زینت لپاره بلکۍ ښه اقتصادي ارزښت لری . سر بیره پر دی زینتی محصولات له بوی ، زینت او اقتصادی ارزښت سره په زیاتره دواګانو، بوۍ لرونکو موادو، تيلو ، رنګ جوړولو، عطرو جوړولو ، د ښځینه زینتی لوازمو په جوړولو او داسی نورو ډیرو شیانو په جوړونه کی ورځینی کار اخیستل کیږی .بايد وويل شي چې دهارټيكلچر نوموړي برخی يو له بله مطلق جلاوالى نه لري . مڼى او الوكه له يوې خوا دخوراك لپاره ميوه توليد وي له بلې خوا د ډولي بوټو په ډله كې هم راځي ځكه چې دهغو گلان او ميوي دښكلا په زياتوالى كې دزيات اهميت وړ گڼل كيږي . غوره بريښى چې دلته دهارټيكلچر دمختلفو شقونو دنباتاتو دپيژندنې په هكله څه ناڅه ضروري لومړنې معلومات وړاندې شي .

د انګورو روزنه

د انګورو روزنه د Viticulture په نامه یادیږی.

دچمن روزنه

د چمن روزنه یا مدیریت د Turf management تر بحث لاندی نیول کیږی.‌

پوست هارویست فزیولوژی

د هارټیکلچری محصولاتو د کیفیت څخه بحث کوی.

باغ

باغ جوړونه

د باغ جوړولو لپاره د ځاى ټاكل

تېږې ونه لري، نم ناك ځاى نه وي او هوار وي.

د باغ جوړولو لپاره د ځمكې تيارول

ځمكه بايد ښه قلبه شي او لوټې يې ميده شي، هر زه ګياه ترې راټوله شي او وسوځول شي او ډېراني سره وركړل شي.

د كتارونو جوړول

د بوټو ترمېنځ بايد فاصله موجوده وي، ترڅو د بوټو څانګې له يو بل د ودې او نمو خنډ ونه ګرځي او بوټي له يو بل سره د غذايي موادو په سر رقابت ونه كړي او د لمر وړانګې په اسانۍ سره واخلي او د القاع عمل په ښه ډول ترسره شي، نو له دې امله نيالګي موږ په دې ډول كېنوو:

الف : د مربع په شكل، ب: د مستطيل په شكل، ج: د مثلث په شكل.

كله چې وغواړو چې بوټي 3په3، 4په 4 او يا 5په 5 كې نهال شاني كړو، له مربع شكل نه استفاده كوو. او كه چېرې وغواړو چې 3په 5 كې او يا 4په 6 كې بوټي نهال كړو، د مستطيل له شكل نه استفاده كوو او كه چېرته ځمكه زموږ غېر منظم شل ولري او يا د پاركونو او كورنو مخې ته نهال كرو، نو بيا له مثلث شكل څخه استفاده كوو.

د بوټي لپاره د قوتي وېستل

د نيالګي لپاره بايد قوتى څو ورځې مخكې ووېستلى شي، ځكه چې د يوې خوا نه زهرجن ګېسونه د ځمكې نه ووځي او بل خوا نه د حشراتو هګۍ د لمر په واسطه تعقيم شي. د قوتي د پراخوالي اندازه: ددې لپاره چې قوتى څومره پراخ وي، په همغه اندازه د يوې خوا رېشه په اسانۍ سره نمو كوي او له بل خوا نه په اسانۍ سره اوبه جذبوي. د قوتي ژوروالى بايد له 50cm څخه كم نه وي او سور يې د 60cm پورې وي او د قوتي خاورې بايد د شمال طرف ته وغورځول شي، چې ترڅو د لمر وړانګې پرې ولګېږي.

د نيالګي يا د بوټي انتخاب

ښه خبره دا ده، چې په خپل هېواد كې د روزل شويو قوريو د نيالګيو نه استفاده وكړي، ځكه چې هغه د اعتبار وړ وي او كه د نورو ځايونو نه يې راوړي، نو نيالګي بايد ځوان وي او دوه كلن وي، پيوند ولري او جرړې يې ډېرې قطع شوې نه وي، مستقيم وي او پېړوالى يې د لاس د غټې ګوتې په اندازه وي. دغه نيالګى د هغو ونو دى كوم چې په ژمي كې پاڼې غورځوي او د هغه نيالګي چې تل شنه وي لكه لوكاټ، نارنج او داسې نور بايد جرړې يې د خپلې خاورې په واسطه پټې وي او يا ورسره د ارې بور يوځاى كېږي او لږه اندازه رطوبت وركوي.

د بوټو يا نيالګو ابياري

كوم وخت كې چې نيالګى وكرل شي يا به سمدستي اوبه كړى شي. اوبه بايد د نيالګي د پيوند او تنې له برخې سره په تماس كې نه شي، ځكه چې د ابيارۍ په اوبو كې د حشراتو هګۍ او نور ميكروبونه او د هغوى تخمونه شته دى، چې هغه د بوټي د تنې د برخې او يا د پيوند برخه كې نښلي او مرض پيدا كوي، نو په دې خاطر د بوټو تنې ته بايد خاوره راجمع شي، چې له اوبو سره په تماس كې نه شي او لكه د خاورې پرځاى شګه ورته راجمع شي او يا ډېرې شي. دا به د ټولو نه ښه وي، ځكه چې په شګو كې مرض كم وي.

د نيالګو يا بوټو نهالول

په لومړي ګام كې بايد د قوتي لوټې مېده شي او بل دا چې د پيوند برخه مخ په لمر نه وي او د خاورو نه جګه وي او يوه بېلچه زړه ډېرانى سره له خاورې سره ګډه شي او قوتي كې واچول شي او بوټي پكې نهال شي او تر نهالولو وروسته بوټي بايد د ځمكې نه 50_65cm پورې پورته قطع شي، چې په دې كار سره له يو طرف نه د بوټي د څوكې او ريشې ترمنځ توازن ساتل كېږي او د بل طرف نه بوټي ټيټ قدي تربيه كېږي، چې زراعتي عمليات پكې په اسانۍ سره ترسره كېږي.

سرچينې