په نړۍ کې خواره واره پښتانه

جلاوطنه پښتانه

ګڼ مېشتې سيمې
متحده عرب امارات	578,315 (2021)
د امريکا متحده ايالات	138,554 (2021) (اټکل)
هند	260,577 (2018)
برېتانيا	200,000 (2015)
جرمني	150,800 (2021)
ايران	169,000 (2022)
آسټراليا	81,154 (2021)
کاناډا	60,590 (2018)
روسيه	19,800 (2015)
ماليزيا	5,500 (2008)
تايلنډ	500,000(اټکل)
تورکيه	152,000(2021)
ژبې
پښتو, دري، اېنکو ژبه، اردو ژبه-هندي، انګليسي ژبه

بهر مېشت پښتانه هغو پښتنو ته ویل کیږي، چي د خپل اصلي ټاټوبي لوی افغانستان نه بهر ژوند کوي، او اوس وخت یاده سیمه د افغانستان او پاکستان لویي برخي په ځان کي رانغاړي.

په پاکستان کي که څه هم پښتونستان ایالت د پښتنو اصلي ځمکه ګڼل کیږي، خو د پاکستان په نورو ګاونډيو ایالتونو سند او پنجاب کي د پښتنو لوی نفوس مېشت دی. ددې ترڅنګ د پښتنو نسل لرونکي خلک په هند کي هم موندل کیږي؛ په ځانګړي توګه په روهیل کند سیمه کي؛ چي د هند د اوتار پاردیش ایالت یوه مهمه سیمه ده. د سویلي آسیا بهر د پښتنو لوی نفوس او ټولني په عربي هېوادونو او عربي خلیج (په ځانګړې توګه په متحده عرب اماراتو کي) متحده ایالاتو، بریتانیا، هالنډ، ایران، اسټرالیا، کاناډا او روسیه کي شتون لري.

مورنی ټاټوبی

افغانستان

له تاریخي پلوه د افغان کلیمه له درېیمې پېړۍ راپه دېخوا د پښتنو لپاره کارول کېږي، خو اوس‌مهال د افغانستان ټولو اوسېدونکو ته د افغان کلیمه کارول کېږي. پښتانه په افغانستان کې تر ټولو لوی ټبر دی او شاوخوا د هېواد د ټول نفوس ۵۲ تر ۶۸ سلنه جوړوي. شاوخوا ۱.۹۹ میلیونه افغان کډوال په ګاونډي هېواد پاکستان کې مېشت دي، چې ډېری یې هغه پښتانه  دي چې همالته زېږېدلي دي.

پښتانه په ټول افغانستان کې خواره دي او تقریباً د هېواد په ټولو ولایتونو کې موندل کېږي. کندهار د افغانستان دویم لوی ولایت او د پښتنو د کلتور مضبوط مرکز دی. په سویل کې د لښکرګاه ښار، په لویدیځ کې فراه، په ختیځ کې جلال اباد او په شمال کې کندز د دې ټبر له ګڼو نورو لویو کلتوري مرکزونو څخه دي، چې وګړي/ نفوس يې ډېری پښتانه دي.

پاکستان

پښتانه په پاکستان کې تر ټولو لوی قومي اقلیت دی او د ټول نفوس شاوخوا ۲۵ سلنه جوړوي. پښتانه په خیبر پښتون‌خوا ولایت کې چې د بلوچستان شمال او قبایلي سیمې پکې شاملې دي تر ټولو ستر قومي اقلیت دی.  

په سند ایالت کې د کراچۍ ښار، د ځینو تخمینونو پر بنسټ د شاوخوا ۸.۵ میلیونه پښتنو له لرلو سره د نړۍ تر ټولو متراکم نفوس لرونکی پښتون مېشت ښار دی. په پاکستان کې ځینې اړین پښتون مېشته ښارونه په لاندې ډول دي: پېښور، کويټه، ژوب، لورلايي، د سیف الله کلا، اټک، سوات، مردان، چارسده، مینګوره، بنو، پاړه چنار او صوابۍ. که څه هم د بلوچستان ښار نوم تر بلوچ قوم وروسته اېښودل شوی خو بیا هم پښتانه په پراخه کچه په دې ولایت کې ژوند کوي او بلوچ په دې ایالت کې تر ټولو ستر قومي اقلیت دی. له دې سره د دې ولایت په ډېره جغرافیه کې بلوچان ژوند کوي او پښتانه په یوه کوچنۍ سیمه کې سره راټول شوي دي.

دخیبر پښتون‌خوا ایالت په هزاره سیمه کې پښتانه د ټول نفوس شاوخوا له ۶۰ څخه تر ۷۰ سلنه برخه جوړوي. د تور غر په بتګرام سیمه کې او مانسهره ښار کې مېشتې پښتنې قبیلې په پښتو ژبه خبرې کوي، خو په ایبټ اباد او هریپور سیمه کې مېشتې د جدون، ترین او دله‌زاک قبیلې معمولاً په هندوکو ژبه خبرې کوي او ځینې وختونه د دویمې ژبې په توګه پښتو هم وایي. 

لاندې جدول د پاکستان په اداري واحدو کې د پښتنو نفوس ښيي:

ایالت	پښتانه
خیبر پښتون‌خوا	له ۳۰ څخه تر ۳۲ میلونه  (په پاکستان کې د ۲۰۱۷ کال د نفوس شمېرنې پر بنسټ)
د فدرال ټبر سیمې	۵.۵ میلیونه
سند	له ۶ څخه تر ۱۰ میلیونه
بلوچ‌ستان	۵.۵ میلیونه
پنجاب	۲.۳ میلیونه
ازاد کشمیر	۳۵۰۰۰۰
مرکزي سیمه اسلام اباد	۴۵۰۰۰۰
پاکستان	۵۶.۷

د پښتنو کوچنۍ ټولنې له خیبر پښتون‌خوا او بلوچستان څخه بهر د پنجاب  په اټک او میانوالي کې موندلی شو. دا ټولنې او ځینې نورې ټولنې چې په اصل کې پښتانه دي له ډېرو پخوانیو زمانو راهیسې په پنجاب او سند کې مېشتې دي؛ چې د پټان په نوم مشهورې دي. د پښتنو لویې ټولنې لکه نیازي او داسې نور د خانیوال او قصور په ښارونو کې ژوند کوي؛ همداراز تر دې لویې ټولنې د ملتان په شاوخوا سیمو کې ژوند کوي، چې یو مهال د درانیو د امپراتورۍ برخه وه. د پټانوانو ټولنې د ازاد کشمیر په بېلابېلو برخو کې هم مېشتې دي. هغوی تر ډېره د پونچ، سدهونټي او باغ سیمو کې مېشت دي. د پونچ او سندهونتي په سیمو کې پښتانه د ټول نفوس ۷۰ سلنه جوړوي. ډېری کشمير مېشته پښتانه له سدوزيي قوم څخه دي او په کشمیر کې د سدهن په نوم پېژندل کېږي. په جمو او ازاد کشمیر کې د پښتنو تقریبي شمېره شاوخوا یو میلیون کسه ده. د سدوزیو ټبر/ قبیله د ازاد کشمیر په لاواکوټ کې د یوې پياوړې کلا په توګه ده. د پښتنو د ګڼو نورو ټبرونو لږ شمېر لکه: دراني، رتین، لودي، یوسفزي، شینواري، او افريدي د هند تر اداره لاندې د جمو او کشمیر په سیمو کې ژوند کوي چې په سیمه‌ییزه ژبه خبرې کوي.

د پورتنیو مواردو سربېره، په پاکستان کې مېشتې ځینې ټولنې چې په اردو ژبه خبرې کوي په اصل کې ځانونه په خیبر پښتون‌خوا او افغانستان سیمو کې مېشتو لرغونو پښتنو پورې تړي. ځینې يې ځانونه بنګش، یوسف‌زي، غوري او درانیان ګڼي. پر دې سربېره د پام‌وړ شمېر روهیل‌یان په ۱۹۴۷ کې د هند تر وېش وروسته پاکستان ته کډه شوي. پښتانه د کراچۍ په ښار کې د کډوالو شاوخوا ۳۰ سلنه برخه جوړوي.

هندوستان

بریتانوي هند یو وخت د پښتنو د نفوس لوړه شمېره لرله چې شاوخوا د افغانستان له پښتنو سره برابره وه، چې په غالب ګمان د بریتانوي هند پر مهال د شمال لوېديځ سرحدي  ولایت په نوم او په بلوچستان کې ځای پرځای وو. پښتنو له شلمې پېړۍ مخکې او تر څوارلسمې پېړۍ وروسته د روهېل‌کهند په سیمه کې لويې ټولنې رامنځته کړې د برېتانیکا دایرة المعارف د یوولسم اېډیت له مخې په هند کې د مېشتو پښتنو شمېره ۳.۵ میلون کسانو ته رسېده خو د پښتو ژبې د ویونکو شمېر له ۱،۲۵ میلیون څخه لږ و. په ۱۹۴۷ کې د هند او پاکستان تر بېل‌والي وروسته ډېری دغه سیمې له اړونده ولایتونو سره پاکستان ته ورکړل شوې، اوس‌مهال په هند کې مېشت پښتانه د پښتو ژبې په ویونکو او هغه ډلې چې په اردو/هندي او یا ګنو نورو سیمه‌ییزو ژبو خبرې کوي وېشل کېږي او د پښتو ژبې ویونکي تر ټولو لویه ډله ده. د لکنهو پوهنتون پروفیسور خان محمد عاطف داسې تخمین وکړ چې «د هند د پټانانو نفوس د افغانستان د پښتنو د نفوس دوه چنده دی».  

پښتو ژبې ټولنې

د هند هېواد په جمو او کشمير کې ګڼ شمېر پښتانه مېشت دي، چې په پښتو ژبه خبرې کوي. که څه هم د کره شمېرې تشخیص یې ستونزمن کار دی، خو شمېره یې لږ تر لږه له ۱۰۰۰۰۰ کسانو څخه لوړه ده، ځکه په ۱۹۵۴ م کال کې له ۱۰۰۰۰۰ څخه زیاتو پښتنو کوچیانو ته چې د هند په کشمېر کې يې ژوند کاوه د هند ښاروندي ورکړل شوه. اوس‌مهال پرله پسې جرګې تر سره کېږي. هغوی چې د کشمير په دره کې مېشت شوي او هلته ژوند کوي په پښتو ژبه خبرې کوي او تر ډېره د يادې درې په سویل لویديځه برخه کې دي چې د پښتنو مستعمرات ځینې وختونه له همدې ځایه پیل شوي. تر ټولو جالبه دا چې کوکی‌خېل اپریدیانو چې په امګایهاما کې ژوند کوي خپل ټول لرغوني دودونه خوندي ساتلي او په پښتو ژبه خبرې کوي. هغوی رنګارنګ جامې اغوندي او توره او ډال له ځان سره لېږدوي. اپریدیان او ماچي‌پوریان چې د یوسفزیو له ټبر څخه دي، په پوځ کې په خدمت کې شامل دي تر څو په مقابل کې يې ځينې کلي د عاید په برخه کې د مالیاتو له ورکړې څخه معاف کړي. پښتانه تر ډېره د درانیو په وخت کې هند ته تللي، خو ځینې يې د ماهاراج ګلاب‌سېنګ له خوا هند ته راوستل شوي چې په پوله کې خدمت وکړي. د کپواره سیمې د کنټرول پر کرښه د دهاکا او چانګار (چاکنوت) کلي وګړي هم په پښتو ژبه خبرې کوي. په یاد ایالت کې د مېشتو پښتنو د ټولنې له غوښتنو سره سم په دې وروستیو کې د کاشرتا تلویزوني شبکې په پښتو ژبه تلویزوني خپرونې پیل کړې.

همداراز د پښتنو کوچنۍ او خورې ټولنې د هند په مسلمان مېشته لویو ښارونو کې هم شته او ډېری هغه کسان چې په پښتو ژبه خبرې کوي په ډهلي او اوتار پردېش ایالتونو کې مېشت دي؛ دا وګړي د اړونده ایالتونو په سیمه‌ییزو ژبو هم د دویمې ژبې په توګه خبرې کوي. د هغه پښتنو شمېر چې لا هم په پښتو خبرې کوي او پرې پوهېدلی شي شاوخوا ۱۴۱۶۱ کسانو ته رسېږي. احتمالي دلیل یې دا دی چې دې کسانو تر څه مهال مخکې د پاکستان خیبر پښتون‌خوا ته سفر کولی شوی.

د هندیانو یوه کوچنۍ ټولنه په شین‌خالیانو مشهوره ده چې «شنو خالونو» په معنا ده، (د پښتنو ښځو پر مخ شنو خالونو ته اشاره کوي). د هند تر وېش وروسته په راجستان کې اناریا سیمې ته کډه شول. یادې ټولنې د هند له وېش څخه مخکې د بریتانوي هند په بلوچستان کې په کوېټه، لورلایي او مېختر سیمو کې مېشته وه. هغوی لا هم په پښتو ژبه خبرې کوي او د پښتنو دود اتڼ یې له ځان سره ژوندی ساتلی.