پلوتونيم
پلوتونيم (په انگرېزي: Plutonium کیمیاوی سمبل: P) د اکتينيدونو څخه شپږم راديواکټيویټي زهرجن فلزي عنصر دي چی د اټمي وسلو او ترموبريښنایی شرچينو د جوړولو لپاره ورڅخه کار اخيستل کېږي. رنگ یی سپين دي. د دغی عنصر اټمي شمېر ۹۴ دی او د وروستي ډول الکټروني جوړښت ییRn 5f6 7s2 دی.
تاريخ
[سمول]پلوتونيم د مصنوعی راديواکټيویټي عنصرونو څخه دي چی په ۱۹۴۰ کال کی په کالېفورنیا کی د برکلي په پوهنتون کی د پنځپوهانو ادوین مکمیلان او فیلیپ آبلسون لخوا جوړ شو. نوموړي مصنوعی عنصر د یورانيم څخه چی ددوتریوم لخوا بم شوي دی، منځ ته راځي. په ۱۹۴۵ کال کی په امریکا کی د پلوتونیم څخه اتمی بم چی پر جاپان اچوي شوي وو، جوړ شو.
![{\displaystyle \mathrm {^{238}_{\ 92}U\ +\ _{1}^{2}D\ \longrightarrow \ _{\ 93}^{238}Np\ +\ 2\ _{0}^{1}n\quad ;\quad _{\ 93}^{238}Np\ {\xrightarrow[{2.117\ d}]{\beta ^{-}}}\ _{\ 94}^{238}Pu} }](https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/b5abd19c409e081b987cfbd597daa54af8029f82)
پېژندنه
[سمول]پلوتونيم نقره یی فلز دی چی په هوا کی داكسيايډولو په سبب خپل رنگ تبدیلېږي. گڼوالي یی19,816 g/cm3 دی. نوموړي عنصر په طبیعت کی په ځانگړي ډول د پلوتونيم IV اکسايډ په ترکيب کی وجود لري. د پلوتونيم سوچه فلز په صنعت کی د فلوريډ پلوتونیم څخه د لیتيم یا باريم د کیمیاوی ليږدونو (Reduction) په مرسته منځ ته راځي.
- PuF6 + 6 Li → Pu + 6 LiF
- PuF6 + 3 Ba → Pu + 3 BaF2