لوی پیټر

لوی پیټر

Пётр I (روسي)

اړوند

زېږونځای	مسکو
ښاروندتوب	تزاري روسيه — روسي سترواکي
زېږون نېټه	۳۰ می ۱۶۷۲ (Julian) — ۹ جون ۱۶۷۲
مړينې نېټه	۲۸ جنوري ۱۷۲۵ (Julian) — ۸ فېبروري ۱۷۲۵
مړينې لامل	طبیعی لاملونه
مړينې ځای	سینټ پیټرزبورګ
مړينې لامل	gangrene (en)
ښخولو ځای	Peter and Paul Cathedral (en)
ژبې	روسي ژبه
دنده	ruler (en) — statesperson (en)

ټوليز مالومات

عمومي مالومات	انسان
وروڼه او خويندې	لړۍ... Natalya Alexeevna of Russia (en) — Tsarevna Yevdokia Alekseyevna of Russia (en) — Catherine Alekseyevna of Russia (en) — Maria Alekseyevna of Russia (en) — Marfa Alekseyevna of Russia (en) — Feodosia Alekseyevna of Russia (en) — Ivan V of Russia (en) — Feodor III of Russia (en) — Tsarevich Alexei Alexeyevich of Russia (en) — Tsarevich Dmitry Alexeyevich of Russia (en) — Tsarevich Simeon Alexeyevich of Russia (en) — Sophia Alekseyevna of Russia (en)
غړی د	French Academy of Sciences (en) (۱۷۱۷ – )
دین	Eastern Orthodoxy (en) — د روسیې ارتودوکس کلیسا

جوړښت

جایزې	Order of the White Eagle (en) (۱۷۱۲)  Order of St. Andrew (en) (۱۷۰۳)  Order of the Elephant (en)  Order of the White Eagle (en)

لومړی پیټر یا لوی پیټر (زوکړه: ۱۶۷۲ د فبروري ۸ _ مړینه: ۱۷۲۵ د جنوري ۲۸) له ۱۶۸۲ څخه تر ۱۷۲۵ پوري د تزاري روسیې نامتو واکمن وو. پیټر د خپل ناسکه ورور پنځم ایوان سره تر ۱۶۹۶ پوري په ګډه حکومت وکړ، او له هغه را وروسته په یوازي ځان د ټولي روسیې پاچا سو. نوموړي پخپل سیاست سره یو استبدادي او ترڅنګ یې ښه منظم پولیسي دولت تنظیم کړ.

د پیټر د واکمنۍ ډیره برخه د عثماني او سویډني امپراتوریو پر وړاندي په جګړو کي تېره سوه. د هغه له لوري د ازوف مشهوره جګړه د روسیې د سمندري ځواک د بنسټ ایښودلو پیلامه وګرځېدل، او د لویي شمالي جګړې له بریا وروسته یې د روسیې په ختیځ کي د بالتیک ساحل یوه ستراتیژيکه برخه لاندي کړه، چي په دې توګه یې له د تزار پر ځای د امپراتور لقب خپل کړ. پیټر د خپلي واکمنۍ پر مهال کلتوري انقلاب هم رهبري کړ، او د ځینو دودیزو او د منځنیو پیړیو ټولنیزو او سیاسي سیسټمونو ځای یې عصري، ساینسي، او د رینسانس دورې ته ورکړ.

نوموړي د ۱۶۹۹ په ډسمبر کي د جولیان کال هنداره معرفي کړه، چي د بازنطیني کال هنداري ځای یې ونیوه خو د روسیې ارتودوکس کلیسا د دې بدلون په وړاندي مقاومت وښود. په ۱۷۰۳ کال کي هغه د روسیې لومړۍ ورځپاڼه سانکټ-پیټربورګسکي ویدومستي ټولني ته وروپېژندل، او ددې ترڅنګ یې د مدني رسم الخط امر هم وکړ، چي دا د روسیې د خطاطۍ اصلاح وه، او په لویه کچه یې پخپله ډیزاین کړې وه. پیټر د نیوا سیند په څنډو کي د سینټ پیټرزبورګ ښار د بنسټ ډبره کښېښوده او په ۱۷۱۲ کال کي یې پلازمینه له مسکو څخه سینټ پیټرزبورګ ته ولېږدوله، چي دا حیثیت یې تر ۱۹۱۸ پوري ساتلی وو.

پیټر ته په روسي تاریخ کي په عمومي توګه ددغه هیواد د عصري کولو نسبت کیږي، چۍ په چټکۍ سره یې روسیه په یو لوی اروپايي ځواک بدله کړه.