Jump to content

عبدالله بن حسین

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
عبدالله بن حسین
الشريف عبدالله الاول ابن الحسين (عربي ) ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
اړوند
زېږونځای
ښاروندتوب
زېږون نېټه
۲ فبروري ۱۸۸۲ ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
مړينې نېټه
۲۰ جولای ۱۹۵۱[۱][۲][۳] ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
مړينې لامل
مړينې ځای
مړينې لامل
ښخولو ځای
ژبې
دنده
ټوليز مالومات
عمومي مالومات
وروڼه او خويندې
دین
جوړښت
جایزې

عبدالله بن حسین بن علي الهاشمي ( ۱۲۹۹ – ۱۳۷۰ هـ س / ۱۸۸۲ – ۱۹۵۱ ز ) د اردن د هاشمي سلطنت بنسټ ایښودونکی او لومړی پاچا وو. نوموړی د اردن د "بنسټ ایښودونکي پاچا" په نوم پیژندل کیږي، او د لومړۍ نړیوالې جګړې په ترڅ کي یې د عثماني امپراتورۍ په وړاندپ د خپل پلار شریف حسین بن علي په مشرۍ تر لوی عرب پاڅون وروسته د اردن د امارت واک په لاس راوړ.

عبدالله په ۱۸۸۲ کال کي په مکه مکرمه کي د شریف حسین بن علي په کهاله کي وزېږېدی او د خپل پلار دویم زوی وو. دده نور وروڼهعلي، فیصل او زید نومېدل. علي د خپل پلار ځای ناستی او د حجاز د دوهم پاچا په توګه وټاکل سو، خو په راتلونکي کال یې استعفا ورکړه. دویم ورور فیصل د لومړي فیصل په نوم د عراق پاچا سو، او عبدالله د اردن د امارت شهزاده سو.

عبدالله خپلي لومړنۍ زده کړي په مکه معظمه کي سرته ورسولې او په استانبول کي يې د عربي او ترکي ادبياتو پراخه پوهه ترلاسه کړه، چي له امله یې د ده په دربار کي ادبي مجلسونه هم زیات سول.

عبدالله د خپل پلار د افکارو څخه الهام اخیستی وو، او تر هاشمي بیرغ لاندي یې د لوی عرب پاڅون پرمهال د عربي ځواکونو مشري وکړه. د لومړۍ نړیوالې جګړې په پای کي یاد پاڅون دمشق، عصري اردن او د عربي ټاپووزمې ډیره برخه لاسته راوړه. د عبدالله ورور پاچا فیصل له جګړې وروسته د سوریې تخت په لاس کي واخیست، خو د میسالون تر جګړې وروسته له دغه واکه لاس په سر سو، او د عراق تخت ته یې ځان ورساوه. د ۱۹۲۰ زیږدیز کال د جولای په میاشت کي فرانسویانو سوریه اشغال کړه او شریف حسین بن علي خپل زوی شهزاده عبدالله د یو پوځي ځواک په مشرۍ له حجاز څخه معن ته ولېږه.

عبدالله په دې توګه د ۱۹۲۱ زیږدیز کال د اپریل په ۱۱ مه د ترانس اردن امارت رامنځ ته کړ او په قبایلي او بدوي ټولنه کي یې لومړنی مرکزي حکومت جوړ کړ. نوموړي د راتلونکو دېرشو کلونو لپاره د دولت په جوړولو او د عصري اردن لپاره د اداري چوکاټونو په رامنځ ته کولو باندي تمرکز وکړ. عبدالله د دیموکراتیک مشروعیت په رامینځته کولو سره د ځان حاکمیت او خپلواکۍ په لټه کي وو، چي په پایله کي یې په 1928 کي د اردن لومړی اساسي قانون رامینځته سو، او ورپسې په 1929 کي د لومړي پارلمان لپاره ټاکني هم ترسره سوې. د واکمنۍ په دې دریو لسیزو کي شهزاده عبدالله د انګلستان او د ترانس اردن د امارت تر منځ یو لړ تړونونه لاسلیک کړل، چي وروستی هغه یې د ۱۹۴۶ کال د مارچ په ۲۲ نیټه وو، او د انګلیسي_ختیځ اردن تړون په نوم یاد سو. د عبدالله د یاد سیاست په پایله کي اردن هیواد په 1946 کي د می په 25 نېټه د اردن هاشمي سلطنت سو.

عبدالله بن حسین لمړئ له ملکې مصباح بنت ناصر سره واده کړی وو، او تر هغه وروسته یې د عالیه ارکان (سزدل خانم) سره هم واده نکاح ترسره کړه.

عبدالله بن حسین په 1951 کي د بیت المقدس په زاړه ښار کي د الاقصی جومات په دروازه کي په داسې حال کې ووژل سو چي د الاقصی په جومات کي یې د جمعې لمونځ کاوه. قاتل نوموړی له نږدې واټن څخه په ډزو وواژه او سمدلاسه د پاچا ساتونکو هم په متقابلو ډزو کي قاتل له منځه یووړ. تر مرګ وروسته عبدالله جسد د عمان په شاهي هدیرو کي خاورو ته وسپارل سو.

  1. ويل شوي په: Encyclopædia Britannica Online. د برېتانيکا انلاين پوهنغونډ پېژند: biography/Abdullah-I. Subject named as: Abdullah I. بياځلي سمون: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷. اثر ژبه: انګليسي ژبه.
  2. ويل شوي په: Find a Grave. Find a Grave memorial ID: 149603094. Subject named as: Abdullah I. بياځلي سمون: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷. اثر ژبه: انګليسي ژبه.
  3. ويل شوي په: Brockhaus Enzyklopädie. Brockhaus Enzyklopädie online ID: abdallah-ibn-al-husain. Subject named as: Abdallah Ibn al-Husain. بياځلي سمون: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷. اثر ژبه: جرمني ژبه.