سلطان احمد (اول)

سلطان احمد (اول)

آحمد اول (عثماني تورکي)

اړوند

زېږونځای	Manisa (en)
ښاروندتوب	عثماني سترواکي
زېږون نېټه	۱۸ اپريل ۱۵۹۰
مړينې نېټه	۲۲ نومبر ۱۶۱۷
مړينې ځای	استانبول
مړينې لامل	وچکۍ تبه
استوګنځی	د طوپقاپي ماڼۍ
ژبې	تورکي ژبه — پارسي ژبه — عربي ژبه — عثماني تورکي ژبه
دنده	ruler (en) — ليکوال — شاعر

ټوليز مالومات

عمومي مالومات	انسان
وروڼه او خويندې	Alexander of Montenegro (en) — لومړی سلطان مصطفی — Halime Sultan (en) — Şehzade Mahmud (en)
دین	سني — اسلام

نور اړين مالومات

برخه د	د عثمانیانو لړۍ

سلطان احمد خان یا لمړی سلطان احمد (زوکړه ۹ مۍ ۱۵۸۸ یا ۱۸ اپریل ۱۵۹۰ - مړینه ۲۲ نومبر ۱۶۱۷) څوارلسم عثماني واکمن وو. نوموړی د ۱۶۰۳ کال د دسمبر په ۲۲مه د خپل پلار، دریم محمد له مړیني وروسته واک ته ورسېدی او د ۱۶۱۷ کال د نومبر تر ۲۲مي پوري یې واکمني وکړه.
احمد سره له دې چي لږ عمر یې درلود، خو د عثماني سلطنت یو له سترو واکمنانو څخه ګڼل کېږي، چي د واکمنۍ پر مهال یې ځان په بشپړه تړګه د ودانیو او جوماتونو جوړولو ته وقف کړی وو، او تر ټولو مشهور جومات یې یې په استانبول کي اوس وخت (د سلطان احمد جومات) په نامه یادیږي. احمد ددې ترڅنګ د کعبې شریفي او د فاطمه زهرا د زیږون ځای په رغونه کي هم برخه واخیستل. نوموړي د خپلي واکمنۍ په لړ کي حجاز ته ډیرې پیسې ولېږلې ترڅو پر غریبانو باندي ووېشل سي. سلطان احمد د علم او عالمانو ټینګ ملاتړ کاوه او ددې ترڅنګ توند سیاست مداره شخصیت وو. د سلطنتي کارونو په هاخوا په ادبیاتو کي دده ونډه خورا زیاته وه او پخپله یې د یو شاعر په توګه په ترکي او عربي ژبو لیکني کولې. عثماني سلطنت د سلطان احمد په وخت کي د صفوي واکمن شاه عباس سره د سولي تړون لاسلیک کړ، او په آذربایجان او قفقاز باندي یې د هغوی واکمني یوځل بیا په رسمیت وپیژندله. همدارنګه یې د هابسبورګ ځواکونو سره د کلونو جګړه هم پای ته ورسوله او د زیتاو په تړون کي یې عثماني دولت ته د اتریش خراج لغوه اعلان کړ. احمد په ۱۶۱۷ کال کي د ټایفس له امله مړ سو.

د سلطان احمد مور خندان سلطان د خپل زوی په واکمني کي هر وخت هڅه کول ترڅو د سلطنت په چارو کي لاسوهنه وکړي. احمد که څه هم د خپلي واکمنۍ په لومړیو کي یو پیاوړی او ځواکمن شخصیت درلود، خو د نوموړي واک د زیتوتوروک د تړون له امله سخت زیانمن سو، چي په ۱۶۰۶ کال کي لاسلیک او د اتریش د ارچډوچي لپاره یې کلنی خراج چي عثماني واکمنۍ ته یې ورکاوه، لغوه کړ.