د وینزویلا اقتصاد

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا

د ونزویلا اقتصاد تر ډېره پورې په نفتو ولاړ دی چې له امله یې دغه هېواد په نړۍ کې د نفتو ۲۵م تولیدونکی هېواد او د اوپک سازمان اتم لوی غړی دی. ونزویلا همدارنګه درانه صنعتي تولیدات لکه فولاد، المونیم او سېمټ تولید او صادروي. په نورو پام وړ تولیداتو کې یې برېښنايي وسایل او موټر همدارنګه څښاک توکي او خوراکي مواد شاملېږي. د کرنې سکتور یې د ناخالصو داخلي تولیداتو نږدې ۴.۷٪ برخه جوړوي چې ۷.۳٪ بشري قوه په کې په کار بوخته ده او د ټولې ونزویلا د مساحت یو پر څلورمه برخه په کې شاملېږي. ونزویلا وریجې، جوار، کبان، استوایي مېوې، قهوه، د خوګانو او غویانو غوښه نورو هېوادونو ته صادروي. ونزویلا د ۱۴.۳ تریلیون ډالرو په ارزښت طبیعي منابع لري او د کرهڼې په برخه کې په ځان بسیا نه دی. د دغه هېواد صادرات د ناخالصو داخلي تولیداتو ۱۶.۷ سلنه برخه جوړوي چې ۹۵ سلنه صادرات یې د نفتو په برخه کې دي. [۱][۲][۳]

له ۱۹۲۰مې لسیزې راهیسې ونزویلا د ملي عوایدو د پوره کولو له مخې د کرایې پر بنسټ چلېدونکی هېواد دی چې نفت یې د صادراتو اصلي برخه جوړوي. له ۱۹۵۰مې لسیزې څخه د ۱۹۸۰مې لسیزې تر لومړیو پورې ونزویلا ثابته اقتصادي وده لرلې او له همدې امله یې ګڼ شمېر بهرني کډوال ځانته جلب کړي؛ ورته مهال یاد هېواد په لاتین امریکا کې تر ټولو لوړ د ژوندانه معیارونه لري. [۴]

له دې سره هه مهال چې په ۱۹۸۰ مه لسیزه کې د نفتو بیې را ولوېدې دغه حالت معکوسه بڼه ومونده. د بولیویار له انقلاب وروسته د نفتو په برخه کې تر ټولو مخکښ شرکت PDVSA په ۲۰۰۲ زکال کې د خپلو ۲۰ زره پیاوړو حرفوي کارکوونکو له ویستلو وروسته په ۲۰۰۳ زکال کې د پانګې د تېښتې څخه د مخنیوي په موخه نیمه منحل شو چې له امله یې د نفتو په تولید او صادراتو کې کمښت رامنځته شو او د دغه هېواد د پولي واحد ارزښت هم راکم شو. [۵][۶]

له دې سربېره د دولت له خوا د بیو کنټرول، د کرنیزو ځمکو او مختلفو صنایعو د مالکیت سلب او همدارنګه نور بحث پارونکي سیاستونه له دې ډلې بهرنیو اسعارو ته د معقولې «رسمي» بیې له مخې لاسرسی د دې لامل وګرځېد چې په دغه هېواد کې د بهرنیو اسعارو کچه په شدیده توګه را کمه شي او د یو شمېر رایجو توکو لکه د خوراکي توکو، اوبو، کورنیو وسایلو، پرزه جاتو او نورو وسایلو بیې لوړې شي چې دغه چاره لامل وګرځېده د یو شمېر صنایعو تولیدات راکم یا آن بیخي له منځه لاړ شي؛ همدا و چې یو شمېر شرکتونه له هېواده ووتل هغه ډول چې د ټکنالوژۍ او موټرو جوړولو له شرکتونو سره وشول. [۷][۸]

له ۲۰۱۳ زکال راهیسې د وینزویلا اقتصاد له بشپړ پاشل کېدو سره مخ دی. په ۲۰۱۵ زکال کې وینزویلا له ۱۰۰٪ څخه زیات انفلاسیون درلود –چې دا په نړۍ او تر دغه مهاله د دغه هېواد په تاریخ کې د انفلاسیون تر ټولو لوړه کچه ده. د خپلواکو سرچینو د راپورونو پر بنسټ دغه کچه په د ۲۰۱۸ زکال تر وروستیو پورې ۸۰۰۰۰٪ ته ورسېدله او له امله یې وینزویلا په مارپیچي انفلاسیون کې ښکېل او په دغه هېواد کې د بېوزلۍ کچه ۹۰ سلنه ته پورته شوه. د ۲۰۱۷ زکال د نومبر په ۱۴ مه کریدت سنجوونکو بنسټونو اعلان وکړ چې وینزویلا د خپلو پورونو د ورکړې توان نه لري.[۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵]

له دې سره چې وینزویلا له متحده ایالاتو سره ترینګلې دیپلماتیکې اړیکې لري، خو بیا هم د دغه هېواد تر ټولو مهم سوداګریز شریک دی. وینزویلا ته د متحده ایالاتو په صادراتو کې ماشین آلات، کرنیز محصولات، طبي وسیال او موټر شاملېږي. بل پلو وینزویلا بیا متحده ایالاتو ته د نفتو له څلورو اصلي صادرونکو هېوادونو څخه یو دی. نږدې ۵۰۰ امریکايي کمپنۍ په ونزویلا کې استازولۍ لري. [۱۶]

د وینزویلا د مرکزي بانک د راپور له مخې دغه هېواد له ۱۹۹۸ زکال څخه تر ۲۰۰۸ زکال پورې د نفتو د تولید او صادراتو څخه ۳۲۵ میلیارده ډالر عواید ترلاسه کړي. د انرژۍ د نړیوال اژانس د راپور له مخې (د ۲۰۱۵ زکال د اګست تر میاشتې) په ورځنۍ کچه د دغه هېواد د نفتو له ۲.۴ میلیون بېرلو تولید څخه ۵۰۰ زره یې متحده ایالاتو ته صادرېږي.

د وینزویلا د روڼتیا بنسټ د راپور له مخې چې په ۲۰۲۲ زکال کې خپور شو ناقانونه چارې د دغه هېواد د ناخالصو داخلي تولیداتو ۲۱٪ برخه جوړوي. [۱۷]

سکتورونه[سمول]

د هوګو چاوېز او د هغه د ځای ناستي نیکولاس مادرو د واکمنیو پر مهال ګڼ شمېر سوداګرۍ په دغه هېواد کې تړل شوې دي. په ۱۹۹۹ زکال کې ۱۳۰۰۰ کمپنیو په دغه هېواد کې شتون درلود چې تر ۲۰۱۶ زکال پورې د دغه شمېر نږدې یو په دریمه برخه پاتې شوې دي چې شمېر یې یوازې ۴۰۰۰ کمپنیو ته رسېږي. [۱۸]

نفت او نور زېرمې[سمول]

وینزویلا په نړۍ کې د نفتو د لویو زیرمو لرونکو هېوادونو څخه یو دی چې د ۲۰۱۷ کال تر پایه یې ۳۰۲.۸۱ میلیارده بېرل تېل ویستلي. دغه هېواد د نفتي توکو یو له لویو تولید کوونکو هېوادونو څخه دی چې د وینزویلا د اقتصاد لویه برخه جوړوي. د انرژۍ نړیوال سازمان څرګنده کړې چې د تېرو کلونو په پرتله په وینزویلا کې د نفتو تولید کم شوی چې اوس مهال یې ورځنی تولید ۲ میلیون او ۳۰۰ زره بېرلو ته رسېږي په داسې حال کې چې په ۱۹۹۸ زکال کې دغه کچه ۳.۵ میلیونه بېرله وه. ورته مهال د دغه هېواد د پولي واحد د ارزښت د راټېټ کېدو له امله یې د نفتي عوایدو ارزښت د خپل پولي واحد له مخې دوه چنده شوی. وینزویلا د انرژۍ په برخه کې لویې سبسایډۍ لري. په ۲۰۱۵ زکال کې د پټرولو بیه د ګیلن پر سر ۰.۰۶ امریکايي ډالر وه چې دولت په کې یوازې ۲۳٪ ونډه لرله. د ۲۰۱۶ زکال په فبروري میاشت کې دولت پرېکړه وکړه څو د تیلو بیې لوړې کړي، خو د لیتر پر حساب یې یوازې ۶ بولیواره (د اسعارو د تبادلي د رسمي بیې پر بنسټ ۶۰ سنټه کېږي) او په ټیټ کیفیت لرونو پټرولو کې یې بیا دغه کچه یو بولیوار (۱۰ سنټه) لوړه کړه. [۱۹][۲۰][۲۱][۲۲][۲۳]

د وینزویلا په نورو طبیعي منابعو کې وسپنه، د ډبرو سکاره، طلا، نکل او الماس شاملېږي چې د پراختیا او تولید په مختلفو پړاونو کې قرار لري. د ۲۰۰۰ زکال په اپرېل میاشت کې د ونزویلا ولسمشر د کانونو نوی قانون صادر کړ او د کانونو په کنستو کې یې د خصوصي سکتور د هڅولو لپاره یو شمېر مقررات اعلان کړل. د وینزویلا د اقتصادي کړکېچ پر مهال د ۲۰۱۳ زکال له فبروري میاشتې څخه د ۲۰۱۴ زکال تر فبروري میاشتې پورې د ویستل کېدونې طلا کچه ۶۴.۱٪ او د اوسپنې تولید ۴۹.۸ سلنه ته راکم شو. د طلا د تولید په برخه کې دغه هېواد تر ۲۰۰۹ زکال پورې په کلنۍ کچه له ۱۱ څخه تر ۱۲ ټنو پورې د طلا تولید درلود. له دغه مهال را وروسته د سیاسي او اقتصادي ستونزو له امله د کانونو ویستل په پام وړ توګه راکم شول او په ۲۰۱۷ زکال کې دغه هېواد یوازې ۰.۴۸ ټنه د طلا استخراج درلود. [۲۴][۲۵]

وینزویلا د خپلو ملي صنایعو لپاره برېښنا تر ډېره د اوبو پر مټ تولید کوي چې تر ۲۰۱۶ زکال پورې د اوبو پر مټ برېښنا د دغه هېواد د ټولې برېښنا د لګښت ۵۷٪ برخه برابروله. ورته مهال دوامدارې وچکالۍ د اوبو پر مټ د برېښنا د تولید کچه راکښته کړې. [۲۶][۲۷]

تولیدات[سمول]

په ۲۰۱۴ زکال کې د دغه هېواد د ناخالصو داخلي تولیداتو ۱۲ سلنه برخه د صنعتي تولیداتو پر مټ وه. د تولید برخه د پانګې د کموالي او ناسم مدیریت د تورونو له امله تل له شدیدو ستونزو سره مخ ده. ونزویلا فولاد، المونیم، ترانسپورټي وسایل، منسوجات، جامې او خوراکي توکي تولید کوي. همدارنګه د کورنيو او بهرنیو بازارونو لپاره سمنټ، ټایرونه، کاغذ او کرنیز وسایل برابروي او همدارنګه موټر هم تړي. [۲۸][۲۹][۳۰]

په ۲۰۱۴ زکال کې د وینزویلا جنرال موټورز کمپنۍ له ۶۵ کاله فعالیت وروسته خپلې چارې د منابعو د کمښت له امله ودرولې په داسې حال کې چې د وینزویلا مرکزي بانک اعلان وکړ چې د نویو موټرو د کمښت کچه ۱۰۰ سلنه ده. د ۲۰۱۶ زکال تر لومړۍ نیمايي پورې په وینزویلا کې د ورځې یوازې ۱۰ موټر تولید کېدل او په دې سره د تولید کچه ۸۶٪ ته راولوېده. [۳۱][۳۲][۳۳][۳۴]

په ۲۰۱۷ زکال کې اټکلونو ښوولې چې د وینزویلا صنعتي تولیدات ۲ سلنه کچې ته رالوېدلي دي.

کرنه[سمول]

د وینزویلا د داخلي ناخالصو تولیداتو نږدې ۳٪ برخه کرنه جوړوي چې د بشري قوې ۱۰٪ برخه په کې بوخته ده او د ټول هېواد نږدې یو پر څلورمه برخه ځمکه په کې شاملېږي. وینزویلا وریجې، جوار، کبان، استوايي مېوې، قهوه، د خوګانو او غویانو غوښه صادروي. دغه هېواد د کرنې په ډېری برخو کې پر ځان بسیا نه دی او له همدې امله د هېواد د اړتیا وړ خوراکي توکو دوه پر درې برخه له بهر څخه واردوي. په ۲۰۰۲ زکال کې امریکايي شرکتونو د ۳۴۷ میلیون ډالرو په ارزښت کرنیز توکي چې په کې غنم، جوار، سویا، د سویا کونجاړه، پنبه، حیواني غوړي او نباتي غوړي شاملېدل دغه هېواد ته صادر کړل څو وکولای شي په سویلي امریکا کې دغه هېواد له دوه لویو امریکايي بازارونو څخه په یوه واړوي. د امریکا متحده ایالات د وینزویلا د وارداتي خوراکي توکو یو په دریمه برخه برابروي. په دغه هېواد کې وروستي دولتي سیاستونه د خوراکي توکو د کمښت لامل ګرځېدلي. [۳۵][۳۶]

سرچينې[سمول]

  1. ↑ "Venezuela". Britannica. (25 April 2021). Encyclopædia Britannica, Inc.. 
  2. ↑ "Risque pays du Venezuela : Commerce international". Societe Generale, Import Export solutions (په فرانسیسی ژبه کي). 1 May 2018. د اصلي آرشيف څخه پر ۱۹ جون ۲۰۱۸ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۱۹ جون ۲۰۱۸. Traditionnellement, le pétrole représente plus de 95% des exportations du Venezuela. Le pays exporte aussi du fer, de la bauxite et de l'aluminium, des produits agricoles, des produits semi-manufacturés, des véhicules et des produits chimiques. Les principaux clients du Venezuela sont la Chine, l'Inde et Singapour. Le pays importe des produits manufacturés et de luxe, des machines et des équipements pour le secteur des transports, du matériel de construction et des produits pharmaceutiques. Les principaux fournisseurs du Venezuela sont les Etats-Unis, la Chine et le Brésil. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  3. ↑ Anthony, Craig (12 September 2016). "10 Countries with the Most Natural Resources". Investopedia. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  4. ↑ López Maya, Margarita (2016). El ocaso del chavismo: Venezuela 2005–2015. د کتاب پاڼي 349–51. د کتاب نړيواله کره شمېره 9788417014254. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  5. ↑ (په 11 February 2013 باندې). Venezuela's currency: The not-so-strong bolívar.
  6. ↑ (په 10 February 2013 باندې). Venezuelan devaluation sparks panic. Financial Times.
  7. ↑ (په 20 August 2011 باندې). Venezuela's economy: Medieval policies.
  8. ↑ "Terminal Risks for Independent Fiscal Institutions: Lessons from IFIs in Hungary and Venezuela". Social Science Research Network (SSRN). Retrieved 18 July 2017.
  9. ↑ (په 2019-05-17 باندې). Venezuela's Collapse Is the Worst Outside of War in Decades, Economists Say. The New York Times.
  10. ↑ (په 13 July 2015 باندې). Looking into the Black Box of Venezuela's Economy.
  11. ↑ Hanke, Steve (2019-01-01). "Venezuela's Hyperinflation Hits 80,000% Per Year in 2018". Forbes (په انګلیسي ژبه کي). د لاسرسي‌نېټه ۲۶ مارچ ۲۰۱۹. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  12. ↑ (په 16 January 2017 باندې). Venezuela Issues New Bank Notes Because of Hyperinflation. The New York Times.
  13. ↑ Alhadeff, Samuel (October 2018). "Venezuelan Emigration, Explained" (PDF). www.wilsoncenter.org. د اصلي (PDF) آرشيف څخه پر ۲۷ مارچ ۲۰۱۹ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۱۹ اکتوبر ۲۰۲۲. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  14. ↑ (په 14 November 2017 باندې). Venezuela just defaulted, moving deeper into crisis. CNNMoney.
  15. ↑ (په 14 November 2017 باندې). Venezuela in 'selective default'. BBC News.
  16. ↑ Background Note: Venezuela U.S. Department of State. Retrieved 29 October 2011.
  17. ↑ Soto, Naky (2022-06-28). "Illegal Activities Make Up 21% of Venezuela's GDP". Caracas Chronicles. د لاسرسي‌نېټه ۱۰ اگسټ ۲۰۲۲. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  18. ↑ (په 19 May 2016 باندې). Venezuela economy fractured with shortages of essentials across the country.
  19. ↑ "OPEC : OPEC Share of World Crude Oil Reserves". www.opec.org. د لاسرسي‌نېټه ۲۶ مارچ ۲۰۱۹. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  20. ↑ کينډۍ:In lang "Contribución petrolera se duplica por ajuste cambiario." El Universal. 11 January 2010. Retrieved 3 September 2010.
  21. ↑ Schoen, John W. (23 February 2015). "Global gasoline-price subsidies evaporate". www.cnbc.com. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  22. ↑ (په 17 February 2016 باندې). Venezuela: Maduro anuncia una devaluación y un aumento de hasta el 6.000% en el precio de la gasolina.
  23. ↑ (په 18 February 2016 باندې). Venezuela raises petrol price for first time in 20 years.
  24. ↑ (په 23 April 2014 باندې). Venezuela se queda sin suficientes divisas para pagar las importaciones.
  25. ↑ Gold production in Venezuela
  26. ↑ "Venezuela | Energy 2018". GLI – Global Legal Insights Venezuela | Energy 2018 (په انګلیسي ژبه کي). د اصلي آرشيف څخه پر ۲۲ مارچ ۲۰۱۸ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۱۸ ډيسمبر ۲۰۱۷. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  27. ↑ (په 2016-03-30 باندې). Hydro power falters in persistent drought. The Guardian.
  28. ↑ The World Bank Group (2019). "Manufacturing, value added (% of GDP) | Data". data.worldbank.org. د لاسرسي‌نېټه ۰۶ اپرېل ۲۰۱۹. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  29. ↑ . Venezuela's aluminum industry operates at 29% of capacity.
  30. ↑ . Venezuela's aluminum and steel production below 1997 numbers.
  31. ↑ (په 16 May 2014 باندې). En imágenes: Así fue el último día de General Motors en Venezuela.
  32. ↑ . Dolorosa imagen de nuestra industria automotriz: El cierre de General Motors Venezolana.
  33. ↑ (په 4 May 2014 باندې). Banco Central reporta que la escasez de vehículos llega al 100%.
  34. ↑ (په 20 July 2016 باندې). Venezuela's looming economic catastrophe, in one graphic.
  35. ↑ (په 11 February 2013 باندې). Venezuela's currency: The not-so-strong bolívar.
  36. ↑ Venezuela production in 2019, by FAO
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=د_وینزویلا_اقتصاد&oldid=316319" نه اخيستل شوی