د قوشتپې کانال

ټوليز مالومات
عمومي مالومات	canal (en)
د اوبو ایستلو ډنډ	د آمو سيند
اداري سیمه	جوزجان ولايت — فارياب ولايت — بلخ ولايت
هېواد	افغانستان
مهمې پېښې	رغاونه ;
اوږدوالۍ	۲۸۵ كيلومتر
کورډي‌نېشن	۳۷°۰۵′۰۵″شمال ۶۷°۴۶′۲۶″ختیځ / 37.084797°شمال 67.773767°ختيځ

د قوشتپې کانال د افغانستان په شمال کي د آمو سیند څخه د اوبو اړولو لپاره یو کانال دی.^[۱] تمه کیږي چي ددغه کانال اوږدوالی به ۲۸۵ کیلومتره وي او په ټولیزه توګه به ۵۵۰،۰۰۰ هکتاره دښته په کرنیزو ځمکو باندي بدله کړي.^[۲] د قوشتپې کانال د بلخ ولایت څخه پیل کیږي او د جوزجان څخه په تېرېدو سره په فاریاب ولایت کي پای ته ورسیږي.^[۳]

په افغانستان کي د طالبانو تر واک لاندي اوسني حکومت ددې کانال پروژه په لومړیتوبونو کي ګرځولې ده او د ۲۰۲۲ کال په لومړیو کي یې چاري پیل سوې. ^[۱] د پلانیټ لابراتوار لخوا چمتو سوي انځورونه ښیي چي د اپریل 2022 څخه تر فبروري 2023 پوري د کانال له 100 کیلومترو څخه ډیره برخه کیندل سوې ده. ^[۲] ددې پروژې لومړی پړاو د ۲۰۲۳ کال په اکتوبر کي بشپړ سو، ^[۴] ^[۵] چي ورپسې یې دوهم پړاو سمدلاسه پیل او د ۲۰۲۴ کال تر دسمبر پوري یو اتیا سلنه بشپړ سوی دی. ^[۶] ^[۷]

نوم

د ځینو سرچینو په وینا دا کانال د افغانستان د جوزجان ولایت د قوش تیپه ولسوالۍ په نوم نومول سوی دی. ^[۸] د "قوش" کلمه یوه ترکي کلمه ده چي معنی یې "جوړه" یا "غبرګولي" ده. ^[۹] له همدې امله د کانال نوم "د دوه غونډیو کانال" بلل کیږي.

د آمو سیند د اوبو کارونه

د شوروي اتحاد په دوره کي د څلورو پخواني د شوروي اتحاد اړوند جمهوریتونو لکه قرغزستان ، تاجکستان ، ترکمنستان او ازبکستان ترمنځ د آمو سیند د اوبو د ویش لپاره یو رسمي تړون رامنځته سو، خو څرنګه چي دا تړونونه د شوروي اتحاد دننه وه، نو ځکه د افغانستان ګټو پکښي شتون نه درلود.^[۱۰] کله چي په ۲۰۲۲ کال کې د کانال د جوړولو چاري پیل سوې، افغانستان لا هم د پولو ترمنځ د سیندونو د اوبو کارولو په اړه د کوم سیمه ییز یا نړیوال تړون غړی نه وو. ^[۱۱] د افغانستان شته حکومت استدلال وکړ چي افغانستان د آمو سیند د اوبو کارولو بشپړ حق پرته له کوم رسمي تړون څخه لري، ځکه یوه ستره برخه یې د هیواد په شمال کي تېرېدل او جریان یې هم تر یوې کچي د افغانستان له اوبو څخه وو. ^[۱۲]

سرچينې

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ . 24 March 2023. {{cite web}}: Missing or empty |title= (help); Missing or empty |url= (help)
↑ ^۲٫۰ ^۲٫۱ . 16 February 2023. {{cite web}}: Missing or empty |title= (help); Missing or empty |url= (help)
↑ . 20 February 2023. {{cite news}}: Missing or empty |title= (help)
↑ . 11 October 2023. {{cite news}}: Missing or empty |title= (help)
↑ . 11 October 2023. {{cite news}}: Missing or empty |title= (help)
↑ . October 11, 2023. {{cite news}}: Missing or empty |title= (help)
↑ . 11 October 2023. {{cite news}}: Missing or empty |title= (help)
↑ . 20 February 2023. {{cite news}}: Missing or empty |title= (help)
↑ . Tashkent. 2000. {{cite book}}: Missing or empty |title= (help)CS1 maint: location missing publisher (link)
↑ . 2021. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help); Missing or empty |title= (help)
↑ . 17 October 2023. {{cite news}}: Missing or empty |title= (help)
↑ . 19 February 2023. {{cite news}}: Missing or empty |title= (help)

[Eurasianet-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ . 24 March 2023. {{cite web}}: Missing or empty |title= (help); Missing or empty |url= (help)

[Economist-2] ۲٫۰ ^۲٫۱ . 16 February 2023. {{cite web}}: Missing or empty |title= (help); Missing or empty |url= (help)

[3] . 20 February 2023. {{cite news}}: Missing or empty |title= (help)

[4] . 11 October 2023. {{cite news}}: Missing or empty |title= (help)

[5] . 11 October 2023. {{cite news}}: Missing or empty |title= (help)

[6] . October 11, 2023. {{cite news}}: Missing or empty |title= (help)

[7] . 11 October 2023. {{cite news}}: Missing or empty |title= (help)

[8] . 20 February 2023. {{cite news}}: Missing or empty |title= (help)

[9] . Tashkent. 2000. {{cite book}}: Missing or empty |title= (help)CS1 maint: location missing publisher (link)

[10] . 2021. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help); Missing or empty |title= (help)

[11] . 17 October 2023. {{cite news}}: Missing or empty |title= (help)

[12] . 19 February 2023. {{cite news}}: Missing or empty |title= (help)

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]