منځپانگې ته ورتلل

د غلامۍ تاريخ

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا

د غلامۍ تاريخ له پخوا وختونو څخه تر نن ورځې پورې زيات کلتورونه، مليتونه او دينونه رانغاړي. همدا ډول د غلامۍ قربانيان له زياتو بېلابېلو توکمي لږه کيو او مذهبي ډلو څخه وو. د غلامانو ټولنيزو، اقتصادي او حقوقي دريځونو، د غلامۍ په بېلابېلو نظامونو کې په پراخ ډول د وختونو او ځايونو له مخې توپير درلود. [۱]

غلامي په پرتليز ډول له تمدن څخه مخکې، د ښکاري ډلې وګړو کې خورا لږه ځکه وه، چې غلامي د تولنيزې ډلبندۍ تر شرطونو لاندې وده کوي. غلامي په لومړيو تمدنونو، (لکه:  بين النهرين کې سومر، چې له ميلاد څخه ۳۵۰۰ کلونو پخوا ته ورګرځي) کې پلې شوه. مریيتوب د بين النهرين حمورابي قانون (۱۸۶۰ ق . م) کې راڅرګندېږي، چې د يوه رامنځته شوي بنسټ په توګه ورته ورګرځي. مریيتوب په لرغونۍ نړۍ کې خپور شوی و او د رومي سترواکۍ په ګډون په نږدې هر لرغوني تمدن کې موندل شوی و. د منځنيو پېړيو په لومړيو کې په اروپا کې لږ عام شو [مرييتوب]، که څه هم په ځينو سيمو کې يې پلې کېدل دوام وکړ. په مديترانه يي هېوادونو کې د جنګ د پېړيو پر مهال عيسويانو او مسلمانانو دواړو د يو بل غړي ونيول او غلامان يې کړل. اسلامي مرييتوب له ۷ پېړي څخه تر ۲۰ پېړۍ پورې په بنسټيز ډول د لویديخې او مرکزي اسيا، شمالي او ختيځې افريقا، هندوستان او اروپا سيمې راونغاړلې. هالنډ، فرانسې، هسپانيې، پرتګال، بریتانيا او د لويديځې افریقا يو شمېر پاچاهيو د اتلانتيک غلامۍ سوداګرۍ (Atlantic Slave trade) کې په ځانګړي ډول له ۱۶۰۰ ز څخه وروسته د يادونې وړ ونډه ولوبوله. [۲][۳][۴][۵][۶]

که څه هم غلامي نوره د نړۍ په هيڅ ځای کې قانوني نه ده، مګر انساني قاچاق تر اوسه د يوې نړيوالې ستونزې په توګه پاتې کېږي. د اټکل له مخې په ۲۰۱۳ ز کې له ۲۵ څخه تر ۴۰ ميليونو خلکو پورې غلامان کړای شوي وو، چې ډېری يې په اسيا کې وو. له ۱۹۸۳ ز څخه تر ۲۰۰۵ ز کال پورې د سوډان د دويمې کورنۍ جګړې پر مهال خلک په غلامۍ نيول شوي وو. په لوېديځې افريقا کې د کاکاو بوټو [يو ډول ونه ده، چې تخم يې د چايو په توګه او چاکلېټ کې کارول کېږي] د نيالولو په موخه د ۱۹۹۰ ز لسيزې په وروستيو کې د کوچنيانو د منظمې غلامۍ او قاچاق ثبوت په ډاګه شو. [۷][۸][۹]

په ۲۱ مه پېړۍ کې هم غلامي ادامه لري او په کلني ډول ۱۵۰ بېليونه امريکايي ډالر ګټه جوړوي. د وسله والې جګړې لرونکو سيمو کې وګړي په ځانګړي ډول حساس دي او معاصر لېږد رالېږد په کې انساني قاچاق يو څه اسانه کړی دی. په ۲۰۱۹ ز کې د ټولې نړۍ په کچه اټکل شوي ۴۰ ميليونه خلک د مرئيتوب د ځينو بڼو تابع وو، چې له دې ډلې ۲۵ سلنه يې کوچنيان وو. ۶۱ سلنه يې په زور کار کولو چارو کې کارول کېدل، چې زياتره يې په خصوصي برخه کې وو. ۳۸ سلنه د زور ودونو له مخې ژوند کوي. د معاصرې غلامۍ نور ډولونه د سربازانو په توګه د کوچنيانو ګومارل، جنسي قاچاق او جنسيتي مرئيتوب دي. [۱۰][۱۱]

اصلي

[سمول]

د غلامۍ ثبوتونه يا شواهد له ليکلو ثبتونو څخه مخکې نېټو ته ځکه ورګرځي، چې که په ډېری کلتورونو کې نه وه [غلامي]؛ نو په زياتو کې هرومرو وه. ډله یيزه غلامي د ژوندي پاتې کېدلو په موخه زياتو اقتصادي امکاناتو او د خورا ډېرو وګړو او د نفوس غلظت ته اړتيا لري. د همدې له امله به کېدای شي د غلامۍ دود نږدې ۱۱۰۰۰ کالونه پخوا د نوې تيږې دورې اوښتون Neolithic Revolution پر مهال د کرنې له رامنځته کېدلو څخه وروسته پراختيا کړې وي. [۱۲][۱۳][۱۴][۱۵]

مریيتوب په ځينو پخوانيو تمدنونو، لکه: د سومر او ههم د لرغوني مصر، لرغوني چين، Akkadian سترواکۍ، اشور يا Assyria، بابلي، فارسي، لرغوني يونان، لرغوني هند، رومي سترواکۍ، د عربو اسلامي خلافت او سلطنت، نوبيا او د امريکا [امريکاګانو] له کلمبيايي تمدنونو په ګډون نږدې په هر لرغوني تمدن کې پېښ شوی دی. [۱۶][۱۷]

سرچينې

[سمول]
  1. ↑ Klein, Herbert S.; III, Ben Vinson (2007). African Slavery in Latin America and the Caribbean (2nd ed.). New York [etc.]: Oxford University Press. ISBN 978-0195189421.
  2. ↑ Smith, Eric Alden; Hill, Kim; Marlowe, Frank; Nolin, David; Wiessner, Polly; Gurven, Michael; Bowles, Samuel; Mulder, Monique Borgerhoff; Hertz, Tom; Bell, Adrian (February 2010). "Wealth Transmission and Inequality Among Hunter-Gatherers". Current Anthropology. 51 (1): 19–34. doi:10.1086/648530. PMC 2999363. PMID 21151711. Summary characteristics of hunter-gatherer societies in the Standard Cross-Cultural Sample (SCSS). [...] Social stratification [: ...] Hereditary slavery 24% [...].
  3. ↑ Wanzola, Hamba (30 November 2012). Rediscovering the Hidden World: The Changing Human Geography of Kongo. Xlibris Corporation. p. 72. ISBN 978-1479751914. Slavery is rare among hunter-gatherer populations as slavery depends on a system of social stratification.
  4. ↑ Tetlow, Elisabeth Meier (2004). "Sumer". Women, Crime and Punishment in Ancient Law and Society: Volume 1: The Ancient Near East. Women, Crime, and Punishment in Ancient Law and Society. Vol. 1. New York: A&C Black. p. 7. ISBN 9780826416285. بياځلي په 17 March 2019. In Sumer, as in most ancient societies, the institution of slavery existed as an integral part of the social and economic structure. Sumer was not, however, a slavery based economy.
  5. ↑ "Mesopotamia: The Code of Hammurabi". خوندي شوی له the original on 14 May 2011. e.g. Prologue, "the shepherd of the oppressed and of the slaves" Code of Laws No. 307, "If any one buy from the son or the slave of another man".
  6. ↑ Ariel Salzmann (2013). "Migrants in Chains: On the Enslavement of Muslims in Renaissance and Enlightenment Europe". Religions. Between the Renaissance and the French Revolution, hundreds of thousands of Muslim men and women from the southern and eastern shores of the Mediterranean were forcibly transported to Western Europe.
  7. ↑ "Inaugural Global Slavery Index Reveals more Than 29 Million people Living In Slavery". Global Slavery Index 2013. 4 October 2013. خوندي شوی له the original on 7 April 2016. بياځلي په 17 October 2013.
  8. ↑ "Slavery, Abduction and Forced Servitude in Sudan". US Department of State. 22 May 2002. بياځلي په 20 March 2014.
  9. ↑ 5 Minutes 10 Minutes. "West is master of slave trade guilt". Theaustralian.news.com.au. خوندي شوی له the original on 13 June 2007. بياځلي په 4 December 2011.{{cite web}}: CS1 maint: numeric names: authors list (link)
  10. ↑ Kate Hodal (2016-05-31). "One in 200 people is a slave. Why?". The Guardian.
  11. ↑ "10 countries with the highest prevalence of modern slavery". Global Slavery Index (in American English). بياځلي په 2020-06-03.
  12. ↑ "Historical survey: Slave-owning societies". Encyclopædia Britannica. 
  13. ↑ Compare: Ericson, David F. (2000). "Dew, Fitzhugh, and Proslavery Liberalism". The Debate Over Slavery: Antislavery and Proslavery Liberalism in Antebellum America. New York: New York University Press. p. 109. ISBN 9780814722121. بياځلي په 21 October 2020. [...] Fitzhugh compares wives [...], children [...], wards [...], apprentices [...], prisoners [...], soldiers [...], sailors [...], the poor under the English poor laws [...], imported Chinese laborers in the British colonies [...], as well as the remaining serfs of eastern Europe and central Asia [...] with slaves. Thus broadly understood, the status of slaves is very widespread indeed, and every society seems to be a slave society.
  14. ↑ Compare: "Slavery". Encyclopædia Britannica. “[...] for slavery to flourish, social differentiation or stratification was essential. Also essential was an economic surplus, for slaves were often consumption goods who themselves had to be maintained rather than productive assets who generated income for their owner. Surplus was also essential in slave systems where the owners expected economic gain from slave ownership.
    Ordinarily there had to be a perceived labour shortage, for otherwise it is unlikely that most people would bother to acquire or to keep slaves. Free land, and more generally, open resources, were often a prerequisite for slavery; in most cases where there were no open resources, non-slaves could be found who would fulfill the same social functions at lower cost. Last, some centralized governmental institutions willing to enforce slave laws had to exist, or else the property aspects of slavery were likely to be chimerical.”     
  15. ↑ "Slavery". Encyclopædia Britannica. 
  16. ↑ "Historical survey > Slave-owning societies". Encyclopædia Britannica.
  17. ↑ "Demography, Geography and the Sources of Roman Slaves," by W.V. Harris: The Journal of Roman Studies, 1999.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=د_غلامۍ_تاريخ&oldid=278416" نه اخيستل شوی