د بامیانو تاجیکان

د بامیانو تاجیکان

د بامیان ولایت قومي نقشه
ټول نفوس
د ۱۵۰ څخه تر ۲۰۰ زره تنو پورې
ګڼ مېشتې سيمې
ولسوالی بامیان، ولسوالی کهمرد، ولسوالی شیبر، ولسوالی سیغان
ژبې
دري ژبه،پشتو
دين
اسلام (سني)
اړوند توکمډله
پښتانه،

د بامیانو تاجیکان، یو له مهمو قومي ډلو څخه دي چې په دې ولایت کې میشت دي. د تاجیکانو تاریخي حضور په بامیان کې د دې ولایت د تمدن له تاریخ سره برابر دی. د تاجیکانو تاریخي شتون په مختلفو سیمو، په ځانګړي ډول د بامیان مرکز او د بودا مجسمو شاوخوا سیمه کې څرګند دی.

تاریخي شالید

بامیان د تاریخي آریایي تاجیکانو ځمکه ده. د مثال په توګه، د ضحاک ښار، چې د آریایيانو پخوانی افسانوي شخصیت دی، د فریدون غار، د آهنګرو دره چې په شاهنامه کې د حکیم فردوسي لخوا یاد شوی، ټول د دې خلکو پورې اړه لري. د فیض محمد کاتب هزاره له نظره هم بامیان په خپل کتاب نژاد نامه افغان کې د تاجیکانو ځمکه ګڼل شوې ده. د ختیځ پیژندونکو لکه مری لویس کلیفورد له نظره هم بامیان د تاجیکانو کورنی ځای دی.

په ۷مه میلادي پیړۍ کې بامیان د بودایي نړۍ یو مهم فرهنګي او مذهبي مرکز و، او د تاجیک میشتو سیمو دوه لوی بودا مجسمې د دې فرهنګي تاریخ نښه ده. د اسلام د راتګ سره، د بامیانو تاجیکانو هم د هیواد نورو خلکو په څیر په تدریجي ډول د اسلام دین ته مخه کړه او اسلامي فرهنګ یې په ژوند کې ځای پیدا کړ. دا فرهنګي بدلون د بامیانو تاجیکانو لپاره نوې هویت جوړ کړ چې تر نن ورځې یې ساتل شوی دی.

د بامیانو تاریخي حدود

د ۱۳۴۰ لسیزې د اداري تقسیماتو څخه مخکې، د بامیانو تاریخي ساحه مرکزي سیمې لکه شهر بامیان (تلواره، جگره‌خیل), شیبر, کهمرد او سیغان شامله وه. دغه سیمې د تاریخي، فرهنګي او جغرافیایي اړخونو له مخې سره تړلې وې او د بامیان د تاریخي او عنعنوي مرکز په توګه پېژندل کېدې.

له بلې خوا، ولسوالۍ لکه پنجاب، یکه‌ولنگ او ورس د قوم دایزنگي د سنتي واک لاندې وې او په تېر وخت کې د بامیان مرکزي ادارې څخه جلا اداره کېدې. په ۱۳۴۳ کې د اساسي قانون له مخې بامیان د یوه جلا ولایت په توګه رامنځته شو، او پنجاب او د دایزنگي ځینې سیمې د بامیان ولایت لاندې راغلې. د تاریخي سرچینو له مخې، د دایزنگيانو مرکز په پنجاب کې و او د هغوی دولتي جوړښت د نیمه-خودمختاره قبیلوي نظام پر اساس و.

ولسوالۍ

ولسوالی کهمرد

کهمرد د ولایت بامیان یوه ولسوالۍ ده چې په ۱۴۷۵ متره لوړوالي کې پرته ده او نفوس یې ۳۱۰۴۲ تنه دی. کهمرد د ۱۴۰ کیلومترۍ ښار بامیان په شمال کې موقعیت لري او په پنځو درو ویشل شوې (هاجر، مادر، تنگی پشته، اشپشته او دو آب میخ زرین). تاجیکان شاوخوا ۸۵٪ نفوس لري. وروسته له هغوی ۸٪ هزاره، ۶٪ تاتار او لږ شمېر پښتانه دي. دا ولسوالۍ په تېر وخت کې د ولایت بغلان برخه وه، خو په ۲۰۰۵ کې د سیغان ولسوالۍ جلا شوه.

ولسوالی شیبر

د امریکا د بحري ځواک د کلتور او شخړو د مطالعې مرکز له راپور سره سم، شاوخوا ۴۷٪ د ولسوالی شیبر نفوس د تاجیکانو دي.

ولسوالی سیغان

په ولسوالی سیغان کې تاجیکان ۷۰٪ نفوس لري، هزاره ۲۷٪ او نور قومونه شاوخوا ۳٪ دي.

وضعیت

موهن لال، چې په ۱۸مه پیړۍ کې افغانستان ته سفر کړی، د بامیان اصلي اوسیدونکي تاجیکان او پښتانه یادوي. د هغه له نظره خلک په پشتو او دري خبرې کوي.

د بامیانو تاجیکان د دې ولایت اصلي او تاریخي اوسیدونکي دي. په تیرو څو لسیزو کې، په ځانګړي ډول د مجاهدینو او جمهوریت پر مهال، قومي اړیکې ژورې بدلونونه تجربه کړي چې تر نن ورځې اغیزې لري. په مرکز بامیان، ولسوالیو شیبر، سیغان او کهمرد کې تاجیکان زیات اوسېږي، خو د انساني حقونو سرغړونې او قومي حذف لا هم روان دي.

تظاهرات

د ۲۰۱۶ کال د جنورۍ په ۹ نېټه، د تاجیکانو سلګونه اوسیدونکو په بامیان کې لاریون وکړ. اعتراض کوونکي د ځايي حکومت د تبعیض، سیاسي حذف او د ځمکو غصب تورن کړ.

کوچ اجباري په ۷۰مو لسیزه کې

د ۱۳۹۶ کال په یوه څېړنه کې ویل شوي چې د بامیانو تاجیکان د وحدت حزب د فشارونو له امله خپلو کورونو ته اړ شول. شاوخوا ۱۵۰۰۰ تاجیکان په ۱۳۷۴ کې د کریم خلیلي لخوا ویشتل شوي یا وتښتول شول.

تخریب بازار کهنه او غصب ځمکې

تاجیکان د بامیانو زوړ بازار چې د دوی اقتصادي مرکز و، د تخریب په اړه شکایت کوي. وروسته د ځمکو غصب او د نویو بازارونو جوړول د وحدت حزب تر کنټرول لاندې شول.

جمعیت

د بامیان ولسوالیو نقشه

د رسمي احصایو له مخې، تاجیکان د بامیانو مهمه قومي ډله ده. په مرکز او ولسوالیو کهمرد (۸۵٪)، سیغان (۷۰٪) او شیبر (۴۷٪) کې مېشت دي.

جایگاه اجتماعی

د بامیانو تاجیکان په ځانګړي ډول په مرکز بامیان کې د ټولنیز او اقتصادي لحاظه مخکښ دي، د زراعت، تجارت او ښوونې برخه کې فعاله دي.