تخت باهي

تخت باهي يا تخت بهي د خيبر پښتونخوا ايالت په مردان کې يوه لرغونې بودايي څله‌ځی(خانقا) ده چې د هندو پارتي دورې پورې اړه لري. دا ځای په گندهارا کې تر ټولو ارزښتمن بودايي لرغونځی گڼل کيږي. دا څله‌ځی په لومړۍ زېږديزه پېړۍ کې جوړ شوی وو او تر اوومې زېږديزې پېړۍ پورې کارول کېده.د لرغونپېژندونکو په وينا دا ځای په ځانگړي ډول د هغه دورې د بودايي څله‌ځايونو د معمارۍ استازيتوب کوي. تخت باهي په ۱۹۸۰ ز کالد يونېسکو نړيوالو ميراثځايونو نوملړ کې داخل شو او يونېسکو دا د استثنايي ښه ساتل شوي په توگه ونوماوه. تخت بهايي په خپل وخت کې د بودايي مذهب درس ځی او عبادت ځی و.

تخت باهي

ټوليز مالومات

عمومي مالومات	د لرغون پېژندنې ځای
اداري سیمه	Takht Bhai Tehsil (en)
هېواد	پاکستان

تاريخي اثار

د یونيسکو نړیوال میراث
د ميراث ډول	د یونیسکو د نړیوال میراث ځای برخه (د Buddhist Ruins of Takht-i-Bahi and Neighbouring City Remains at Sahr-i-Bahlol (en) برخه)
د ميراثېدو کال	۱۹۸۰
میراثونه	(iv) (en)
د پېژندنې شمیره	140-001

نور اړين مالومات

برخه د	Buddhist Ruins of Takht-i-Bahi and Neighbouring City Remains at Sahr-i-Bahlol (en)

نور مالومات

کورډي‌نېشن	۳۴°۱۹′۱۵″شمال ۷۱°۵۶′۴۵″ختیځ

نوم ريښه

تخت باهي يا تخت بهي چې اوسمهال هم ورته همدا نوم اخيستل کيږي، د ځايي خلکو په وينا د چينې اوبه لرونکي تخت په مانا ده، خو که د نوم دوهمه ريښه باهي وگورې نوم د بهي او بهېدلو په مانا ده چې کره پښتو ويوکی دی او د اوبو جريان ښودلو لپاره کارول کيږي، يانې هغه تخت چې ترڅنگ يې اوبه بهيږي.

پېښليک

لرغونپوهانو د دې کنډوالو جوړولو تاريخ په څلورو برخو وېشلی دی چې له لومړۍ مخزېږديزې پېړۍ پيليږي. د څله‌ځی (خانقا) ودانۍ شايد د لومړۍ زېږديزې پېړۍ پرمهال جوړه شوې اوسي. يوه ليکنه دا ثابتوي چې دا د گوندوپارېس (۲۰-۴۶ زېږديز کال) نوم لري. له گوندوپارېس وروسته دا سيمه د لومړني کوشاني پاچا کوجولا کادپيزېس تر ولکې لاندې راغله. د جوړولو دوهمه دوره چې په تخت باهي کې د سټوپا، محکمې او غونډې تالار جوړول شامل وو، د درېيمې او څلورمې پېړۍ په جريان کې رامنځته شوي. د جوړولو درېيمه دوره چې د وروستۍ کوشاني کورنۍ واکمن کيدارا سره تړاو لري، په څلورمه او پنځه زېږديزه پېړۍ کې رامنځته شوي.

دا سيمه د پينځمې زېږديزې پېړۍ منځ کې هونيانو ونيوله چې د کوشانيانو واکمني يې پای ته ورسوله، هون تورامانا او بيا د هغه زوی ميهيراکولا د گندهارا سيمې ډېر اوسېدونکي ووژل او ډېری بودايي څله‌ځايونه يې وېجاړ کړل او تاريخي شواهد ښيي چې تخت باهي هم د هونيانو دوره کې وېجاړ او زيانمن شوی دی خو داسې ښکاري چې دا ودانۍ تر اوومې زېږديزې پېړۍ پورې کارول کېده. د دې کنډوالو په اړه لومړۍ اوسمهاله حواله په ۱۸۳۶ ز کال کې يو فرانسوي افسر ورکړله چې د مزدوراباد په نوم کلي کې يې د بودا پاتې شونو ته اشاره وکړه. د دې ځای کيندنې او پلټنې په ۱۸۶۴ ز کال کې پيل شوې. د پام وړ شمېر لرغوني توکي يې په برېتانيايي موزيم کې ليدلی شئ. په ۱۹۲۰ ز کال کې د دې ځای د پام وړ بيارغونه وشوه.

موقعيت:

دا کنډوالې د خيبر پښتونخوا ايالت د مردان ولسوالۍ نه ۱۵ کيلومتر (۴۹٬۰۰۰ فوټه) مترو په واټن کې پرتې دي. دې کنډوالو ته نږدې پروت يو کوچنی کلابند ښار چې د ورته دورې تاريخ لرونکی دی، اوس هم تخت بهي يا تخت باهي دی. دا کوچنۍ غونډۍ کابو ۱۵۰ متر (۵۰۰ فوټه) پورته د کلي له بازار نه ۲ kم (۶٬۵۶۱ فوټه ۸ انچه) لرې موقعيت لري.دا سيمې د جوارو، غنمو، گنيو او سبزيجاتو د کرلو له مخې مشهوره ده، پخوا يې د ليدونکو او گرځندويانو شمېر لږ وو، خو اوس د سړک او موټرو تمځی په جوړېدو سره يې د ليدونکو شمېر کې گڼوالی راغلی دی.

د گندهارا په زړه کې د تخت باهي موقعيت

د تخت باهي انځورونه

• 
  د د تخت باهي بام‌ليد
• 
  تخت باهي لرليد په ۲۰۰۶ ز کې
• 
  تخت باهي ستوپا
• 
  تخت باهي کنډوالو يو مخ‌ليد

هنري کارونه

د تخت باهي د زينه پورته کوونکي پژۍ چې په يوناني لباس کې جوړه شوې ده، اوسمهال په برېتانيايي موزيم کې اېښودل شوې.

• 
  ، د بودا پژۍ، تخت باهي ۲ مه–او ۳ مه زېږديزه پېړۍ اېچ سچيست. ۹۸۰ ميلي متره هندي هنر موزيم.
• 
  جوړه ساتونکي پانشيکا او هريتي ، برېتانيايي موزيم .
• 
  بودا د زمري په تخت ناست دی، اېچ سچيست ۵۲۵ ميلي متره، تخت باهي،هندي هنر موزيم.
• 
  بودا ۱۵۰-۲۰۰ ز، کلېوېلينډ موزيم، شايد تخت باهي.