جيبوتي

جيبوتي
جيبوتيبیرغ	جيبوتينښان
	جيبوتي
	شعار;
	ملي ترانه:
ځمکه او استوګنه
کوارډينېټ	۱۱°۴۸′۰۰″شمال ۴۲°۲۶′۰۰″ختیځ / 11.8°شمال 42.433333°ختيځ
پراخوالی	23200 کیلومتره مربع
پلازمېنه	جیبوتی
رسمي ژبې	فرانسوي ژبه ، عربي ژبه
مشرتابه
بنسټ اېښودنه او واکمنۍ
خپلواکۍ نېټه	۲۳ جون ۱۹۷۷
د عمر محدودیتونه
د واده عمر	18 کلن
نور مالومات
پیسې	د جیبوتی فرانک
تګلوری	ښي لورۍ
رسمي وېبپاڼه	د تاييدولو سرچينه
هېواد کوډ	DJ
د زنګ وهنې نړیوال کوډ	+253

جیبوتي چې رسمي نوم یې د جېبوتي جمهوریت دی د افریقا په (ښکر) کې پروت یو هیواد دی چې پلازمینه یې د جیبوتی ښار ښار دی. مساحت یې ۲۰۰'۲۳ کیلومتره مربع او د وګړو شمیر یې ۱۵۹'۸۱۸ نفره دی. جیبوتی په ۲۷ د جون ۱۹۷۷م کال له فرانسه نه خپلواکی ترلاسه کړه، د پیسو واحد یې د جیبوتی فرانک (DJT) او ولسمشر یې اسماعیل عمر غیله دی. جیبوتي، په رسمي ډول د جیبوتي جمهوریت، د افریقا د ښاخ په برخه کې یو هېواد دی. دا هېواد له سویل لوري له سومالیا، له سویل لوېدیځ لوري له ایتوپیا، له شمال لوري له اریتریا، او له ختیځ لوري د سرې سمندرګۍ او د عدن له خلیج سره ګډه پوله لري. د عدن خلیج په هغه غاړه کې یمن پروت دی. دا هېواد ټولټال ۲۳،۲۰۰ کیلومتر مربع (۸،۹۵۸ مایل مربع) مساحت لري.

په لرغونې زمانه کې، دا هېواد د ایتوپیا، اریتریا او سومالیلنډ سره یوځای د پونټ د خاورې برخه وه. زیلا ته نږدې، چې اوس په سومالیلینډ کې ده، د منځنیو پیړیو عدل او عفت سلطنتونه وو. د نولسمې پیړۍ په وروستیو کې، د سومالیلنډ فرانسوي مستعمره له فرانسويانو سره د واکمن دیر سومالي (Dir Somali) سلطانانو له لوري د لاسلیک شوو تړونونو وروسته رامنځ ته شوه او دایر داوا (Dire Dawa) (چې وروسته ادیس ابابا شوه) ته د دې مستعمرې ریل پټلۍ لاره هواره کړه چې په چټکۍ سره زیلا د سوېلي ایتوپیا او اوګاډن د بندر بدیل وټاکي. دا سیمه وروسته په ۱۹۶۷ کال کې د فرانسې د عفر او عیسی د سیمې په نوم و نومول شوه. د جیبوتي خلکو یوه لسیزه وروسته د خپلواکۍ په ګټه رایه ورکړه. دې کار په رسمي ډول د جیبوتي جمهوریت تاسیس را منځ ته کړ، چې د دې هېواد پلازمینې په نوم ونومول شو. نوی دولت په همدې کال کې د ۱۹۷۷ کال د سپتمبر په ۲۰ نېټه د ملګرو ملتونو غړی شو. د ۱۹۹۰ کلونو په لومړیو کې، د حکومت د استازیتوب پر سر تاوتریخوالی د وسله والې شخړې لامل شو، چې په ۲۰۰۰ کال کې د واکمن ګوند او اپوزیسیون ترمنځ د واک د وېش په تړون پای ته ورسېد. ^[۳]^[۴]^[۵]^[۶]^[۷]^[۸]

جیبوتي یو څو توکمیز هېواد دی چې له ۹۲۱،۸۰۴ څخه ډیر نفوس لري (چې په افریقا کې ترټولو کوچنی دی). فرانسوي او عربي ژبې د دې هېواد دوه رسمي ژبې دې او عفر او سومالي یې ملي ژبې دي. نږدې ۹۴٪ اوسیدونکي یې د اسلام لارویان دي چې د دې هېواد رسمي دین دی او له زرو کلونو څخه زیات په دې سیمه کې حاکم دی. سومالی او عفر دوه لویې توکمیزې ډلې جوړوي، چې عفر یې اکثریت دی. دواړه د افرو-آسیایي ژبو په کوشي ژبه خبرې کوي.

جیبوتي په ستراتیژیک ډول د نړۍ د کښتیو ترټولو بوختو لارو ته نږدې موقعیت لري،چې سره سمندر او د هند سمندر ته لاسرسی کنټرولوي. دا هېواد د تیلو د اچولو او د بار د بدلولو مهم مرکز ګڼل کېږي او د ګاونډي ایتوپیا څخه د وارداتو او صادراتو لپاره اصلي سمندري بندر دی. دا هېواد د یوه پراخیدونکي سوداګریز مرکز په توګه، د بېلابېلو بهرنیو پوځي اډو ځای دی. د پراختیا بین الدول ادارې (IGAD) سیمه ایزه څانګه هم د جیبوتي په ښار کې مرکزي دفتر لري.

نوم او د هغه ريښه

جیبوتي په رسمي ډول د جیبوتي جمهوریت په نوم پېژندل کېږي. په سیمه ایزو ژبو کې د Yibuuti (په عفر ژبه کې) اوJabuuti په (سومالي ژبه کې) په نوم پېژندل کېږي.

د دې هېواد نوم د هغه د پلازمینې په نوم نومول شوی، چې د جیبوتی ښار دی. د نوم په ریښه کې اختلاف موجود دی. د دې ریښې په اړه ډېرې تیورېګانې او افسانې شته، چې نظر هرتوکم ته توپیر لري. یوه تیوري د عفر ژبې له کلیمې ګابوتي (gabouti) څخه اخیستل شوې، چې معنی یې "پلیټ" یا ټوټه ده، چې ښایي د سیمې په جغرافیایي ځانګړتیاوو دلالت وکړي. بله یې دا نوم له ګابود (gabood) سره نښلوي، چې معنی یې "مرتفع ځمکه/ هواره" ده. جیبوتي د "تیحوتي خاورې" یا "د تحوت د خاورې معنې هم ورکوي (په مصري کې: Djehuti/ Djehuty) ده او د مصر د سپوږمۍ خدای له معنی څخه اخیستل شوی. ^[۹]^[۱۰]^[۱۱]^[۱۲]

له ۱۸۶۲ کال څخه تر ۱۸۹۴ کال پورې، د تاجورا د خلیج شمال لور ته خاوره د "اوبوک" په نوم یادېده. دا سیمه چې تر فرانسوي ادارې لاندې وه، له ۱۸۳۳ کال څخه تر ۱۹۶۷ کال پورې د فرانسوي سومالیلنډ (په فرانسوي ژبه: Côte française des Somalis) په نوم یادېده او له ۱۹۶۷ کال څخه تر ۱۹۷۷ کال پورې د عفر او عیسی فرانسوي سیمه (په فرانسوي کې: Territoire français des Afars et des Issas) په نوم یادېده. ^[۱۳]^[۱۴]

ایداري وېش

تاریخ

کلتور

اقتصاد

جغرافیه

اداري ویش

↑ {{cite web}}: Empty citation (help)CS1 errors: unsupported parameter (link)
↑ http://chartsbin.com/view/edr
↑ Raph Uwechue, Africa year book and who's who, (Africa Journal Ltd.: 1977), p. 209 ISBN 0903274051.
↑ کينډۍ:Cite EB1911
↑ A Political Chronology of Africa, (Taylor & Francis: 2001), p. 132 ISBN 1857431162.
↑ کينډۍ:Cite EB1911
↑ "Today in Djibouti History". Historyorb.com. خوندي شوی له اصلي څخه په 16 مې 2011. بياځلي په 27 اپرېل 2011.
↑ "United Nations member states". United Nations. خوندي شوی له اصلي څخه په 30 ډيسمبر 2013. بياځلي په 27 اپرېل 2011.
↑ Everett-Heath, John (22 مې 2014). "Djibouti". The Concise Dictionary of World Place-Names (3 ed.). Oxford Reference. ISBN 978-0-19-175139-4. خوندي شوی له اصلي څخه په 6 مارچ 2019. بياځلي په 5 مارچ 2019. {{cite book}}: |website= ignored (help)
↑ Boujrada, Zineb (2 مارچ 2018). "How Djibouti Got Its Unique Name". The Culture Trip. خوندي شوی له اصلي څخه په 6 مارچ 2019. بياځلي په 4 مارچ 2019.
↑ "Countries Of The World That Are Named After Legendary Figures". Worldatlas. 7 August 2018.
↑ N.Y.), Metropolitan Museum of Art (New York (2008). Beyond Babylon: Art, Trade, and Diplomacy in the Second Millennium B.C. (in انګليسي). Metropolitan Museum of Art. p. 361. ISBN 978-1-58839-295-4.
↑ Zarins, Juris (1990), "Early Pastoral Nomadism and the Settlement of Lower Mesopotamia", (Bulletin of the American Schools of Oriental Research)
↑ Diamond J, Bellwood P (2003) Farmers and Their Languages: The First Expansions SCIENCE 300, doi:10.1126/science.1078208

[1] {{cite web}}: Empty citation (help)CS1 errors: unsupported parameter (link)

[b7450da492648eb7c723ac8bdf33491074d2ba64-2] ttp://chartsbin.com/view/edr

[Uwechue-3] Raph Uwechue, Africa year book and who's who, (Africa Journal Ltd.: 1977), p. 209 ISBN 0903274051.

[EB1911_Somaliland_Hist-4] کينډۍ:Cite EB1911

[Apcoatf-5] A Political Chronology of Africa, (Taylor & Francis: 2001), p. 132 ISBN 1857431162.

[EB-6] کينډۍ:Cite EB1911

[7] "Today in Djibouti History". Historyorb.com. خوندي شوی له اصلي څخه په 16 مې 2011. بياځلي په 27 اپرېل 2011.

[8] "United Nations member states". United Nations. خوندي شوی له اصلي څخه په 30 ډيسمبر 2013. بياځلي په 27 اپرېل 2011.

[9] Everett-Heath, John (22 مې 2014). "Djibouti". The Concise Dictionary of World Place-Names (3 ed.). Oxford Reference. ISBN 978-0-19-175139-4. خوندي شوی له اصلي څخه په 6 مارچ 2019. بياځلي په 5 مارچ 2019. {{cite book}}: |website= ignored (help)

[culturetrip-10] Boujrada, Zineb (2 مارچ 2018). "How Djibouti Got Its Unique Name". The Culture Trip. خوندي شوی له اصلي څخه په 6 مارچ 2019. بياځلي په 4 مارچ 2019.

[11] "Countries Of The World That Are Named After Legendary Figures". Worldatlas. 7 August 2018.

[12] N.Y.), Metropolitan Museum of Art (New York (2008). Beyond Babylon: Art, Trade, and Diplomacy in the Second Millennium B.C. (in انګليسي). Metropolitan Museum of Art. p. 361. ISBN 978-1-58839-295-4.

[13] Zarins, Juris (1990), "Early Pastoral Nomadism and the Settlement of Lower Mesopotamia", (Bulletin of the American Schools of Oriental Research)

[14] Diamond J, Bellwood P (2003) Farmers and Their Languages: The First Expansions SCIENCE 300, doi:10.1126/science.1078208

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]